Doanh nghiệp TP Hồ Chí Minh kiến nghị tháo gỡ rào cản để dẫn đầu đổi mới sáng tạo

Tháo gỡ vướng mắc cho doanh nghiệp công nghệ cao

Bà Lã Thị Thu Hằng, Giám đốc điều hành Công ty cổ phần điện tử DGS cho biết: “Vấn đề lớn hiện nay không phải là những quy định pháp luật đã có mà là những lĩnh vực chưa có quy chuẩn cụ thể. Điển hình là sản phẩm bộ đọc thông minh cho đồng hồ cơ. Mặc dù Sở KH&CN và Ủy ban Tiêu chuẩn Đo lường Chất lượng đã có quy chuẩn cho đồng hồ điện tử, nhưng bộ đọc thông minh của công ty tôi là sản phẩm kết hợp giữa công nghệ hiện đại và truyền thống vẫn chưa có quy chuẩn cụ thể để kiểm định”.

Bà Hằng dẫn chứng, khách hàng chủ lực của công ty là Tổng Công ty Cấp nước Sài Gòn (SAWACO). Từ năm 2022 đến nay, SAWACO đã thử nghiệm 60.000 bộ sản phẩm bộ đọc thông minh tại các hộ dân trên địa bàn TP Hồ Chí Minh. Hiện giai đoạn thử nghiệm đã kết thúc và bước sang giai đoạn mua sắm chính thức, nhưng để tiến hành đấu thầu, các sản phẩm cần phải có cơ sở kiểm định. Tuy nhiên, hiện chưa có quy chuẩn kiểm định chính thức cho loại bộ đọc thông minh này.

Bên cạnh đó, bà Hằng cũng nêu vấn đề thủ tục báo cáo hành chính quá nhiều, từ báo cáo hàng tháng, hàng quý, 6 tháng đến hàng năm, gây áp lực lớn cho doanh nghiệp ở khu công nghệ cao. Nhiều báo cáo có thể đọc trực tuyến, nhưng vẫn yêu cầu in ấn. Điều này làm tiêu tốn thời gian và nguồn lực và khó có thể chuyển đổi xanh.

Ngoài ra, bà Hằng cũng kiến nghị xem xét việc cấp chứng nhận doanh nghiệp công nghệ cao và doanh nghiệp khoa học công nghệ cho các công ty đã hoạt động trong khu công nghệ cao, nhằm tránh trùng lặp thủ tục và giúp doanh nghiệp hưởng ưu đãi nhanh hơn. “Tôi đề xuất cần có cơ chế giảm bớt, đơn giản hóa các báo cáo để doanh nghiệp tập trung vào nghiên cứu, sản xuất và đổi mới sáng tạo”, bà Hằng nhấn mạnh.

Tương tự, ông Ngô Đắc Thuần, Chủ tịch Hội đồng Quản trị (HĐQT) IP Group cho biết, trong thời gian sớm nhất, các cơ quan chức năng nên ban hành đầy đủ các thông tư, nghị định và hướng dẫn cụ thể để những doanh nghiệp đã được công nhận là doanh nghiệp KH&CN sớm được hưởng các chính sách ưu đãi.

“Các quy định này phải minh bạch, rõ ràng và nhất quán, tránh tình trạng"mờ mờ ảo ảo" khiến doanh nghiệp lúng túng, phải mất thời gian họp hành, xin hướng dẫn nhiều lần. Nếu cơ chế rõ ràng, doanh nghiệp sẽ mạnh dạn đầu tư hơn cho hoạt động R&D, đổi mới sáng tạo từ đó hình thành hệ sinh thái công nghệ cao năng động và hiệu quả”, ông Thuần nhấn mạnh.

Ở góc độ quản lý, bà Cao Thị Phi Vân, Phó Giám đốc Trung tâm xúc tiến Thương mại và Đầu tư TP Hồ Chí Minh (IPTC) giải đáp: “Khi vào Khu Công nghệ cao thường đi kèm nhiều thủ tục, vì các doanh nghiệp tại đây được hưởng nhiều ưu đãi hơn so với các khu vực khác. Đơn cử, giá đất tại khu công nghệ cao hiện chỉ khoảng 40 USD/m², thấp hơn nhiều so với các khu khác. Bên cạnh đó, các doanh nghiệp còn được hưởng nhiều hạ tầng dịch vụ như điện, nước và các tiện ích công nghệ cao. Chính vì vậy, việc báo cáo định kỳ và chứng nhận là bắt buộc nhằm đảm bảo các doanh nghiệp thực hiện đúng quy định và duy trì các ưu đãi này”.

