Chỉ còn hơn một tháng nữa là đến Tết Ất Mùi. Trong rất nhiều thứ phải lo toan, thì không ít người còn canh cánh nỗi lo về nguy cơ hỏa hoạn. Bởi liên tiếp những ngày gần đây, đã xảy ra nhiều vụ hỏa hoạn tại các cơ sở sản xuất, chợ dân sinh, nhà dân, các tụ điểm vui chơi giải trí, quán karaoke..., cướp đi sinh mạng nhiều người, thiệt hại về vật chất thì không thể đong đếm. Cha ông ta từ xưa từng đúc kết rằng: “Thủy, hỏa, đạo tặc” - những thứ giặc cần phải canh chừng hàng ngày.
Thực tế cho thấy, cứ dịp cận Tết Nguyên đán, nhịp độ sản xuất, mua bán hàng hóa càng tăng cao, khi mức sử dụng nguyên, vật liệu, hóa chất, xăng dầu, điện cũng tăng theo và đó là những nguy cơ dễ dẫn đến cháy, nổ. Còn ở các tỉnh, thành phố phía nam, nhất là Thành phố Hồ Chí Minh, tháng 1 và 2 là thời kỳ cao điểm của mùa khô, nên nguy cơ gây cháy rất cao nếu không có biện pháp phòng cháy chữa cháy hiệu quả.
Thống kê của Sở Cảnh sát Phòng cháy chữa cháy TP Hà Nội cho thấy: 57% số vụ cháy gần đây xảy ra ở khu vực nội thành, 43% ở ngoại thành. Trong đó, cháy ở nhà dân chiếm 44% số vụ; cháy tại xưởng sản xuất chiếm khoảng 20%, còn lại tại các địa bàn khác... Có nhiều nguyên nhân gây ra cháy, trong đó 43% số vụ có liên quan đến điện; 16% do sơ suất, bất cẩn, còn lại là do các nguyên nhân khác... Dễ thấy nhất là các điều kiện, quy định về đảm bảo an toàn phòng cháy chữa cháy chưa được thực hiện một cách đồng bộ, còn hạn chế tiềm ẩn nhiều nguy cơ mất an toàn. Qua các đợt kiểm tra của lực lượng chức năng trong thời gian gần đây cho thấy, nhiều cơ sở sản xuất, khu chợ, trong đó có các khu chợ tạm, nhiều hạng mục về phòng cháy chữa cháy kém hiệu quả, thậm chí còn không hoạt động. Chính sự chủ quan, thiếu ý thức tuân thủ các quy định về an toàn phòng cháy chữa cháy, bày biện, kê hàng hóa che kín các họng nước, dụng cụ, phương tiện cứu hộ, cứu nạn… của một số tiểu thương cũng là nguyên nhân gây ra hỏa hoạn. Chưa hết, đáng lo ngại hơn, tại nhiều chợ dân sinh còn tình trạng dây điện sinh hoạt mắc chằng chịt, một số tiểu thương sử dụng điện để đun nấu, dẫn đến tình trạng quá tải, chập điện, gây bén lửa các sản phẩm dễ cháy...
“Mất bò mới lo làm chuồng”, những ngày gần đây, Hà Nội rộ lên phong trào mua thang dây để phòng hỏa hoạn, nhất là các hộ dân sinh sống ở các khu nhà cao tầng. Nhưng theo khuyến cáo của lực lượng cảnh sát phòng cháy chữa cháy, thì cách phòng chống và ngăn ngừa hỏa hoạn hiệu quả nhất, phải từ ý thức tự giác của con người. Kiểm chứng lại, có thể thấy phần lớn các vụ hỏa hoạn xảy ra trong thời gian gần đây đều bắt nguồn từ sự sơ suất của một ai đó. Những người thợ hàn do tay nghề kém, do vô ý hoặc do trình độ nhận thức quá kém làm tàn lửa hàn rơi xuống các vật dễ cháy. Còn mỗi người dân, mỗi hộ gia đình cũng chưa có ý thức rà soát lại căn hộ, căn nhà của mình xem có điều gì không ổn nếu hỏa hoạn xảy ra. Tại các chợ dân sinh, bên cạnh ý thức chấp hành phòng chống cháy nổ của các hộ kinh doanh chưa cao, còn có tình trạng những người có trách nhiệm (ban quản lý chợ) lơ là việc kiểm tra các quy định về an toàn phòng cháy chữa cháy; coi nhẹ công tác tuyên truyền cho các tiểu thương thấy được việc phòng cháy chữa cháy là trách nhiệm không của riêng ai...
Để công tác phòng chống cháy nổ đạt được hiệu quả, có lẽ, điều cần chú trọng hơn cả là phát huy vai trò, hiệu quả của lực lượng phòng chống cháy nổ tại chỗ. Nghĩa là, tăng cường phổ biến công tác phòng cháy chữa cháy, xây dựng phong trào toàn dân tham gia, nâng cao tinh thần trách nhiệm của chủ doanh nghiệp, những người đứng đầu cơ quan, tổ chức. Bên cạnh đó, cần phải xóa bỏ quan niệm, phòng cháy chữa cháy là việc cảnh sát phòng cháy chữa cháy phải lo. Nếu được tuyên truyền, tập huấn các kỹ năng và trang bị phương tiện tốt, khi có cháy, lực lượng tại chỗ như bảo vệ, người dân… xử lý ban đầu không để cháy lan, cháy lớn và như thế khi lực lượng chữa cháy chuyên nghiệp tiếp cận hiện trường cũng dễ dàng và thiệt hại sẽ giảm đi rất nhiều.
Yến Nhi