Thay đổi tư duy trong phát triển nông nghiệp

Theo Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Lê Minh Hoan, hiện nay ngành nông nghiệp Việt Nam đang tồn tại hai vấn đề lớn. Đó là, ngành nông nghiệp vẫn phát triển dựa trên đơn ngành; sử dụng nhiều đất đai, chi phí đầu vào thay vì sử dụng yếu tố khoa học công nghệ hay những mô hình nông nghiệp tuần hoàn, nông nghiệp hữu cơ. Muốn phát triển bền vững, ngành nông nghiệp cần chuyển đổi quan niệm và cấu trúc dựa trên việc phát triển những giá trị khác ngoài sản lượng.

“Những năm gần đây GDP đóng góp cho ngành nông nghiệp tăng nhưng chi phí đầu vào cũng tăng theo nên giá trị gia tăng bị giảm đi, thu nhập trực tiếp của người nông dân không đồng hành với sự tăng trưởng của ngành”, Bộ trưởng cho hay.

Theo Bộ trưởng Lê Minh Hoan, thị trường hiện không chỉ mua nông sản dựa trên giá cả mà dựa trên nhiều giá trị khác như: không tác động tới biến đổi khí hậu, môi trường, sức khỏe của chính người nông dân… Đó là câu chuyện ngành cần định vị lại những giá trị cối lõi, tiếp cận xu thế tại tất cả những ngành hàng. Chiến lược phải hướng đến sự tăng trưởng bao trùm, tạo ra bao nhiêu việc làm, người nông dân được thụ hưởng sự phát triển của ngành nông nghiệp.

Ông Cao Đức Phát - nguyên Phó Ban Kinh tế Trung ương cũng cho rằng, chiến lược cần có tư duy mới và hoàn toàn khác. Bối cảnh hiện nay đặt ra nhiều yêu cầu thay đổi tư duy. Sản phẩm nông nghiệp ngày càng không chỉ đáp ứng yêu cầu về an toàn thực phẩm của người tiêu dùng còn nhiều yêu cầu mới như: sản phẩm phát thải carbon thấp. Nông nghiệp Việt Nam không thể không thích ứng với biến đổi khí hậu và nước biển dâng. Ngành nông nghiệp đang đóng góp 20% phát thải nên không thể đứng ngoài. Do đó, ngành phải thích ứng và tham gia tích cực để giảm phát thải khí ngày kính.

Xu hướng nông nghiệp ngày càng giảm vì đất đai giảm, lao động giảm… Việc duy trì nông nghiệp 3% là cần thiết nhưng đầy thách thức và cần “kích” để tạo giá trị gia tăng. Vì vậy, ngành phải giảm chi phí sản phẩm, tăng giá trị mặt hàng trong cả chuỗi giá trị. Đồng thời, phát huy các giá trị văn hóa, dân tộc, sinh thái và biến nó thành giá trị kinh tế trong nông nghiệp. Ngành nông nghiệp còn nhiều dư địa phát triển trong chăn nuôi, thủy sản, trồng rừng nhưng không phải vô hạn. Một số lĩnh vực phải giảm như khai thác trên biển, đặc biệt là khai thác ven bờ.

Về động lực mới cho phát triển nông nghiệp, ông Cao Đức Phát cho rằng, 20 năm qua động lực chính của nông nghiệp là đổi mới chính sách, tiếp đến là đổi mới khoa học công nghệ. Hiện vẫn còn dư địa để đổi mới chính sách nhưng động lực chính sẽ phải ở khoa học nông nghiệp vì trong điều kiện nguồn lực giảm thì khoa học công nghệ là động lực để tạo ra giá trị.

Về phát triển cơ sở hạ tầng, thủy lợi là nền tảng để phát triển nông nghiệp ổn định. Do đó, ngành sẽ tiếp tục phát triển thủy lợi, cùng với đó là hạ tầng số, logistics; hệ thống thú y, bảo vệ thực vật.

Theo ông Cao Đức Phát, trong nông nghiệp muốn có 1 đồng tăng trưởng thì cần 5 đồng đầu tư. Vậy nếu muốn tăng trưởng tăng 3% thì đầu tư tăng 15%. Bởi vậy, phải duy trì cơ cấu đầu tư; đầu tư của doanh nghiệp có thể tăng nhưng quan trọng là ngân sách và tín dụng.

Về dự thảo chiến lược, ông Trần Công Thắng, Viện trưởng Viện Chính sách và Chiến lược phát triển nông nghiệp nông thôn cho biết, trong bối cảnh mới, cần có một chiến lược phát triển nông nghiệp nông thôn mang tính hệ thống, có định hướng bao quát, dài hạn trong 10 năm và có thể có những tầm nhìn dài hạn hơn nữa.

Chiến lược này hiện thực hóa định hướng của Nghị quyết của Đại hội Đảng lần thứ XIII; trong đó, quá trình tái cơ cấu nông nghiệp cần gắn chặt hơn với xây dựng nông thôn mới thúc đẩy phát triển nông nghiệp bền vững gắn với những cơ hội về khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo, thị trường. Từ đó, hướng tới xây dựng nền nông nghiệp sinh thái, nông thôn hiện đại, nông dân văn minh.

Mục tiêu đến năm 2030, tốc độ tăng trưởng GDP nông lâm thủy sản đạt bình quân từ 2,5-3%/năm, tốc độ tăng năng suất lao động nông lâm thủy sản đạt bình quân từ 5,5-6%/năm giai đoạn 2021-2030. Đến năm 2050, phấn đấu Việt Nam trở thành một trong 10 nước có nền nông nghiệp phát triển nhất thế giới.

Theo đó, đổi mới tư duy về quản lý, quản trị nông nghiệp dựa trên các quy luật của kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, đảm bảo sự thống nhất trong nhận thức và hành động xây dựng nền nông nghiệp sinh thái, hiện đại.

Chuyển đổi mạnh mẽ từ nhận thức tới hành động về phát triển nền nông nghiệp bền vững theo hướng nông nghiệp xanh, nông nghiệp sinh thái. Cùng đó, chuyển đổi tư duy của nông dân về phát triển kinh tế nông nghiệp, tập trung nâng cao giá trị, chất lượng, hiệu quả sản xuất; chuyển từ phát triển đơn ngành sang tích hợp đa ngành, từ “đơn giá trị” sang “tích hợp đa giá trị”.

Ngoài ra, đẩy mạnh tư duy gắn kết chặt chẽ giữa nông nghiệp với công nghiệp, dịch vụ. Đồng thời, đổi mới, đa dạng hình thức, phương pháp nhằm thay đổi nhận thức và tư duy, tập trung phổ biến những cách làm hay, mô hình tốt trong phát triển nông nghiệp, ông Trần Công Thắng cho hay.