Thủ lĩnh của Hezbollah Sayyed Hassan Nasrallah (phải) gặp Thủ lĩnh Phong trào Thánh chiến Hồi giáo Palestine Ziad al- Nakhleh (giữa) và Phó thủ lĩnh Hamas, Saleh al-Arouri, ở Beirut, Liban. Ảnh: AP
Theo hãng tin AP, lực lượng Hezbollah là tổ chức của người Hồi giáo dòng Shiite. Đây được coi là một trong những lực lượng vũ trang phi chính phủ có tiềm lực mạnh hàng đầu trong các quốc gia Arab.
Một ngày sau cuộc tấn công bất ngờ ngày 7/10 của Hamas vào miền Nam Israel, lực lượng Hezbollah đã đấu súng với quân đội Israel ở khu vực biên giới. Cả hai bên đều có thương vong. Giới quan sát lo ngại cuộc đụng độ này sẽ đánh dấu bước leo thang mới và lan rộng thành cuộc chiến khu vực.
Ông Naim Qassemm, phó thủ lĩnh của Hezbollah, phát biểu trong cuộc tuần hành ủng hộ người Palestine ở ngoại ô phía Nam thủ đô Beirut của Liban: “Chúng tôi, với tư cách là Hezbollah, đang góp phần vào cuộc đối đầu và sẽ tiếp tục đóng góp vào cuộc đối đầu đó theo tầm nhìn và kế hoạch của chúng tôi. Chúng tôi đã chuẩn bị đầy đủ. Khi đến thời cơ hành động, chúng tôi sẽ chớp lấy nó”.
Tuy nhiên, ngày 3/11, trong bài phát biểu chính thức đầu tiên kể từ khi xung đột nổ ra, thủ lĩnh Nasrallah đã kêu gọi ngừng bắn ở Dải Gaza. Dường như, lãnh đạo phong trào Hezbollah cũng có quan điểm rằng xung đột sẽ leo thang. Ông nói: “Một số nguồn tin cho rằng tôi sắp thông báo chúng tôi đã tham gia vào cuộc xung đột này. Nhưng thực tế, chúng tôi đã bước vào trận chiến từ hôm 8/10”. Tuy nhiên, ông Nasrallah không đề cập liệu Hezbollah có tham gia vào cuộc chiến toàn diện chống lại Israel hay không.
Dù vậy, giới chuyên gia cho rằng Hezbollah và thủ lĩnh của lực lượng này vẫn có vai trò chủ chốt trong quỹ đạo của cuộc chiến Israel – Hamas.
Lực lượng Hezbollah là ai?
Lực lượng Vệ binh Cách mạng Hồi giáo Iran đã thành lập Hezbollah vào năm 1982, ngay giữa cuộc nội chiến ở Liban. Hezbollah được xem là một trong những nỗ lực “xuất khẩu” cách mạng Hồi giáo của Iran trong khu vực và chiến đấu chống Israel khi Israel tấn công Liban năm 1982.
Hezbollah có tư tưởng Hồi giáo dòng Shiite như Iran và tuyển mộ các thành viên đạo Hồi dòng này ở Liban.
Hezbollah nhận được hỗ trợ tài chính từ cả Iran và Syria. Còn Israel coi nhóm này là kẻ thù “không đội trời chung”. Trong những ngày đầu thành lập, Hezbollah cũng thực hiện các cuộc tấn công vào các cơ sở hạ tầng của Mỹ tại Trung Đông gây thiệt hại lớn, khiến Washington coi nhóm này là tổ chức khủng bố.
Bà Lina Khatib, Giám đốc Viện Trung Đông SOAS ở London, bình luận: “Sự hỗ trợ của Iran đã giúp Hezbollah củng cố vị thế là chủ thể chính trị quyền lực nhất Liban, cũng như là chủ thể quân sự được trang bị vũ khí tốt nhất được Iran hỗ trợ trên toàn Trung Đông”.
Sau khi các tay súng Hezbollah phục kích một đội tuần tra của Israel vào năm 2006 và bắt 2 binh sĩ Israel làm con tin, Hezbollah và Israel đã xảy ra cuộc chiến kéo dài một tháng. Vào thời điểm đó, Israel đặt ra mục tiêu của tương tự như cuộc chiến với Hamas hiện tại: loại bỏ Hezbollah. Nhưng sau đó, nhóm này trở nên hùng mạnh hơn - không chỉ là một lực lượng vũ trang mà còn là một đảng chính trị chủ chốt ở Liban.
Thủ lĩnh của Hezbollah là ai?
Thủ lĩnh của Hezbollah Hassan Nasrallah phát hiểu hôm 3/11. Ảnh: AP
Sinh năm 1960 trong một gia đình nghèo người Shiite ở Bourj Hammoud, ngoại ô Beirut và sau đó chuyển đến miền nam Liban, ông Nasrallah học thần học và tham gia phong trào Amal, một tổ chức chính trị và bán quân sự của người Shiite, sau đó trở thành một trong những người sáng lập Hezbollah.
Ông trở thành thủ lĩnh của Hezbollah vào năm 1992, sau khi người tiền nhiệm bị ám sát trong một cuộc tấn công của Israel. Ông Nasrallah hiện là một trong những nhân vật chính trị quyền lực nhất ở Liban.
Dưới sự lãnh đạo của ông Nasrallah, Hezbollah đã phát triển nhanh chóng cả về sức mạnh quân sự và ảnh hưởng chính trị, có được tiếng nói ở cả Liban và trong khu vực.
