Những ngày cuối tháng 9 và đầu tháng 10, Hà Nội liên tiếp hứng chịu các trận mưa lớn lịch sử, khiến hàng chục tuyến phố chìm trong biển nước. Tình trạng ngập úng diễn ra trên diện rộng, hàng loạt ô tô, xe máy chết máy, hư hỏng nặng, gây thiệt hại lớn cho người dân và doanh nghiệp kinh doanh dịch vụ vận tải.
Hàng loạt ô tô, xe máy chết máy, hư hỏng nặng
Nhiều xe phải đợi xe cứu hộ đến để đưa ra khỏi đoạn đường ngập lụt. Ảnh: Huy Hùng/TTXVN
Theo Công ty TNHH MTV Thoát nước Hà Nội, ảnh hưởng của cơn bão số 10 kết hợp với lượng mưa lớn khiến ngày 30/9 ghi nhận lượng mưa vượt 150 mm chỉ trong hai giờ, gây ra 65 điểm ngập úng nghiêm trọng. Còn theo Ban Duy tu các công trình hạ tầng giao thông (Sở Xây dựng Hà Nội), cơn mưa kéo dài trong ngày 7/10, thành phố có đến 122 vị trí ngập nước, trong đó 23 điểm ngập sâu, giao thông tê liệt hoàn toàn.
Với ô tô và xe máy tham gia giao thông, không có thống kê chính thức, song theo ước tính từ các gara và cơ sở sửa chữa, hàng chục nghìn ô tô, xe máy bị ngập nước chỉ trong hai đợt mưa này. Ở các khu vực ngập sâu như Mỹ Đình, Trần Duy Hưng, Nguyễn Xiển, Láng Hạ, Minh Khai..., người dân phải thuê “dịch vụ cõng xe máy” bằng xe kéo, xe ba gác, thậm chí cả thuyền tạm. Giá “vượt lũ” tùy theo đoạn đường ngập có thể từ 50.000 lên 100.000 đồng/xe máy, trong khi cứu hộ ô tô tăng 2 - 3 lần. Nếu trước đây chi phí kéo xe trong nội thành khoảng 600.000 - 800.000 đồng, thì đêm 30/9 và ngày 7/10, nhiều chủ xe phải trả 1,5 - 3 triệu đồng, thậm chí đến 4 triệu đồng/xe, do cung không đủ cầu, hay xe cứu hộ phải xe chở xe cứu hộ.
Sau mưa, các gara và trung tâm bảo dưỡng ô tô - xe máy trong nội đô rơi vào tình trạng quá tải. Thợ kỹ thuật phải làm việc thêm giờ nhưng vẫn không kịp tiếp nhận thêm. Chủ một gara tại Đại Mỗ (Nam Từ Liêm) cho biết: “Bình thường mỗi ngày, chúng tôi chỉ nhận vài chục xe, nhưng sau hai trận mưa lớn vừa qua, lượng xe ngập đổ về gấp 4 - 5 lần, nhiều xe được cứu hộ đưa đến nhưng không hẹn trước đành phải quay đầu do không còn chỗ trống”.
Theo các kỹ thuật viên, xe ngập nước thường hư hại ở ba nhóm chính: hệ thống điện - điện tử, động cơ và nội thất. Với ô tô, nếu nước chỉ tràn vào sàn, chi phí làm khô, vệ sinh, thay dầu dao động 5 - 10 triệu đồng. Nhưng nếu bị thủy kích - nước lọt vào buồng đốt, chi phí sửa chữa có thể 30 - 70 triệu đồng với xe phổ thông và 100 - 300 triệu đồng với xe sang. Một số trường hợp nặng buộc phải thay toàn bộ động cơ, gần như “mất trắng” giá trị xe.
Đối với xe máy, thiệt hại tuy nhẹ hơn nhưng vẫn đáng kể. Ông Lê Kiên, chủ cơ sở sửa chữa xe máy ở Mỹ Đình cho biết, nếu xe máy chỉ bị ướt bugi thì việc xử lý đơn giản hơn chỉ cần xì khô và lắp vào cho khách với chi phí không đáng kể. Nhưng khi xe đang đi bị chết máy và nằm im trong vũng nước, nước sẽ đi theo đường ống xả và tràn vào bình dầu động cơ, khiến dầu nhớt bị nhiễm nước việc xử lý phức tạp hơn. Việc này bao gồm thay toàn bộ dầu máy mới cho cả động cơ và hộp số, vệ sinh hệ thống nạp, xả, bugi, và kiểm tra các bộ phận điện để tránh gây hư hỏng nặng, giảm hiệu suất bôi trơn và nguy cơ làm hỏng động cơ do ma sát. Tùy vào dòng xe phổ thông hay cao cấp, chi phí sửa chữa như làm khô, thay bu-gi từ 80.000 - 300.000 đồng; thay dầu, súc rửa động cơ, vệ sinh chế hòa khí từ 300.000 - 600.000 đồng; thay IC xe tay ga từ 2 - 4 triệu đồng, thậm chí 8 triệu đồng với xe cao cấp.
