Kiểm tra sản phẩm thép cuộn chất lượng cao trước khi xuất hàng. Ảnh minh họa: Tuấn Anh/TTXVN
Bên cạnh đó, Bộ Công Thương cũng đang hoàn tất dự thảo để báo cáo Chính phủ trình Quốc hội ban hành Luật Phát triển công nghiệp trọng điểm. Theo đó, mục tiêu dài hạn là phát triển ngành công nghiệp thép trở thành ngành công nghiệp nền tảng quốc gia, đáp ứng được nhu cầu trong nước và tăng nhanh xuất khẩu.
Về hỗ trợ vay vốn, Bộ Công Thương đã đề xuất Bộ Tài chính rà soát, cập nhật và có chính sách điều tiết thuế nhập khẩu phù hợp đối với một số mặt hàng thép có biến động lớn về giá; đề xuất Ngân hàng Nhà nước chỉ đạo, khuyến khích các ngân hàng thương mại triển khai các gói tín dụng ưu đãi, hỗ trợ đầu tư, sản xuất, kinh doanh thép.
Đối với vấn đề thép nhập khẩu ồ ạt vào thị trường, Bộ Công Thương đã thường xuyên rà soát, đánh giá tác động của hoạt động nhập khẩu thép, tiếp nhận phản ánh của cộng đồng doanh nghiệp kịp thời bảo vệ doanh nghiệp tại thị trường nội địa thông qua biện pháp phòng vệ thương mại (chống bán phá giá, chống lẩn tránh thuế, chống trợ cấp, tự vệ thương mại) và biện pháp kỹ thuật. Bên cạnh đó, Bộ Công Thương cũng thực hiện hướng dẫn, hỗ trợ doanh nghiệp xuất khẩu thép ứng phó kịp thời, hiệu quả với các vụ việc phòng vệ thương mại sản phẩm thép ở nước ngoài.
Đồng thời, cơ quan này cũng khẳng định đã, đang và sẽ tiếp tục hỗ trợ doanh nghiệp sản xuất, kinh doanh thép phát triển thị trường, nhất là mở rộng, đa dạng hóa thị trường xuất khẩu; đẩy mạnh xúc tiến thương mại; xây dựng, bảo vệ thương hiệu cho ngành thép của Việt Nam; hỗ trợ doanh nghiệp bảo vệ lợi ích tại thị trường trong nước và ngoài nước…
Thống kê sơ bộ của Tổng cục Hải quan cho thấy, trong tháng 5, Việt Nam đã nhập khẩu trên 1,54 triệu tấn sắt thép, tương đương gần 1,3 triệu USD, giá trung bình 730 USD/tấn, tăng 20,6% về lượng và tăng 34,1% về kim ngạch so với tháng 4/2024. Tính chung 5 tháng đầu năm, đã có 6,9 triệu tấn sắt thép nhập khẩu về Việt Nam, trị giá hơn 5 tỷ USD, giá trung bình đạt 724 USD/tấn, tăng mạnh 50,1% về lượng và tăng 27,6% kim ngạch nhưng giảm 15,1% về giá so với cùng kỳ năm trước.
Theo Bộ Công Thương, tính đến hết tháng 5/2024, trong tổng số 252 vụ việc nước ngoài điều tra phòng vệ thương mại với Việt Nam có khoảng 30% vụ việc liên quan các sản phẩm thép. Sắt thép các loại nhập khẩu vào Việt Nam nhiều nhất trong 5 tháng qua có xuất xứ từ Trung Quốc, với 4,77 triệu tấn, tương đương hơn 3 tỷ USD, tăng 91% về lượng và tăng 62% kim ngạch so với 5 tháng đầu năm 2023; chiếm 69% trong tổng lượng và chiếm 61% trong tổng kim ngạch nhập khẩu sắt thép của cả nước.
Giá nhập khẩu bình quân 5 tháng đầu năm 2024 đạt 641 USD/tấn, giảm 15% so với cùng kỳ năm ngoái. Riêng tháng 5, Trung Quốc đã xuất sang Việt Nam hơn 1,1 triệu tấn, tương đương 702 triệu USD, tăng 154% về lượng và tăng 105% về kim ngạch so với tháng 5/2023. Đây cũng là tháng có mức sản lượng cao nhất từ đầu năm 2023.
Mặc dù sản xuất thép thô của Việt Nam hiện đứng vị trí thứ 13 thế giới và đứng đầu khu vực ASEAN. Tuy nhiên, ngành thép còn có những điểm nghẽn mang tính dài hạn. Năng lực sản xuất còn hạn chế, Việt Nam tiếp tục là quốc gia nhập siêu về thép. Sản xuất thép thô mới cơ bản đáp ứng nhu cầu sản xuất trong nước, còn thiếu hụt sản phẩm thép chất lượng cao, thép kỹ thuật.
Việt Nam vẫn tiếp tục nhập khẩu thép cán, chiếm trên 50% tổng kim ngạch nhập khẩu; trong đó, chủ yếu là thép cán nóng. Ngoài ra, Việt Nam vẫn tiếp tục phải nhập khẩu thép hình, một số sản phẩm tôn mạ kim loại và sơn phủ màu; chiếm khoảng 20-25% nhu cầu tiêu dùng trong nước.
Theo Bộ Công Thương, để ngăn chặn tình trạng thép ồ ạt chảy vào Việt Nam gây ảnh hưởng đến thép nội, ngày 14/6/2024, Bộ Công Thương cũng đã ban hành Quyết định số 1535/QĐ-BCT về việc điều tra áp dụng biện pháp chống bán phá giá đối với một số sản phẩm thép mạ có xuất xứ từ Trung Quốc và Hàn Quốc.
Cũng trong ngày 14/6/2024, Bộ Công Thương cũng ra thông báo về việc đã tiếp nhận hồ sơ đầy đủ, hợp lệ yêu cầu điều tra áp dụng biện pháp chống bán phá giá đối với sản phẩm thép cán nóng (HRC) từ Ấn Độ và Trung Quốc.
Theo Bộ Công Thương, tính đến hết tháng 5/2024, trong tổng số 252 vụ việc nước ngoài điều tra phòng vệ thương mại với Việt Nam có khoảng 30% vụ việc liên quan các sản phẩm thép. Các sản phẩm thép bị điều tra khá đa dạng, gồm thép mạ, thép không gỉ cán nguội, thép phủ màu, ống thép, mắc áo bằng thép, đinh thép,… Những vụ kiện này hầu hết xảy ra ở các thị trường xuất khẩu thép chủ lực của Việt Nam như Hoa Kỳ, EU, Australia…; trong đó, Hoa Kỳ là nước điều tra nhiều nhất với Việt Nam.
Gần đây nhất, sau một thời gian dài không không sử dụng biện pháp phòng vệ thương mại trực diện với Việt Nam, vào tháng 8/2023, EU đã tiến hành điều tra chống lẩn tránh biện pháp phòng vệ thương mại đối với thép không gỉ cán nguội Việt Nam với cáo buộc lẩn tránh thuế phòng vệ thương mại đang áp dụng đối với Indonesia.