Tàu thuyền neo đậu trong cảng cá Ninh Cơ, tỉnh Ninh Bình.
Đẩy mạnh khai báo nhật ký điện tử
Hơn 1 năm qua, anh Nguyễn Văn Tuấn, thuyền trưởng tàu cá NĐ-92345-TS đã quen với thao tác khai báo xuất, nhập cảng trên kiosk (thiết bị máy tính cảm ứng) đặt tại văn phòng Ban Quản lý cảng cá, xã Hải Thịnh. Kiosk này được Ban quản lý bố trí phục vụ chủ các tàu thuyền khai báo xuất, nhập cảng trên phần mềm Nhật ký điện tử và truy xuất nguồn gốc (eCDT) giúp các chủ tàu nhanh chóng hoàn thiện thủ tục một cách minh bạch và chính xác.
Anh Tuấn cho biết, trước kia mỗi lần làm thủ tục tại cảng, nhất là thời điểm vào vụ cá, số lượng tàu đăng ký đông, nhiều chủ tàu phải chờ đợi để khai báo mất nhiều thời gian. Với phần mềm này, các chủ tàu được cán bộ trong cảng hướng dẫn khai báo với thao tác đơn giản, nhanh gọn, rút ngắn thời gian làm thủ tục hơn.
Nhật ký điện tử và truy xuất nguồn gốc (eCDT) là phần mềm dùng chung, được cài đặt và sử dụng bằng thiết bị thông minh như điện thoại, máy tính bảng… cung cấp đầy đủ quy trình và chức năng khai báo theo quy định cho các đơn vị Chi cục Thủy sản - Kiểm ngư, Ban quản lý cảng cá, Đồn Biên phòng, công ty chế biến xuất khẩu, vựa và ngư dân.
Các chức năng được thiết kế đơn giản và dễ hiểu, với các bước triển khai, như: Quản lý tàu cá xuất cảng và ghi nhận dữ liệu ban đầu về tàu và thuyền viên; ghi chép sản lượng khai thác tại thời điểm đánh bắt thông qua thiết bị nhật ký điện tử; quản lý tàu vào cảng, cập nhật sản lượng khai thác; giám sát sản lượng lên cảng, cấp biên nhận bốc dỡ, mua cá tại cảng; cấp giấy xác nhận và giấy chứng nhận nguồn gốc nguyên liệu cho nhà máy chế biến.
Nếu như trước kia, các thông tin về số lượng hải sản đánh bắt trong chuyến đi được các chủ tàu ghi chép thủ công bằng sổ, giấy dễ bị nhòe, mờ hoặc hỏng nát trong quá trình khai thác trên biển thì nay, phần mềm này hỗ trợ các chủ tàu ghi nhật ký khai thác và nhật ký chuyển tải sản phẩm khai thác trong môi trường không có mạng Internet, mọi thông tin sẽ tự động đồng bộ khi tàu cập cảng và kết nối Internet.
Trên địa bàn tỉnh Ninh Bình hiện có 2 cảng cá chỉ định đã được công bố mở cảng và đưa vào sử dụng là cảng cá Ninh Cơ và cảng cá Thành Vui. Tỉnh có 3 khu neo đậu tàu thuyền tránh trú bão cấp tỉnh là cảng cá kết hợp khu neo đậu tàu thuyền tránh trú bão Ninh Cơ, Quần Vinh và khu neo đậu tránh trú bão cửa Hà Lạn. Các địa điểm này đều được bố trí cán bộ phụ trách hướng dẫn và hỗ trợ chủ tàu, thuyền trưởng; các doanh nghiệp thu mua, chế biến đăng nhập tài khoản eCDT.
Tính đến ngày 22/9, hệ thống eCDT của Ban Quản lý cảng cá thuộc Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Ninh Bình đã ghi nhận trên 6.000 lượt tàu xuất, nhập cảng; sản lượng thủy sản qua cảng là trên 8.800 tấn.
Ông Nguyễn Thành Chung, Giám đốc Ban Quản lý cảng cá thuộc Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Ninh Bình cho biết, việc áp dụng phần mềm này giúp xác nhận, chứng nhận nguồn gốc sản phẩm thủy sản khai thác trong nước cũng như theo dõi, giải quyết các thủ tục hành chính dễ dàng hơn. Từ đây nâng cao ý thức, trách nhiệm của ngư dân trong việc thực hiện các quy định pháp luật về chống khai thác bất hợp pháp IUU.
Tuy nhiên, với đặc thù đi biển, trình độ công nghệ thông tin của người dân còn hạn hẹp, ngư dân chưa thành thạo việc đăng nhập và thao tác sử dụng phần mềm khai báo điện tử khiến công tác này còn gặp nhiều khó khăn. Hiện, tại các địa điểm tiếp nhận khai báo xuất nhập cảng, các cán bộ thuộc Ban Quản lý cảng cá vừa giúp chủ tàu đăng ký xuất, nhập cảng, vừa hướng dẫn cài đặt và khai báo bằng phần mềm. Các đơn vị cũng bố trí kiosk khai báo, máy tính bảng để hỗ trợ ngư dân làm thủ tục xuất nhập cảng trên phần mềm.
