Thổi hồn văn hóa dân gian vào trẻ qua sân khấu và hoạt hình

Cổ tích Việt hồi sinh trên sân khấu và màn ảnh

Giữa thời đại phim hoạt hình quốc tế và nội dung giải trí công nghệ tràn ngập, sân khấu kịch thiếu nhi tại TP Hồ Chí Minh vẫn âm thầm giữ ngọn lửa riêng, kiên trì kể lại chuyện cổ tích bằng hơi thở đương đại. Một trong những minh chứng sống động là chương trình “Ngày xửa ngày xưa” của Nhà hát IDECAF vẫn đều đặn cháy vé mỗi dịp hè.

Năm nay, vở diễn thứ 36 mang tên "Hậu duệ Thần Mặt trời" không chỉ là một tác phẩm kỳ ảo giàu tính giải trí mà còn khơi dậy các giá trị truyền thống qua hình ảnh hai đứa trẻ đi tìm thân phận. Lấy cảm hứng từ truyền thuyết Đông Á, vở diễn truyền tải các thông điệp đạo hiếu, lòng trắc ẩn và khát vọng hướng thiện, những giá trị cốt lõi của văn hóa Việt.

Tác phẩm được đầu tư bài bản từ kịch bản gốc của Quang Thảo, dàn dựng bởi Đình Toàn, cho đến thiết kế sân khấu, âm nhạc và phục trang được “may đo” riêng cho thiếu nhi. NSƯT Mỹ Duyên, người đã đồng hành cùng chương trình hơn 20 năm chia sẻ: “Chúng tôi không làm kịch để dạy đạo lý một cách khô cứng mà để gieo những hạt giống đẹp vào tiềm thức trẻ nhỏ”.

Không chỉ IDECAF, sân khấu thiếu nhi TP Hồ Chí Minh còn chứng kiến sự tham gia tích cực từ các đơn vị tư nhân. Từ Na Tra đại náo long cung tại sân khấu Quốc Thảo, Công chúa Mũi To và Vương quốc Meo Meo của nghệ sĩ Minh Nhí, đến chuỗi chương trình của sân khấu Ban Mai và Nhà Thiếu nhi TP Hồ Chí Minh, tất cả đều chung một tinh thần kể lại truyện xưa bằng nhịp điệu vui nhộn, tương tác sinh động và giàu tính giáo dục cảm xúc.

Điều đáng ghi nhận là dù mô hình sân khấu thiếu nhi chưa thực sự đem lại nguồn thu ổn định, nhưng các nghệ sĩ vẫn kiên trì sáng tạo vì một sứ mệnh lớn hơn, nuôi dưỡng tâm hồn trẻ em bằng nghệ thuật tử tế. Sự tồn tại bền bỉ của sân khấu truyền thống cũng là lời đáp đầy thuyết phục trước nỗi lo “trẻ em ngày nay không còn yêu chuyện cổ tích”.

Hoạt hình Việt kể lại cổ tích bằng công nghệ số

Song hành với sân khấu, hoạt hình Việt Nam cũng đang chuyển mình mạnh mẽ nhằm đưa văn hóa dân gian đến gần hơn với trẻ nhỏ. Mùa hè này, hai bộ phim nổi bật sẽ ra mắt: Dế Mèn - Cuộc phiêu lưu tới xóm Lầy Lội và Trạng Quỳnh nhí - Truyền thuyết Kim Ngưu.

Nếu Dế Mèn là phiên bản điện ảnh đầy cảm xúc từ tác phẩm kinh điển của Tô Hoài thì Trạng Quỳnh nhí lại là cú bắt tay giữa truyện cười dân gian và kỹ thuật hiện đại: Công nghệ 3D, nhạc điện tử, nhịp phim hành động. Cả hai đều là sản phẩm hoàn toàn “made in Vietnam”, từ kịch bản, thiết kế hình ảnh đến lồng tiếng và kỹ xảo hậu kỳ, cho thấy sự trưởng thành rõ rệt của hoạt hình nội địa.

Đạo diễn trẻ Trịnh Lâm Tùng chia sẻ: “Chúng tôi tin rằng cổ tích Việt đủ đẹp, đủ mạnh mẽ và nhân văn để trở thành tài sản điện ảnh. Vấn đề là cần kể lại bằng đúng cách mà trẻ em thời nay có thể hiểu và đồng cảm”.

Theo đánh giá của các chuyên gia văn hóa, điểm đáng quý ở hoạt hình Việt thời điểm hiện tại không chỉ nằm ở sự đầu tư kỹ thuật mà là ý thức giữ gìn bản sắc. Việc chọn văn học dân gian làm nền tảng, giúp trẻ em có cơ hội nhận diện các nhân vật quen thuộc như Dế Mèn, Trạng Quỳnh, ông Trời, Thần Sấm… qua một hình thức sống động, gần gũi và hiện đại hơn.

Trong bối cảnh văn hóa số phát triển mạnh mẽ, việc các sân khấu và nhà làm phim Việt quay về với cổ tích, truyện dân gian nhưng bằng cách kể mới chính là chìa khóa để giữ cho thế hệ trẻ không quên đi nguồn cội. Không áp đặt, không giáo điều, những vở diễn và bộ phim mùa hè 2025 đang góp phần bồi đắp nhân cách, lòng nhân ái và tinh thần dân tộc cho trẻ từ những điều rất đỗi quen thuộc: Một lời ru, một tích xưa, một nhân vật trong truyện kể của bà.

Như một nghệ sĩ từng nói: “Giữ cho trẻ em yêu văn hóa dân gian cũng chính là giữ cho tương lai đất nước một nền móng biết yêu thương, biết tưởng tượng và biết gìn giữ bản sắc”.