Một góc chợ đầu mối Bắc Sơn. |
Dự án đầu tư xây dựng chợ kinh doanh đầu mối Bắc Sơn, thị xã Phổ Yên (tỉnh Thái Nguyên) được triển khai xây dựng từ năm 2009 theo hình thức BOT do Công ty cổ phần Tư vấn đầu tư xây dựng xuất nhập khẩu SIAAI (trụ sở tại phường Nông Trang, thành phố Việt Trì, tỉnh Phú Thọ) làm chủ đầu tư với quy mô sử dụng đất hơn 9.900 m2 và tổng vốn đầu tư thực hiện gần 15 tỷ đồng.
Theo giấy chứng nhận đầu tư của UBND tỉnh Thái Nguyên cấp cho chủ đầu tư dự án, khi hoàn thành, chợ có quy mô gần 200 ki ốt và siêu thị điện máy tổng hợp 3 tầng, các công trình phụ trợ kèm theo....
Thế nhưng đã gần 8 năm trôi qua, khu chợ từng được đánh giá là một trong những chợ sầm uất nhất khu vực miền Tây Phổ Yên vẫn không khác gì chợ làng. Ngoài một vài ki ốt đã xây dựng kiên cố thì đa phần các đình họp chợ chủ yếu được gia cố bằng khung sắt, mái tôn, thưa vắng người kinh doanh, một số hạng mục xây dựng dở dang, nhếch nhác. Giấc mơ về một khu chợ văn minh, hiện đại xứng tầm khi thị trấn Bắc Sơn được nâng cấp trở thành phường như dự án "vẽ" ra đã trở nên xa vời.
Điều đáng nói, trong suốt thời gian triển khai dự án, đa số tiểu thương ở chợ thị trấn Bắc Sơn (nay là phường Bắc Sơn) phải chuyển đến chợ xã Phúc Thuận kế bên để kinh doanh, tình trạng bãi chợ kéo dài còn kéo theo nhiều hệ lụy về an ninh - trật tự, phát triển kinh tế - xã hội ở địa phương...
Ông Phương Bá Thực, Chủ tịch UBND phường Bắc Sơn bức xúc, ngay khi bắt đầu triển khai dự án, chính quyền cơ sở đã tích cực vào cuộc, tạo điều kiện thuận lợi để bàn giao mặt bằng cho nhà đầu tư triển khai dự án xây dựng một số hạng mục như đường điện chiếu sáng, đường, sân bê tông trong chợ...
Tuy vậy, khi đầu tư xây dựng, Công ty SIAAI đã bộc lộ nhiều "vấn đề": Thiếu dân chủ, ép buộc các hộ phải theo sự sắp xếp của Ban quản lý chợ, yêu cầu các hộ kinh doanh phải thuê quầy cả 49 năm (thời gian thực hiện dự án) với giá từ 30 đến 35 triệu đồng/quầy... Khi người dân chưa đồng tình thì doanh nghiệp chỉ đạo Ban quản lý chợ thuê máy xúc vào ban đêm đào bới vị trí các hộ đang kinh doanh để ép các hộ phải vào khu vực đã xây dựng dẫn tới mâu thuẫn giữa các hộ kinh doanh và chủ đầu tư dự án.
Từ tháng 3 năm 2010 các hộ kinh doanh tại chợ Bắc Sơn đã bãi chợ để chuyển sang chợ xã Phúc Thuận, địa bàn liền kề với thị trấn Bắc Sơn để tiếp tục kinh doanh. Sau thời điểm này, 11 ki ốt mới được xây dựng trong chợ đã bị đổ do không đảm bảo yêu cầu kỹ thuật như bản vẽ thiết kế đã được phê duyệt...
Để giải quyết tình trạng tiểu thương bãi chợ, chính quyền đã mời các hộ dân và Công ty SIAAI cùng tìm cách tháo gỡ các khó khăn, vướng mắc trong quá trình đầu tư xây dựng chợ nhưng giám đốc công ty không dự để phối hợp giải quyết. Ngoài ra, công ty còn huy động vốn của các hộ kinh doanh để xây dựng các ki ốt bán hàng, không đúng theo theo hình thức BOT...
Năm 2015, thực hiện dự án đường T05 phục vụ mục đích quốc phòng, thị xã Phổ Yên đã tiến hành thu hồi 1.410 m2 đất của chợ Bắc Sơn để triển khai dự án nhưng phía Công ty SIAAI không hợp tác. Năm 2016, nhiều hộ dân ở phường Bắc Sơn đã làm đơn đề nghị cơ quan có thẩm quyền giải quyết vướng mắc, thu hồi giấy phép đầu tư đối với Dự án chợ kinh doanh đầu mối Bắc Sơn vì dự án không hiệu quả, không phù hợp với nguyện vọng của người dân...
Trên thực tế, sau khi xảy ra những "lùm xùm" ở dự án chợ kinh doanh đầu mối Bắc Sơn, trong tháng 7/2012, Sở Kế hoạch và Đầu tư tỉnh Thái Nguyên đã chủ trì hội nghị liên ngành để giải quyết những vướng mắc của dự án và đề cập đến vấn đề thu hồi giấy phép đầu tư của dự án.