Tổn thất kinh tế và cảnh báo từ chuyên gia
Ngập sâu tại đường Lê Đức Thọ. Ảnh: Quốc Khánh/TTXVN
Không chỉ người dân, các doanh nghiệp vận tải, taxi, du lịch cũng chịu thiệt hại nặng. Một công ty du lịch tại Hà Đông tiết lộ, với hơn 40% đội xe bị ngập, gây thiệt hại ước tính khoảng 500 triệu đồng trong vòng một tuần. Giới tài xế công nghệ ô tô và xe máy cũng lao đao khi xe hư hỏng, mất thu nhập nhiều ngày nay.
Một số gara và doanh nghiệp bảo hiểm ước tính thiệt hại trực tiếp và gián tiếp của người dân sau hai đợt mưa lớn có thể vượt 1.000 tỷ đồng, song đến nay chưa có thống kê chính thức từ cơ quan chức năng.
Đại diện Công ty Bảo hiểm PJICO khuyến cáo: “Chủ xe cần đọc kỹ hợp đồng bảo hiểm, vì nếu cố khởi động xe khi đang ngập (xe bị thủy kích thiệt hại lớn nhất), hành vi này được xem là lỗi chủ quan và có thể không được chi trả thiệt hại”.
Theo chuyên gia ô tô Nguyễn Minh Đồng, ThS, kỹ sư tại Trung tâm Thiết kế và Thí nghiệm của hãng ô tô Volkswagen (Đức), tùy vào mức độ ngập và dòng xe, chi phí sửa chữa có thể dao động rất lớn. “Với các xe phổ thông chỉ bị ngập nhẹ, chi phí vệ sinh nội thất, thay dầu, bảo dưỡng cơ bản khoảng 5 triệu đồng. Tuy nhiên, nếu xe bị thủy kích - tức là nước tràn vào động cơ, mức thiệt hại có thể từ 30 đến 70 triệu đồng. Riêng đối với xe sang như Mercedes, BMW, Audi..., mức chi phí khắc phục có thể cao gấp nhiều lần. Đặc biệt, nếu động cơ bị hư hại nặng, phải thay máy, chi phí có thể lên tới 200 - 300 triệu đồng, tương đương mua một chiếc xe nhỏ mới”, ông nói.
Ông Đồng cũng chỉ ra, tại châu Âu, chi phí sửa chữa còn cao hơn nhiều, do tiền công thợ kỹ thuật khoảng 100 euro/giờ. Vì vậy, ở Đức, phần lớn xe bị thủy kích thường được thay động cơ mới thay vì sửa chữa như tại Việt Nam. Theo ông Đồng, nguyên nhân khiến nhiều xe bị thủy kích chủ yếu do người lái thiếu kiến thức kỹ thuật khi di chuyển trong vùng ngập. “Nhiều người vẫn cố lái qua đoạn ngập sâu, không biết rằng vị trí ống hút gió của xe nằm khá thấp, dễ hút nước vào động cơ. Khi đó, piston bị khóa đột ngột sẽ gây hư hỏng nặng,” ông giải thích.
Chuyên gia Nguyễn Minh Đồng đồng thời đưa ra khuyến cáo cho người sử dụng xe trong điều kiện thời tiết cực đoan như: không cố lái xe qua vùng ngập sâu, nhất là xe gầm thấp; khi buộc phải đi qua, nên đi số thấp, giữ ga đều, tránh tăng tốc đột ngột; tuyệt đối không khởi động lại xe khi đã chết máy trong nước; đỗ xe ở nơi cao ráo, tránh tầng hầm, đặc biệt trong các đợt mưa bão được cảnh báo trước.
Bên cạnh đó, ông Đồng cho rằng nguyên nhân sâu xa khiến Hà Nội và nhiều đô thị thường xuyên ngập nặng là do hệ thống thoát nước không đồng bộ, bị thu hẹp và lấn chiếm kênh mương.
“Ở Việt Nam, việc xây dựng thiếu đồng bộ, cộng với ý thức người dân xả rác xuống cống khiến dòng chảy bị tắc nghẽn, làm trầm trọng thêm tình trạng ngập. Nhiều tòa nhà có tầng hầm nhưng không được trang bị van ngăn triều hay bơm tự động, chỉ cần mưa vài giờ là nước tràn vào, gây thiệt hại nghiêm trọng cho hàng trăm phương tiện” - ông nói.
Các chuyên gia quy hoạch đô thị cho rằng, Hà Nội cần đầu tư đồng bộ hệ thống thoát nước, thiết kế tầng hầm đạt chuẩn chống ngập, đồng thời kiểm soát chặt quy hoạch dân cư, không xây dựng lấn chiếm sông hồ.
Khi mỗi trận mưa lớn có thể “cuốn trôi” cả nghìn tỷ đồng tài sản. Do đó việc đầu tư cho hạ tầng thoát nước và quản lý đô thị bền vững không chỉ là vấn đề môi trường mà là bài toán kinh tế cấp thiết.