Theo báo cáo của Tổ công tác, tình hình giải ngân trong tháng 9 tại 8 địa phương có khả quan, ước giải ngân đến hết tháng 9/2023 của 8 địa phương đạt 49% kế hoạch Thủ tướng Chính phủ giao. Trong số đó, tỉnh Đắk Nông đạt cao nhất với 62,15% và Kon Tum là tỉnh giải ngân thấp nhất với 37,6%.
Tuy nhiên, báo cáo nhận định tỷ lệ giải ngân vốn đầu tư công trong 8 tháng của năm 2023 tại 8 địa phương đạt được rất thấp. Cụ thể, 8 địa phương có tỷ lệ giải ngân trong 8 tháng đạt 31,5%, thấp hơn trung bình của cả nước (8 tháng cả nước giải ngân 42,35%), Gia Lai là địa phương luôn có tỷ lệ giải ngân thấp dưới mức bình quân chung của cả nước từ đầu năm tới nay.
Nguyên nhân của tình trạng giải ngân vốn đầu tư thấp, được báo cáo chỉ ra là do vướng mắc cơ bản về cơ chế chính sách liên quan đến trình tự lập, thẩm định kế hoạch đầu tư công hàng năm và thẩm quyền quyết định thời gian bố trí vốn.
Bên cạnh đó, còn có vướng mắc liên quan đến xác định giá đất để thực hiện đền bù, giải phóng mặt bằng. Thêm vào đó là các trình tự thủ tục cấp phép khai thác đất san lấp theo Luật Khoáng sản năm 2010 đang tạo ra nhiều thủ tục và tốn nhiều thời gian.
Về tổ chức, điều hành, báo cáo của Tổ công tác số 5 cũng cho biết, phân bổ, giao kế hoạch vốn ngân sách trung ương thực hiện 3 chương trình mục tiêu quốc gia giao đang chậm so với thời điểm giao kế hoạch trung hạn giai đoạn 2021-2025, gây khó khăn cho địa phương trong cân đối xác định nguồn lực đối ứng từ ngân sách địa phương, huy động nguồn lực hợp pháp để thực hiện các chương trình.
Bên cạnh đó là vướng mắc trong thủ tục điều chuyển kế hoạch năm 2023 đối với các dự án trọng điểm, liên vùng sang cho các dự án khác có trong kế hoạch đầu tư công trung hạn năm 2021 – 2025 của địa phương, do các dự án trọng điểm, liên vùng không có khả năng giải ngân. Cụ thể, Dự án đường Đạo Nghĩa, Quảng Khê giai đoạn 2, tỉnh Đắk Nông nằm trong khu vực quy hoạch thăm dò bô xít; Dự án đường nối từ thị trấn Tân Sơn, huyện Ninh Sơn, tỉnh Ninh Thuận vướng giải phóng mặt bằng.
Thời gian còn lại của năm không còn nhiều, trong khi nguồn vốn cần giải ngân vẫn còn khá lớn, do đó, Bộ trưởng Bộ Tài chính Hồ Đức Phớc đã đề nghị các địa phương thực hiện nghiêm việc đẩy nhanh tiến độ giải ngân vốn đầu tư công trong những tháng cuối năm 2023, đồng thời thực hiện phân bổ hết 100% kế hoạch vốn được giao.
Bộ trưởng Bộ Tài chính cũng yêu cầu các địa phương tăng cường đôn đốc và khẩn trương đề xuất phương án xử lý gửi Bộ Kế hoạch và Đầu tư để tổng hợp, báo cáo Chính phủ tại các phiên họp Chính phủ thường kỳ hàng tháng.
Đối với các vướng mắc liên quan tới Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế-xã hội (kéo dài thời gian giải ngân), Bộ trưởng Bộ Tài chính nhấn mạnh, trước mắt, các địa phương cần đẩy mạnh giải ngân tối đa như đã cam kết (trong quá trình xây dựng danh mục sử dụng nguồn vốn này). Đồng thời, đề xuất phương án điều hòa linh hoạt giữa các nguồn vốn từ Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế-xã hội và kế hoạch đầu tư công trung hạn giai đoạn 2021-2025.
Bộ trưởng Bộ Tài chính cũng nhấn mạnh, các cấp chính quyền tại các địa phương phải quyết liệt hơn nữa trong chỉ đạo, sát sao, tổ chức thực hiện, bám sát tiến độ từng dự án cụ thể theo tuần mới có thể đạt được mục tiêu Chính phủ giao.