Những cảnh báo
Ngày 23/10, trên địa bàn xã Quảng Trực, huyện Tuy Đức, tỉnh Đắk Nông đã xảy ra một vụ án mạng đặc biệt nghiêm trọng làm 3 người chết và 16 người bị thương. Vào khoảng 6 giờ 30 phút ngày 23 tháng 10 năm 2016, trong quá trình tổ chức san ủi mặt bằng đất dự án của Công ty TNHH thương mại Long Sơn (tại tiểu khu 1535, xã Quảng Trực, huyện Tuy Đức) đã xảy ra mâu thuẫn, tranh chấp, xô xát giữa lực lượng công nhân, bảo vệ của công ty với một nhóm người dân. Một số trong nhóm người dân này đã dùng súng tự chế (bắn đạn hoa cải) và súng thể thao bắn vào công nhân và bảo vệ của Công ty Long Sơn (lúc khoảng 8 giờ) làm 3 người thiệt mạng và 16 người khác bị thương. Nguyên nhân vụ án vẫn đang được các cơ quan chức năng khẩn trương điều tra. Những kẻ ra tay tàn độc sẽ bị xử nghiêm theo quy định của pháp luật. Thế nhưng, đây thực sự là một giọt nước tràn ly của tình trạng mâu thuẫn vốn âm ỉ do tranh chấp đất lâm nghiệp giữa người dân với Công ty Long Sơn (đơn vị được UBND tỉnh Đắk Nông cho thuê đất).
Những vạt rừng liền kề với đất đã trồng trọt luôn trong tình trạng sẵn sàng... bị phá. Ảnh: Ngọc Minh/TTXVN |
Mới đây, Cơ quan Cảnh sát điều tra Công an huyện Đắk G’long, tỉnh Đắk Nông đã ra quyết định khởi tố vụ án, khởi tố bị can và lệnh tạm giam đối với Triệu Tòn Nần (tên gọi khác là Triệu Văn Tiến, SN 1990) ở xã Quảng Sơn, huyện Đắk G’long để điều tra làm rõ về hành vi hủy hoại tài sản và cố ý làm hư hỏng tài sản. Nguyên nhân cũng xuất phát từ mâu thuẫn trong việc tranh chấp đất đai với Hợp tác xã Nông nghiệp - Dịch vụ - Thương mại Hợp Tiến (gọi tắt là HTX Hợp Tiến) nên Triệu Tòn Nần đã nảy sinh ý định đốt chốt quản lý bảo vệ rừng số 4 của HTX Hợp Tiến ở thôn Quảng Tiến, xã Quảng Sơn làm 1 người bị bỏng và thiệt hại tài sản 20 triệu đồng.
Trước đó, vào tháng 3/2016, tại xã Quảng Sơn, huyện Đắk G’long cũng đã diễn ra xung đột giữa người của Công ty Cổ phần Thiên Sơn với người dân đang canh tác trên lâm phần do đơn vị này quản lý. Hậu quả, 1 người dân bị đánh gãy chân, nhiều người bị thương, 1 chốt bảo vệ rừng bị đốt…
Trên đây chỉ là 3 vụ trong số rất nhiều vụ xung đột liên quan đến việc tranh chấp đất rừng giữa người dân với các đơn vị đầu tư các dự án nông lâm nghiệp và quản lý bảo vệ rừng. Ở nhiều dự án tại huyện Đắk G’long và Tuy Đức, tình trạng này diễn ra như “cơm bữa”.
Xâm lấn đất lâm nghiệp vẫn "nóng"
Theo Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh Đắk Nông, hiện nay tỉnh có 42 dự án đầu tư sản xuất nông lâm nghiệp đang triển khai thực hiện, với tổng diện tích đã giao, cho thuê là hơn 33.400 ha rừng và đất lâm nghiệp. Trong đó, quy hoạch diện tích quản lý bảo vệ rừng là hơn 16.500 ha, trồng rừng là hơn 10.300ha, còn lại là trồng các cây công nghiệp và quy hoạch khác. Thế nhưng, qua thanh tra, kiểm tra 40 dự án (hơn 31.600 ha được giao, cho thuê) thì nhiều dự án thực hiện không hiệu quả, không đúng quy hoạch. Đặc biệt, công tác quản lý bảo vệ rừng, xử lý tình trạng xâm lấn đất đai trong vùng dự án của các chủ đầu tư rất kém. Các dự án ít quan tâm đến công tác quản lý bảo vệ rừng, lực lượng quản lý bảo vệ rừng còn hạn chế, hầu hết các dự án tập trung nhân lực để thực hiện công tác trồng cao su và trồng rừng, buông lỏng công tác quản lý bảo vệ rừng, dẫn đến diện tích rừng bị phá lớn trên 4.700 ha.
