Hôm nay (ngày 5/9), Nghị định số 79/2013/NĐ-CP Quy định về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực thống kê do Chính phủ ban hành chính thức có hiệu lực. Theo TS Đỗ Thức- Tổng cục trưởng Tổng cục Thống kê (TCTK), Nghị định này ra đời thay thế Nghị định số 14/2005/NĐ-CP có ý nghĩa thực tiễn rất lớn, là cơ sở pháp lý quan trọng để "siết chặt" kỷ cương trong hoạt động thống kê.
Đánh giá lại chặng đường thực hiện Nghị định số 14/2005/NĐ-CP, đại diện Bộ Kế hoạch và Đầu tư (KHĐT) cho biết: Sau 8 năm thực hiện, số đơn vị đã thực hiện tốt chế độ báo cáo thống kê ngày càng tăng; các tổ chức, cá nhân chấp hành chưa tốt đã bị xử lý nghiêm minh, từng bước khắc phục tình trạng người chấp hành cũng như người không chấp hành pháp luật về thống kê. Không chỉ vậy, Nghị định 14 còn góp phần nâng cao chất lượng, độ tin cậy của các chỉ tiêu thống kê, đặc biệt là số liệu các báo cáo kinh tế - xã hội tháng, quý, năm; các cuộc tổng điều tra và điều tra thường xuyên, nhờ đó thông tin thống kê ngày càng phát huy tốt hơn vai trò quan trọng trong công tác hoạch định các chính sách và chiến lược phát triển kinh tế - xã hội của đất nước.
Theo Bộ KHĐT, giai đoạn 2005 - 2012, ngành thống kê đã thực hiện 1.361 cuộc thanh tra, kiểm tra chấp hành Luật Thống kê; xử phạt vi phạm hành chính 186 đơn vị, cá nhân vi phạm; trong đó phạt cảnh cáo 71 đơn vị, cá nhân và phạt tiền 115 đơn vị, cá nhân với tổng số tiền là 214 triệu đồng. Phần lớn những đơn vị, cá nhân vi phạm là do nộp chậm và không nộp báo cáo thống kê (chiếm 80% số đơn vị bị xử phạt)….
Tuy nhiên trao đổi với phóng viên báo Tin Tức, một chuyên gia thừa nhận: Mức phạt các hành vi vi phạm hành chính trong lĩnh vực thống kê vừa qua quá thấp, không đủ răn đe và không còn phù hợp với thực tế hiện nay. Bên cạnh đó, trong điều kiện hội nhập ngày càng sâu rộng, thông tin thống kê đã bộc lộ một số hạn chế, bất cập; có lúc, có nơi còn chưa đáp ứng yêu cầu của xã hội, cũng như nhu cầu ngày càng cao của người dùng tin.
Ông Thức cho biết: Có nhiều nguyên nhân khiến công tác thống kê bộc lộ bất cập, trong đó đáng lưu ý là việc chấp hành chưa nghiêm Luật Thống kê và các quy định pháp luật liên quan; nhận thức của một bộ phận lãnh đạo, cán bộ, công chức về công tác thống kê chưa đầy đủ; căn bệnh "thành tích" còn tồn tại ở nhiều địa phương, ngành, lĩnh vực... Những hiện tượng này đã làm ảnh hưởng đến độ tin cậy của thông tin thống kê vốn là cơ sở xây dựng các chủ trương, chính sách hay quyết định
Bên cạnh đó, Nghị định 14 cũng bộc lộ không ít bất cập, một số hành vi bị nghiêm cấm quy định trong Luật Thống kê chưa giải thích rõ trong Luật nhưng đã được qui định nên khi vận dụng trong thực tế rất khó khăn như: Cố ý trì hoãn việc thực hiện yêu cầu của điều tra viên thống kê; từ chối cung cấp thông tin theo yêu cầu của điều tra viên được qui định trong phương án điều tra thống kê; cản trở việc điều tra thống kê; khai man hoặc ép buộc người khác khai man thông tin trong điều tra thống kê… Thực tế này đòi hỏi phải có nghị định mới về vấn đề này nhằm quy định rõ hơn, chặt hơn, sát thực tế hơn.
Theo TS Đỗ Thức, so với Nghị định 14, Nghị định 79 được áp dụng lần này có một số điểm mới sau: Thứ nhất, về thẩm quyền xử phạt, bổ sung chi tiết thẩm quyền xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực thống kê; quy định rõ hơn hành vi vi phạm, bổ sung thêm hành vi không thực hiện đúng quy trình phương án điều tra thống kê đã quy định; nâng mức, bổ sung xử phạt và có phương án điều chỉnh mức xử phạt phù hợp đối với một số hành vi như: Công bố thông tin thống kê không đúng thẩm quyền, hoặc công bố thông tin thống kê chậm so với thời hạn quy định; cản trở việc tiếp cận các thông tin thống kê theo quy định được phép tiếp cận..
Để việc thực hiện được hiệu quả, bám sát thực tiễn, ngành thống kê đã và đang tiếp tục tuyên truyền, phổ biến về chuyên môn, nghiệp vụ thống kê để mọi đối tượng cung cấp thông tin và người dùng tin hiểu rõ về số liệu thống kê, tạo niềm tin, sự yên tâm cho tổ chức, cá nhân cung cấp thông tin thống kê, đồng thời tăng cường công tác thanh tra chuyên ngành thống kê nhằm phát hiện, uốn nắn kịp thời những hành vi vi phạm.
Minh Phương