William Harvey là một bác sỹ người Anh nổi tiếng, đã có công phát hiện ra quá trình lưu thông máu trong cơ thể người. Với khám phá về tuần hoàn máu, giới khoa học đã coi William Harvey là cha đẻ của nền y học hiện đại. William Harvey qua đời vào ngày này cách đây 357 năm, ngày 3-6-1657.
Hệ thống tuần hoàn máu là hệ thống quan trọng nhất trong cơ thể con người. Nhưng khoảng 4 thế kỷ trước đây, con người vẫn chưa có kiến thức gì về hệ thống này, thậm chí có nhiều người cho rằng, những tiếng đập trong lồng ngực là tiếng nói của lương tri muốn thể hiện ra cho người khác thấy.
Vào khoảng thế kỷ XVI, giới y học tôn sùng lý luận của nhà sinh học cổ Hy Lạp Galen. William Harvey sinh ngày 1/4/1578 tại Folkstone, Anh. Ông theo học y tại Đại học Cambride, sau đó ông được mời đến học và nghiên cứu tại một trung tâm y học nổi tiếng của châu Âu-Đại học Padua của Italy. Năm 1602, Harvey tốt nghiệp và trở về quê hương. Ông được cử làm ngự y trong cung điện của vua Jame đệ nhất. Năm 1618, Harvey lại được cử làm thầy thuốc riêng của vua Charles đệ nhất. |
Theo Galen, thức ăn đưa vào cơ thể rồi chuyển hóa thành máu ở trong tim, sau đó máu sẽ chuyển thành năng lượng của cơ thể. Phần lớn các bác sĩ đều tán đồng quan điểm của Galen khi cho rằng: Máu lưu thông trong tĩnh mạch và máu lưu thông trong động mạch là riêng biệt, không liên quan gì đến nhau. Vào thời đó, người ta còn tin rằng trong động mạch chứa đầy không khí…
Tuy nhiên, Wiliam Harvey đã khám phá ra những chức năng thực chất của các cơ quan chính như: tim, phổi, động mạch và tĩnh mạch trong hệ thống tuần hoàn của cơ thể con người. Ông là người đầu tiên vẽ ra một cách chính xác và đầy đủ biểu đồ tuần hoàn máu. “Thuyết vận động của tim và máu” của ông ra đời vào năm 1628 đã mở đầu cho ngành y học hiện đại.
Trong thời gian phục vụ đức vua, Harvey đã tiến hành nhiều thí nghiệm trên cơ thể người và động vật. Qua quá trình giải phẫu, ông phát hiện ra một loạt các van dẹt trong tĩnh mạch. Harvey không phải là người đầu tiên tìm ra những van dẹt này nhưng ông lại là người đầu tiên khám phá ra những chức năng của chúng. Ông phát hiện ra những van này luôn có tác dụng dẫn máu lưu thông về tim, máu trong các tĩnh mạch chỉ chảy về tim từ cánh tay, chân và phần sau não.
Khi tiến hành thí nghiệm trên động vật, ông ấn chặt một dây động mạch, tĩnh mạch và tiến hành quan sát phản ứng của chúng. Lúc thì ông ấn chặt động mạch sau đó thả ra để quan sát lượng máu trong đó sẽ chảy theo hướng nào, rồi tiến hành tương tự đối với tĩnh mạch. Cũng có khi, ông đồng thời ấn chặt và thả ra đối với cả động mạch và tĩnh mạch. Và ông phát hiện ra rằng, chúng đều có liên quan đến nhau, máu luôn lưu thông từ động mạch sang tĩnh mạch.
Sau đó, Harvey chuyển sang nghiên cứu tim, ông nhận ra tim cũng hoạt động giống như các cơ, tim thúc đẩy máu lưu thông đến phổi và động mạch. Qua quan sát sự lưu thông máu, ông phát hiện ra máu trong cơ thể người cũng giống như ở nhiều loài động vật, máu trong cơ thể người không hề bị tiêu hao mà nó tuần hoàn liên tục trong hệ thống tuần hoàn để cung cấp oxy và chất dinh dưỡng cho cơ thể.
Năm 1628, Harvey cho xuất bản cuốn “Thuyết vận động của tim và máu” nghiên cứu giải phẫu về tim và vận động máu của động vật. Đây là một bài viết ngắn gọn được chia thành 2 phần: phần 1 mô tả tim và hệ thống động mạch hoạt động như thế nào, phần 2 là luận cứ của ông đối với sự tuần hoàn máu. So với Galen, phương pháp nghiên cứu của Harvey có nhiều căn cứ hơn. Trong khi Galen bị cấm giải phẫu trên cơ thể người nên đành miễn cưỡng sử dụng động vật đã chết như vượn đuôi ngắn thì Harvey lại làm thí nghiệm trên động vật còn sống. Ông quan sát từ chó, vượn đến các động vật cấp thấp như tôm và gà con chưa được nở hoàn toàn và đi đến kết luận: khi tim co bóp thì đẩy máu ra, quá trình này là nguyên nhân tạo nên mạch đập. Và điều này hoàn toàn trái ngược với quan điểm của Galen được phổ biến trước đó.
Tuy bằng thực nghiệm, Harvey đã phát hiện ra được máu luôn lưu thông từ động mạch sang tĩnh mạch nhưng ông lại không có cách nào tìm ra được đường dẫn máu từ động mạch đến tĩnh mạch vì thời của Harvey chưa có kính hiển vi, do đó ông không thể nhìn thấy được các mao mạch nhỏ li ti. Sau khi Harvey qua đời 13 năm, năm 1670, nhà khoa học Malpighi người Italy đã sử dụng kính hiển vi và phát hiện ra được những mao mạch. Lý luận về hệ thống tuần hoàn cơ thể người cũng nhờ đó mà được hoàn thiện.
Ban đầu, “Thuyết vận động của tim và máu” của Harvey đã gặp phải sự công kích của dân chúng do việc ông chỉ ra tim chỉ có tác dụng bơm máu đến các cơ bắp chứ không hề tồn tại linh hồn hay lương tri. Tuy nhiên, những phát hiện đúng đắn và quan trọng của ông cũng nhanh chóng được thừa nhận sau đó. Từ năm 1650, tác phẩm của ông đã được công nhận và dùng làm tài liệu giảng dạy ở các trường học.
Tầm quan trọng trong những nghiên cứu của William Harvey về sự tuần hoàn máu thực tế đã vượt qua được sự thử thách của gần 4 thế kỷ. Những khám phá của ông đến nay vẫn được công nhận là một trong những khám phá vĩ đại trong lịch sử.
Trung tâm Thông tin tư liệu/TTXVN