Tuy nhiên, bà Vân cũng nhấn mạnh, nếu các quy định hiện tại gây ảnh hưởng đến hoạt động của doanh nghiệp, các đơn vị liên quan nên góp ý và trao đổi trực tiếp với Ban quản lý Khu Công nghệ cao, hoặc gửi văn bản đề xuất để được xem xét và phối hợp điều chỉnh. Đồng thời, chúng tôi cũng sẽ chuyển góp ý tới Ban quản lý khu. Nhưng phía doanh nghiệp cũng cần chủ động hơn trong việc tìm hiểu và thực hiện các quy định khi đăng ký vào khu. Việc đăng ký mà không nắm rõ quy định sẽ không hiệu quả, do đó cần có sự hợp tác chặt chẽ giữa hai bên.

Bên cạnh đó, nhiều doanh nghiệp cũng cho rằng cần đẩy mạnh hoạt động nghiên cứu và phát triển (R&D) theo hướng thực tiễn, tránh phong trào. Theo ông Thuần, các đề tài khoa học xuất phát từ nhu cầu thực tế của thị trường, “gãi đúng chỗ ngứa” cho doanh nghiệp.

Ông Thuần nhấn mạnh: “Các đề tài nghiên cứu không nên chỉ dừng ở niềm đam mê học thuật của giảng viên mà phải hướng tới ứng dụng, thương mại hóa. Sở KH&CN TP Hồ Chí Minh cần có một bộ phận chuyên trách làm “cầu nối chiến lược” giữa giới nghiên cứu và doanh nghiệp”.

“Chuyển mình” để đột phá

Ngoài những vấn đề đã nêu, hiện nay nhiều doanh nghiệp công nghệ vẫn đang thiếu các sàn giao dịch, nền tảng kết nối và trưng bày sản phẩm để tiếp cận các doanh nghiệp có nhu cầu. Bà Lã Thị Thu Hằng đề nghị Trung tâm Xúc tiến Thương mại và Đầu tư cần phải linh hoạt trong việc tạo đầu mối, kết nối các doanh nghiệp công nghệ cao, đặc biệt là các doanh nghiệp có nhu cầu mua sản phẩm nhưng chưa biết nhau, từ đó thúc đẩy hợp tác và phát triển sản phẩm.

Đồng quan điểm trên, ông Ngô Đắc Thuần cho biết, sàn giao dịch công nghệ của TP Hồ Chí Minh đã được thành lập từ lâu nhưng hoạt động chưa hiệu quả. Ông đề xuất cần khôi phục và số hóa sàn giao dịch này, kết nối cả hai hình thức trực tuyến lẫn trực tiếp, tạo không gian giới thiệu, thương mại hóa và chuyển giao các sáng chế, bằng độc quyền và sản phẩm công nghệ cao.

“Chúng ta đã đi trước nhưng lại đang về sau. Nhiều địa phương khác đã vận hành sàn giao dịch công nghệ hiệu quả hơn. TP Hồ Chí Minh cần nhanh chóng phục hồi và đổi mới mô hình này, không chỉ trưng bày sản phẩm mà còn tiến tới thương mại hóa công nghệ”, ông Thuần chia sẻ.

Bà Nguyễn Hoàng Bảo Trân ghi nhận vấn đề truyền thông về KH&CN hiện nay chưa thực sự hiệu quả, đây là thực tế mà cơ quan quản lý đã quan sát được. Gần đây, các chủ đề về KH&CN và đổi mới sáng tạo mới được nhắc đến thường xuyên, trước kia mức độ quan tâm còn rất hạn chế.

Về nhu cầu tạo ra một “cầu nối” giữa các doanh nghiệp. Theo Phó Giám đốc Sở KH&CN TP Hồ Chí Minh, điều này đã được đề cập thông qua một số đề án và sắp tới sẽ được triển khai thông qua Sàn giao dịch Công nghệ cao nhằm thúc đẩy kết nối, hợp tác và nâng cao hiệu quả hoạt động đổi mới sáng tạo trong cộng đồng doanh nghiệp công nghệ.

Bên cạnh đó, để nâng cao hiệu quả trong việc xây dựng hệ thống hỗ trợ khởi nghiệp và bảo vệ sở hữu trí tuệ bằng công nghệ AI, ông Ngô Đức Thuần đề xuất, Thành phố nên thành lập một bộ phận hỗ trợ trực tiếp dành cho các doanh nghiệp khởi nghiệp đổi mới sáng tạo, đặc biệt là doanh nghiệp vừa và nhỏ. Bộ phận này có thể nhằm cung cấp dịch vụ rà soát, tư vấn, hỗ trợ bảo vệ ý tưởng sáng tạo và quyền sở hữu trí tuệ cho doanh nghiệp.

Ông Thuần cho biết thêm, hiện ông và cộng sự đã phát triển một công cụ AI có thể phân tích ý tưởng trong vòng 90 giây, giúp xác định nhanh xem ý tưởng đó có trùng lặp với sản phẩm, bằng sáng chế hay thương hiệu nào trên thế giới hay không.

“Nếu TP Hồ Chí Minh sớm áp dụng mô hình này, chúng ta có thể trở thành địa phương tiên phong trong việc hỗ trợ đổi mới sáng tạo và bảo vệ tài sản trí tuệ bằng công nghệ”, ông Thuần nhấn mạnh.