Binh sĩ Ba Lan và Romania tại một chương trình tập trận chung của NATO. Ảnh: Getty Images
Kho dự trữ đạn cạn dần
Tờ Politico đưa tin, trong những tháng tới, liên minh quân sự Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO) sẽ đẩy mạnh nỗ lực triển khai vũ khí và thiết bị dọc theo rìa phía Đông sát biên giới Nga, cũng như là khả năng điều động lực lượng gồm hàng chục ngàn binh sĩ nhanh chóng đến viện trợ cho các đồng minh trong thời gian ngắn - một động thái nhằm đề phòng kịch bản Nga mở rộng chiến tranh ra ngoài Ukraine.
Tuy nhiên, để điều đó xảy ra, NATO phải thuyết phục từng quốc gia đóng góp nhiều hơn nữa về binh lính, đào tạo, cơ sở hạ tầng và đáng chú ý nhất là số lượng lớn vũ khí, thiết bị cùng đạn dược đắt tiền.
Với việc các quốc gia đã lo lắng về kho dự trữ đạn dược của chính họ không đảm bảo được an ninh trong nước cũng như là việc Ukraine đang cần thêm đạn dược và vũ khí từ các đồng minh, có khả năng không phải tất cả các đồng minh NATO sẽ giữ đúng lời hứa về đóng góp cho các kế hoạch mới của liên minh này.
Ông James J. Townsend Jr., cựu Phó trợ lý Bộ trưởng quốc phòng Mỹ, đã ví kế hoạch đóng góp của NATO như một bữa tiệc chung. Và nếu người tổ chức tiệc không chỉ định trước mọi người nên mang theo thứ gì, thì mọi người sẽ chỉ mang đến món rẻ nhất, ít giá trị nhất.
Đó là một thách thức mà NATO từng đối mặt trong quá khứ và là điều mà các chuyên gia lo ngại có thể trở thành một vấn đề dai dẳng đối với liên minh phương Tây khi cuộc chiến tranh ở Ukraine đã bước sang năm thứ hai. Mặc dù Mỹ và Liên minh châu Âu (EU) đang nhanh chóng lên kế hoạch cấp thêm vũ khí cho Ukraine thì quá trình bổ sung chắc chắn sẽ mất thời gian.
Thế nhưng, điều đó có thể phù hợp với nguyện vọng hiện nay của NATO. Mùa xuân này, ban lãnh đạo NATO sẽ đệ trình các kế hoạch phòng thủ khu vực mới nhằm giúp xác định lại cách thức liên minh này bảo vệ 1 tỷ công dân của mình.
Các con số dự kiến rất lớn, với việc các quan chức cho rằng cần 300.000 lính NATO để giúp mô hình mới hoạt động. Điều đó có nghĩa là các quốc gia thành viên cần tăng cường phối hợp chưa từng thấy.
Một quan chức quân sự cấp cao của NATO cho biết: “Cần có lực lượng để chống lại Nga, cần thiết có nhiều quân hơn và đặc biệt là nhiều lực lượng hơn ở trạng thái sẵn sàng”.
Nâng cao tính sẵn sàng
Tính sẵn sàng được chia thành nhiều lớp. Ông Heinrich Braub, cựu Trợ lý Tổng thư ký NATO về chính sách quốc phòng cho biết, lớp đầu tiên - có thể gồm khoảng 100.000 binh sĩ luôn sẵn sàng điều động trong vòng 10 ngày - có thể rút từ Ba Lan, Na Uy và các quốc gia vùng Baltic (Estonia, Latvia và Litva). Nó cũng có thể gồm cả các nhóm chiến đấu đa quốc gia mà NATO đã thiết lập ở sườn phía Đông.
Sau đó, lớp binh sĩ thứ hai sẽ hỗ trợ cho lớp một, sẵn sàng triển khai từ các quốc gia như Đức trong khoảng từ 10 - 30 ngày.