Tại báo cáo số 964/BC-HNLN do ông Lê Văn Ninh, Phó Giám đốc Sở Kế hoạch và Đầu tư tỉnh Thái Nguyên ký ngày 27 tháng 7 năm 2012 đã chỉ rõ một số sai phạm của Công ty SIAAI. Cụ thể như các bên ký hợp đồng BOT của dự án là chưa đúng thẩm quyền, nhà đầu tư vi phạm điều 6 của giấy chứng nhận đầu tư, chậm tiến độ, có hiện tượng vi phạm giấy phép xây dựng do Sở Xây dựng cấp, thi công vượt diện tích sàn, thi công chưa đúng thiết kế...
Đồng thời, báo cáo cũng nêu rõ, nếu nhà đầu tư chưa phối hợp với chính quyền địa phương, tiếp tục để xảy ra mất an ninh trật tự, gây bức xúc trong dân, mất niềm tin giữa nhà đầu tư và chính quyền địa phương thì các cơ quan chức năng của tỉnh đề nghị UBND tỉnh thu hồi giấy chứng nhận đầu tư, chấm dứt hợp đồng BOT và chấm dứt việc thực hiện dự án.
Trên cơ sở báo cáo của các ngành chức năng, trong năm 2013, Thanh tra tỉnh Thái Nguyên đã thành lập đoàn thanh tra liên ngành, tiến hành thanh tra toàn diện việc chấp hành các quy định của pháp luật trong quá trình thực hiện dự án án đầu tư xây dựng chợ kinh doanh đầu mối Bắc Sơn.
Kết luận thanh tra do Chánh tranh tra tỉnh ký ngày 21/8/2013 đã nêu lên những sai phạm của Công ty SIAAI gồm: thực hiện sai nội dung dự án được phê duyệt, xây dựng sai quy hoạch được duyệt, không thực hiện đúng tiến độ dự án so với giấy phép đầu tư, không chấp hành đầy đủ nghĩa vụ đăng ký, kê khai nộp thuế theo quy định của luật...
Đáng lưu ý, trong quá trình thực hiện quyết định thanh tra không cung cấp đầy đủ hồ sơ, chứng từ và đến làm việc theo yêu cầu của đoàn thanh tra, gây khó khăn trong quá trình thanh tra. Đối với UBND phường Bắc Sơn cũng có sai phạm khi ký hợp đồng BOT sai thẩm quyền, thiếu một số nội dung và điều khoản cơ bản...
Trên cơ sở đó, Thanh tra tỉnh Thái Nguyên đã kiến nghị UBND tỉnh chỉ đạo Sở Kế hoạch và Đầu tư tỉnh xem xét những sai phạm của Công ty SIAAI, nếu có đủ cơ sở thì thực hiện các thủ tục trình tỉnh thu hồi Giấy chứng nhận đầu tư, còn không thì thực hiện theo đúng thỏa thuận, đưa vụ việc ra giải quyết tại tòa án...
Tuy vậy, suốt từ thời gian công bố kết luận thanh tra, tiến độ dự án đầu tư xây dựng chợ kinh doanh đầu mối Bắc Sơn không có nhiều biến chuyển dù cho UBND thị xã Phổ Yên đã nhiều lần mời doanh nghiệp sang để giải quyết. Trong 1 tháng qua, một số tiểu thương đã quay lại họp chợ nhưng chủ yếu do Ban quản lý chợ... không thu phí.
Ông Nguyễn Công Thịnh, Phó Chủ tịch UBND thị xã Phổ Yên cho biết, về cơ bản, chính quyền thị xã Phổ Yên vẫn tôn trọng Hợp đồng BOT của doanh nghiệp, tạo điều kiện thuận lợi nhất để các doanh nghiệp triển khai dự án đầu tư trên địa bàn. Khi thu hồi đất phục vụ mục đích quốc phòng, nếu doanh nghiệp cần, UBND thị xã vẫn có thể bố trí đất để đảm bảo quy mô dự án như ban đầu.
Theo ông Thịnh, nếu Công ty SIAAI vẫn tiếp tục đầu tư dự án, UBND thị xã Phổ Yên chỉ yêu cầu doanh nghiệp phải công khai lệ phí chợ, nhất là các vị trí thuận lợi kinh doanh, thành lập ban quản lý chợ có thông báo với chính quyền địa phương, thành lập ban bảo vệ chợ, thực hiện các thủ tục cấp phép xây dựng theo quy định khi tiến hành xây dựng các ki ốt...
Dù vậy, thưc tế hiện nay, người dân phường Bắc Sơn vẫn khẩn thiết đề nghị chính quyền thị xã Phổ Yên cần kiên quyết hơn nữa trong việc đôn đốc, giám sát Công ty SIAAI thực hiện nghiêm túc kết luận thanh tra của Thanh tra tỉnh Thái Nguyên nhằm giúp người dân có nơi họp chợ, phát triển dịch vụ, thương mại như các xã, phường khác trên địa bàn, góp phần phát triển kinh tế - xã hội tại địa phương, đồng thời làm trong sạch môi trường đầu tư, tạo sự bình đẳng cho các doanh nghiệp triển khai các dự án đầu tư trên địa bàn.