Điều hành chính sách tài khóa linh hoạt, hợp lý

Trong những năm qua, là cơ quan tham mưu cho Chính phủ trong điều hành chính sách tài chính - ngân sách nhà nước, Bộ Tài chính đã chủ động lên phương án thực hiện chính sách tài khóa mở rộng, chủ động, linh hoạt để tạo điều kiện cho doanh nghiệp để vượt qua khó khăn, phát triển một cách bền vững, phục hồi, “khoan thư sức dân” hỗ trợ người dân và doanh nghiệp.

Phó Thủ tướng Chính phủ Hồ Đức Phớc cho biết, xu thế của thế giới hiện nay đang thắt chặt chính sách tài khóa, tức là tăng thuế suất để đảm bảo sự vững mạnh của tài chính công. Tuy nhiên, Việt Nam mới trải qua đại dịch COVID-19 nên vẫn thực hiện chính sách tài khóa mở rộng để hỗ trợ doanh nghiệp phát triển.

Tại kỳ họp Quốc hội vừa qua, Phó Thủ tướng Chính phủ Hồ Đức Phớc đã khẳng định, chính sách tiền tệ và chính sách tài khóa là động lực phát triển của nền kinh tế. Theo đó, chính sách tiền tệ đã điều hành chủ động, kịp thời, linh hoạt và hiệu quả. Chính sách tài khóa được thực hiện mở rộng và hợp lý, góp phần quan trọng thúc đẩy tăng trưởng kinh tế vĩ mô.

Cũng trong Nghị quyết phiên họp thường kỳ Chính phủ tháng 11 vừa được ban hành, Chính phủ yêu cầu tiếp tục điều hành chính sách tài khóa mở rộng hợp lý, có trọng tâm, trọng điểm, phối hợp với các chính sách vĩ mô khác, nhằm thúc đẩy phục hồi nhanh sản xuất, kinh doanh, tạo việc làm, sinh kế cho người dân.

Theo đó, Bộ Tài chính đã thực hiện đồng bộ các chính sách gia hạn, miễn giảm thuế, phí lệ phí giảm thu ngân sách với tổng quy mô các giải pháp hỗ trợ trong giai đoạn 2020 - 2024 là gần 900.000 tỷ đồng. Riêng năm 2024, số thuế, phí, lệ phí và tiền thuê đất được miễn, giảm, gia hạn ước khoảng 189.600 tỷ đồng, góp phần tháo gỡ khó khăn cho người dân và doanh nghiệp.

Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Thuế Đặng Ngọc Minh chia sẻ, thời gian qua Chính phủ đã thực hiện nhiều chủ trương, chính sách nhằm tăng cường kích thích nhu cầu của thị trường thông qua các biện pháp tài khóa; trong đó các chính sách về miễn, giảm và giãn thuế đóng vai trò quan trọng.

Theo đó, chỉ tính trong thời gian từ 2020 đến nay, trung bình mỗi năm các giải pháp hỗ trợ về thuế đã chiếm khoảng 10 - 15% tổng thu ngân sách nhà nước. Đây là một tỷ lệ khá lớn và phản ánh tính hiệu quả của các chính sách tài khóa trong việc duy trì hoạt động kinh tế.

"Các chính sách này nhằm giảm bớt gánh nặng thuế cho các doanh nghiệp và người dân, giúp họ vượt qua khó khăn trong bối cảnh nền kinh tế chịu ảnh hưởng nặng nề bởi đại dịch”, lãnh đạo Tổng cục Thuế nói.

Lãnh đạo Tổng cục Thuế cũng cho biết, Luật Thuế giá trị gia tăng sửa đổi với việc cho phép mặt hàng phân bón chịu thuế 5%; hay thuế với khu chế xuất… đã không chỉ cho thấy Quốc hội và Chính phủ tiếp tục kiên định các giải pháp khuyến khích hoạt động sản xuất trong nước, mà còn tạo điều kiện hỗ trợ xuất khẩu, giúp doanh nghiệp tận dụng khả năng cạnh tranh của hàng hóa Việt Nam.

Ngoài các chính sách thuế, Bộ Tài chính cũng đẩy mạnh giải ngân vốn đầu tư công để đưa nguồn lực này vào nền kinh tế. Tuy nhiên, theo báo cáo từ Bộ Tài chính, tính đến hết tháng 11/2024, tổng vốn giải ngân đầu tư công mới chỉ đạt 54,8% kế hoạch năm, đạt 60,43% kế hoạch Thủ tướng Chính phủ giao phản ánh một số khó khăn trong quá trình triển khai các dự án. Tuy vậy, việc giải ngân nhanh chóng và hiệu quả sẽ đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy sự phát triển hạ tầng, tạo việc làm và nâng cao năng lực sản xuất của nền kinh tế.