Nhưng quá trình này có thể trở nên phức tạp. Bởi lẽ, việc điều quân quá nhanh, thậm chí chỉ trong một tháng, đòi hỏi rất nhiều người, thiết bị và đào tạo - và rất nhiều tiền.
Một số quân đội sẽ phải tăng cường nỗ lực tuyển binh của họ. Nhiều đồng minh sẽ phải tăng chi tiêu quốc phòng. Và cả NATO sẽ cần mua thêm vũ khí, đạn dược và thiết bị.
Tướng Ben Hodges, cựu chỉ huy của Quân đội Mỹ tại châu Âu. Ảnh: AP
Tướng Ben Hodges, cựu chỉ huy của Quân đội Mỹ tại châu Âu, nói rằng "tính sẵn sàng" về cơ bản là "bạn có tất cả những thứ mà bạn cần có để thực hiện nhiệm vụ được giao hay không?".
Ông nêu ví dụ một tiểu đoàn pháo binh cần bắn một số lượng đạn mỗi năm nhằm duy trì mức độ thành thạo của nó. Một tiểu đoàn xe tăng cần tấn công mục tiêu, phản ứng với các tình huống khác nhau và thể hiện khả năng di chuyển thành thạo, cả ngày lẫn đêm, đánh trúng các mục tiêu đang di chuyển. “Tất cả đều rất khó khăn. Điều này rõ ràng là cần có thời gian và nó cũng rất tốn kém”, Tướng Hodges kết luận.
Và đó là khi các quốc gia có thể tìm thấy các công ty sản xuất đạn một cách nhanh chóng.
Trong khi đó, Tổng thư ký NATO Jens Stoltenberg nhiều lần khẳng định các thành viên đã tăng cường sản xuất trong những tháng gần đây và liên minh quân sự này đang nghiên cứu những yêu cầu mới về kho dự trữ đạn dược.
Dù vậy, ông Jens Stoltenberg cũng đã thừa nhận thực trạng hiện nay rằng tốc độ tiêu thụ đạn dược của NATO so với tốc độ sản xuất hiện tại là không bền vững.
Thách thức lớn
Một phép thử đối với NATO sẽ diễn ra vào mùa hè này khi các nhà lãnh đạo của 30 quốc gia thành viên gặp nhau tại Litva.
“Chúng tôi đang hỏi các quốc gia – dựa trên những phát hiện mà chúng tôi có được từ ba kế hoạch phòng thủ khu vực – rằng chúng tôi cần những gì để khiến những kế hoạch trên trở thành khả thi”, một quan chức quân sự cấp cao của NATO, phát biểu dưới điều kiện giấu tên, cho biết. Nhân vật này cho rằng thử thách lớn nhất chính là việc mua sắm vũ khí.
Một số đồng minh thừa nhận rằng để đáp ứng được nhu cầu của NATO sẽ cần nhiều đầu tư hơn.
Đại tá người Đức André Wustner nhận định với tờ báo Bild am Sonntag: “Cần phải tăng tốc hơn nữa, cho dù là về vật chất, nhân sự hay cơ sở hạ tầng”.
Ông nói, chẳng hạn, quân đội Đức đang thực hiện các nhiệm vụ được giao, nhưng chúng sẽ chẳng thấm tháp so với những Berlin cần đóng góp cho NATO trong tương lai. Và trong khi Berlin hiện sở hữu quỹ 100 tỷ euro để nâng cấp quân đội Đức, thì cho đến nay, số tiền này chưa từng được chi tiêu, Ủy viên Quốc hội Đức về Lực lượng Vũ trang Eva Högl cho biết.
Ngoài ra, nền tảng của nỗ lực đẩy mạnh tính sẵn sàng là gây tranh cãi về vấn đề đầu tư quốc phòng.
Năm 2014, các nhà lãnh đạo NATO cam kết sẽ dành 2% sản lượng kinh tế của họ cho quốc phòng trong vòng một thập kỷ. Tại hội nghị thượng đỉnh Vilnius vào tháng 7, các nhà lãnh đạo sẽ phải quyết định một mục tiêu mới.