Xử lý tàu cá “3 không”
Tỉnh Ninh Bình hiện có 1.861 tàu cá; trong đó, tàu có chiều dài từ 15m trở lên là 593 tàu (chiếm 31,9%). Thực hiện đợt cao điểm chống khai thác IUU, Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Ninh Bình thường xuyên rà soát, cập nhật dữ liệu tàu cá của tỉnh trên cơ sở dữ liệu quốc gia ngành thủy sản VNFishbase.
Tỉnh đã lập danh sách 370 tàu cá xóa đăng ký, 202 tàu cá mua bán, sang tên đổi chủ trong và ngoài tỉnh, đảm bảo các tàu cá này không còn khả năng hoạt động. Đối với các tàu bán sang tỉnh khác thực hiện đầy đủ các quy định về mua bán, đăng ký tàu cá đảm bảo việc xóa đăng ký tuân thủ theo quy định tại Điều 72, Luật Thủy sản năm 2017.
Sở Nông nghiệp và Môi trường, Bộ đội Biên phòng, Công an tỉnh, công an các xã, chính quyền cấp xã trên địa bàn Ninh Bình đã tập trung rà soát toàn bộ hồ sơ xử lý vi phạm quy định về mất kết nối thiết bị giám sát hành trình (VMS) trên biển không báo cáo vị trí về bờ, mất kết nối VMS quá 10 ngày không quay về bờ, vượt ranh giới cho phép khai trên biển, vi phạm khai thác hải sản bất hợp pháp ở vùng biển nước ngoài.
Theo thống kê đến ngày 14/9, toàn tỉnh có 29 tàu cá không đủ điều kiện hoạt động khai thác thuỷ sản đã được Chi cục Thủy sản - Kiểm ngư lập danh sách, nơi neo đậu từng tàu và ký biên bản bàn giao đích danh cán bộ từng xã phối hợp với trạm thủy sản, trạm biên phòng, công an xã quản lý, có chụp ảnh vệ tinh vị trí từng tàu cá.
Từ ngày 1/1/2024 đến ngày 14/9/2025 không có tàu cá của tỉnh Ninh Bình vi phạm khai thác hải sản bất hợp pháp ở vùng biển nước ngoài; chưa có trường hợp vi phạm nào đưa ra khởi tố, truy tố, xét xử các hành vi liên quan đến đưa tàu cá, ngư dân khai thác hải sản bất hợp pháp ở vùng biển nước ngoài, gửi, vận chuyển thiết bị VMS theo Nghị quyết số 04/2024/NQ-HĐTP ngày 12/6/2024 của Hội đồng thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao.
Đối với tàu cá vi phạm mất kết nối VMS trên 6 giờ trên biển, tỉnh đã xử lý 301/455 tàu cá đạt 66,15%; trong đó, ban hành quyết định xử phạt vi phạm hành chính 257 tàu với số tiền trên 7 tỷ đồng, 44 tàu cá đã khép hồ sơ không xử phạt vi phạm hành chính. Hiện còn 154 tàu cá đang xác minh để tiếp tục xử lý theo quy định.
Nhằm gỡ cảnh báo "Thẻ vàng" của Ủy ban châu Âu, UBND tỉnh Ninh Bình yêu cầu, các đơn vị có liên quan phân công cụ thể cán bộ và lực lượng chức năng có thẩm quyền, nghiệp vụ theo dõi, kiểm soát, nắm rõ vị trí neo đậu từng tàu cá không đủ điều kiện tham gia khai thác thủy sản (chưa đăng ký, chưa đăng kiểm, chưa cấp phép, chưa đánh dấu tàu cá, chưa lắp thiết bị VMS…), đảm bảo phối hợp đồng bộ, thông suốt liên ngành, liên địa phương trong ngăn chặn không để tàu cá đi khai thác bất hợp pháp.
Các đơn vị triển khai nghiệp vụ theo dõi, giám sát từng tàu cá, ngư dân có nguy cơ cao vi phạm khai thác bất hợp pháp ở vùng biển nước ngoài, đối tượng môi giới móc nối, ngăn chặn, xử lý ngay từ trong bờ và trên biển; không để phát sinh tàu cá vi phạm vùng biển nước ngoài; hướng dẫn ngư dân thực hiện khai báo thủ tục cập, rời cảng trên hệ thống điện tử eCDT và VneID; tham khảo và đề xuất kinh phí khai báo nhật ký điện tử, phần mềm báo cáo vị trí tự động trên hệ thống giám sát hành trình tàu cá theo đúng quy định.