Bên cạnh việc để mất rừng, tình hình lấn chiếm đất đai trái phép ở các dự án này diễn ra phức tạp, nhất là các dự án trên địa bàn xã Đắk Ngo và xã Quảng Trực huyện Tuy Đức. Tổng diện tích đất bị lấn chiếm trái phép tại các dự án là 6.707,8 ha, chiếm 20,1% diện tích giao cho các đơn vị. Đặc biệt có một số dự án bị lấn chiếm gần hết diện tích giao như Công ty CP ĐTXD 59; Công ty TNHH Long Sơn, Công ty CP ĐTXD Kiến Trúc Mới… Tổng số hộ dân lấn chiếm đất trái phép trong khu vực các dự án kể cả trước và sau khi bàn giao thực địa khoảng trên 2.000 hộ, hiện nay người dân lấn chiếm lấn chiếm sử dụng đất trái phép, tranh chấp với doanh nghiệp diễn biến phức tạp, chưa giải quyết được với các hộ dân.
Đơn cử, Công ty TNHH thương mại Long Sơn, năm 2008, được UBND tỉnh Đắk Nông cho thuê gần 1.080 ha đất lâm nghiệp tại huyện Tuy Đức để thực hiện dự án nông lâm nghiệp và quản lý bảo vệ rừng. Đến nay, 501/507 ha rừng trong quy hoạch quản lý bảo vệ của công ty đã bị phá sạch. Còn diện tích đất bị người dân lấn chiếm trái phép trong vùng dự án là hơn 979 ha. Hay, Công ty CP ĐTXD Kiến Trúc Mới để mất 643/924,7 ha rừng quy hoạch khoanh nuôi, bảo vệ; để người dân lấn chiếm 1.064/1678ha rừng được UBND tỉnh Đắk Nông giao...
Cần kiên quyết xử lý
Hầu hết các dự án nông lâm nghiệp của các doanh nghiệp tư nhân thực hiện không hiệu quả. Việc triển khai các dự án có nhiều sai phạm như: sử dụng đất sai mục đích, tự ý chuyển đổi cây trồng; phần lớn diện tích rừng khoanh nuôi, quản lý bảo vệ theo dự án bị phá; sang nhượng, mua bán đất trái phép. Theo ông Lê Trọng Yên, Giám đốc Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Đắk Nông, tồn tại vướng mắc lớn nhất của các dự án là tình hình lấn chiếm đất đai của người dân diễn ra phức tạp, các doanh nghiệp không thể giải quyết được, do người dân rất manh động, tập trung đông người, không hợp tác để giải quyết. Tồn tại này đã tạo ra hậu quả, hệ lụy xấu trong dư luận xã hội như tranh chấp đất đai, khiếu kiện và làm thiệt hại tài sản của nhà nước.
Từ các sai phạm của các đơn vị thuê đất, được giao đất, UBND tỉnh đã thu hồi toàn bộ 4 dự án và thu hồi một phần 4 dự án, với diện tích hơn 4.723 ha. Dự kiến trong thời gian tới, tỉnh sẽ kiên quyết thực hiện thu hồi một phần với 13 dự án thực hiện không hiệu quả, vi phạm pháp luật.
Phó Chủ tịch UBND tỉnh Đắk Nông Trương Thanh Tùng cho biết, trong các giải pháp quản lý bảo vệ rừng được thực hiện trong thời gian sắp tới, ngoài việc thu hồi, xử lý nghiêm các dự án nông lâm nghiệp có nhiều sai phạm, tỉnh cũng ưu tiên quan tâm đến việc ổn định dân cư. Theo đó, tỉnh tập trung rà soát, kiểm tra chặt chẽ dân cư hiện có trên địa bàn, ưu tiên thực hiện việc ổn định số dân cư đang sống trong rừng, gần rừng và các khu vực trọng yếu về phá rừng, vùng biên giới. Tập trung thực hiện việc ổn định dân cư khu vực xã Quảng Trực, xã Đắk Ngo, huyện Tuy Đức theo tinh thần chỉ đạo của Phó Thủ tướng Trương Hòa Bình tại Thông báo số 205.TB-VPCP ngày 29/7/2016 của Văn phòng Chính phủ.