Được nhiều người ca ngợi vì đã khiến Israel rút khỏi miền Nam Liban và lãnh đạo cuộc chiến năm 2006, hình ảnh của ông Nasrallah thường xuyên xuất hiện trên các biển quảng cáo và thiết bị trong các cửa hàng lưu niệm ở Liban, Syria và các nước khác trên khắp Arab. Nhưng ông cũng phải đối mặt với làn sóng phản đối của người Liban. Họ cáo buộc ông Nasrallah đã khiến đất nước phụ thuộc lớn vào Iran.
Ông Nasrallah cũng được coi là người thực dụng, có khả năng thỏa hiệp về mặt chính trị. Ông đã sống ẩn náu trong nhiều năm vì lo sợ bị Israel ám sát và thực hiện các bài phát biểu của mình từ những địa điểm không được tiết lộ.
Vị thế của Hezbollah
Hezbollah là lực lượng bán quân sự quan trọng nhất thế giới Arab với cơ cấu nội bộ vững mạnh cũng như kho vũ khí lớn. Israel ước tính lực lượng này có kho vũ khí gồm 150.000 tên lửa dẫn đường chính xác.
Trong những năm gần đây, Hezbollah đã cử lực lượng tới Syria để giúp đỡ đồng minh của Iran là Tổng thống Bashar Assad chống lại các nhóm đối lập có vũ trang. Nhóm cũng hỗ trợ phát triển lực lượng do Iran hậu thuẫn ở Iraq, Yemen và Syria.
Chuyên gia Khatib ví Hezbollah như một “người anh cả” trong số các nhóm Hồi giáo non trẻ do Iran hậu thuẫn.
Mối quan hệ giữa Hezbollah và Hamas
Dù cả Hezbollah và Hamas đều được Iran hậu thuẫn, nhiều nhà quan sát nhận định mối quan hệ của nhóm này với Hamas dựa trên chủ nghĩa thực dụng và không phải lúc nào cũng tốt đẹp.
Được thành lập vào năm 1987, Hamas thuộc một nhánh của phong trào Anh em Hồi giáo Sunni. Đến năm 2006, nhóm này mới nhận được sự hậu thuẫn chính trị và tài chính từ Iran và Syria.
Bất hoà giữa hai nhóm đã nổ ra trong cuộc nội chiến ở Syria, khi Hamas ủng hộ các tay súng đối lập phần lớn là người Hồi giao Sunni ở Syria, từ chối công nhận Chính phủ của Tổng thống Bashar al-Assad. Nhưng đại diện của cả Hezbollah và Hamas cùng các quan chức an ninh Iran cho đến nay vẫn thường xuyên tham vấn ý kiến của nhau. Tất cả đều hướng tới việc chống Israel và phản đối bất kỳ hành động bình thường hóa quan hệ giữa Israel và các quốc gia Arab.
Ông Qassim Qassir, nhà phân tích người Liban thân cận với Hezbollah, cho biết bất chấp những bất đồng về vấn đề Syria, trong 5 năm qua, mối quan hệ giữa hai nhóm này đã được cải thiện với tốc độ nhanh chóng.
Một số quan chức của Hamas, bao gồm cả Phó chỉ huy Saleh al-Arouri, đã chuyển đến Liban, nơi có sự bảo hộ của Hezbollah và hiện diện ở nhiều trại tị nạn Palestine tại đất nước này.
Hezbollah sẵn sàng bảo vệ Hamas?
Đối với Hezbollah, việc tham gia hoàn toàn vào cuộc xung đột Israel – Hamas sẽ có nguy cơ kéo Liban – quốc gia vốn đang chìm trong khủng hoảng kinh tế và căng thẳng chính trị nội bộ – vào một cuộc xung đột quy mô lớn chứa đầy rủi ro.
Giới phân tích hco rằng Hezbollah không thể mạo hiểm để xảy ra một cuộc xung đột toàn diện, vì lợi ích chính trị và thương mại sâu rộng của mình. Hezbollah chỉ tìm cách kích động một cuộc xung đột ngắn hạn và tránh xung đột lớn hơn.
Tuy nhiên, việc đứng bên lề cuộc xung đột, khi quân đội Israel nắm quyền kiểm soát Dải Gaza có thể làm tổn hại đến uy tín của Hezbollah và thất bại của Hamas sẽ là một đòn giáng mạnh vào Iran – quốc gia tài trợ chính cho Hezbollah. Áp lực của Hezbollah lên biên giới phía bắc Israel cho thấy sự ủng hộ của nhóm này dành cho Hamas và tiếp tục mở ra mối đe dọa can thiệp rộng rãi hơn.
Nhà phân tích Qassir giải thích thông điệp đằng sau bài phát biểu của thủ lĩnh Nasrallah là: “Nếu không muốn cuộc chiến này lan ra khu vực rộng lớn hơn thì xung đột ở Gaza phải chấm dứt”.
Nhưng không rõ Hezbollah có thể duy trì hành động cân bằng đầy mong manh này trong bao lâu, khi Israel dường như quyết tâm “xoá sổ Hamas” và số người Palestine thiệt mạng ở Gaza đã vượt mốc 10.000 người.
“Nếu Gaza sụp đổ hoàn toàn, có lẽ Hezbollah cũng đến lúc cũng phải tính đến việc sẵn sàng tham gia vào một cuộc chiến toàn diện”, chuyên gia Qassir bình luận.