Cùng với đó, để đảm bảo cân đối ngân sách nhà nước, Bộ Tài chính đã đề nghị triệt để tiết kiệm chi thường xuyên, quản lý chặt chẽ các nguồn thu, nhất là thu hoạt động kinh doanh thương mại trong một số lĩnh vực như: xăng dầu, kinh doanh vàng, ăn uống, kinh doanh thương mại điện tử… Nhờ vậy, bội chi ngân sách nhà nước được kiểm soát chặt chẽ (bình quân các năm 2021 - 2023 là 3% GDP, đánh giá 2024 khoảng 3,4% GDP), trong phạm vi Quốc hội cho phép.

Chuyên gia kinh tế Định Trọng Thịnh nhận định, các biện pháp hỗ trợ doanh nghiệp, thúc đẩy tiêu dùng và đầu tư công trong chính sách tài khóa năm 2024 đã giúp nền kinh tế phát triển ổn định. Nhưng các yếu tố như lạm phát, nợ công và các bất ổn kinh tế toàn cầu là những thách thức cần được xem xét kỹ trong việc triển khai chính sách tài khóa trong các năm tới.

Một số chuyên gia kinh tế cũng cho rằng, Việt Nam phải đối mặt với áp lực kiểm soát lạm phát nên chính sách tài khóa trong năm 2025 nên chuyển về trạng thái bình thường.

Trong năm 2025, dự báo nền kinh tế Việt Nam sẽ đối mặt với nhiều khó khăn và thách thức, đặc biệt là trong việc kiểm soát lạm phát và nợ công. Trong khi đó, nhiệm vụ đặt ra đối với ngành tài chính là rất nặng nề với dự toán thu ngân sách nhà nước là hơn 1,96 triệu tỷ đồng. Dự toán chi ngân sách nhà nước là hơn 2,5 triệu tỷ đồng. Bội chi ngân sách nhà nước là 471.500 tỷ đồng tương đương 3,8% tổng sản phẩm trong nước (GDP).

Do đó, các chuyên gia cho rằng, vấn đề khó khăn đặt ra cho năm 2025 là phải sử dụng chính sách tài khóa hợp lý để vừa thúc đẩy kinh tế, vừa đảm bảo giữ vững ổn định kinh tế vĩ mô, kiểm soát lạm phát, đảm bảo an toàn tài chính quốc gia.

Trong bối cảnh đó, Bộ Tài chính cho biết, mục tiêu lớn của ngành là xây dựng và tổ chức điều hành chính sách tài khóa chủ động, linh hoạt, có trọng tâm, trọng điểm. Đồng thời, Bộ sẽ đảm bảo nguồn lực thực hiện các nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội, an ninh, quốc phòng, an sinh xã hội, đặc biệt chú trọng nguồn lực thực hiện nhanh các công trình đầu tư hạ tầng quan trọng, kết nối vùng và liên vùng; chính sách cải cách tiền lương, bảo hiểm xã hội gắn với đẩy mạnh sắp xếp và tinh gọn bộ máy.

Bộ Tài chính thường xuyên theo dõi, dự báo đúng tình hình kinh tế thế giới và trong nước; không để bị động, bất ngờ, tập trung điều hành chính sách tài khóa chủ động, hợp lý, linh hoạt, hiệu quả. Đồng thời, phối hợp chặt chẽ chính sách tài khóa và các chính sách kinh tế khác nhằm giữ vững nền tảng kinh tế vĩ mô, kiểm soát lạm phát, bảo đảm các cân đối lớn, thúc đẩy tăng trưởng và phát triển bền vững các lĩnh vực kinh tế - xã hội.

Bộ cũng tiếp tục hoàn thiện thể chế, chính sách pháp luật về thu ngân sách nhà nước, tăng cường quản lý thu, phấn đấu hoàn thành dự toán thu được giao ở mức cao nhất đảm bảo nguồn lực thực hiện các mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội.

Cùng với đó, quản lý chi ngân sách nhà nước chặt chẽ, tăng cường tiết kiệm chi, nâng cao hiệu quả quản lý, phân bổ, sử dụng ngân sách nhà nước; siết chặt kỷ luật, kỷ cương tài chính; tiếp tục cơ cấu lại chi đầu tư công; phấn đấu giải ngân đầu tư công cao hơn năm trước, hạn chế tối đa tình trạng chuyển nguồn.

Bên cạnh đó, kiểm soát chặt chẽ bội chi ngân sách nhà nước, nợ công, các nghĩa vụ nợ dự phòng đảm bảo các chỉ tiêu trong giới hạn an toàn nợ theo quy định; tiếp tục thực hiện các giải pháp cơ cấu lại danh mục nợ công theo hướng an toàn, bền vững.