Lần đầu đưa AI lên sân khấu cải lương

Những thử nghiệm táo bạo

Nhà hát Cải lương Việt Nam dàn dựng và ra mắt vở “Cánh cửa khép hờ” khai thác đề tài giả tưởng về trí tuệ nhân tạo và công nghệ sinh học. Vở diễn do Tiến sỹ, Nghệ sỹ Nhân dân Triệu Trung Kiên và tác giả Hoàng Song Việt đồng tác giả. Nghệ sỹ Nhân dân Triệu Trung Kiên đạo diễn, với sự tham gia của các nghệ sỹ Nhà hát Cải lương Việt Nam.

“Cánh cửa khép hờ” kể câu chuyện về cặp vợ chồng doanh nhân Phạm Thắng (diễn viên Minh Hải đóng) và Thanh Huyền (diễn viên Như Quỳnh đóng) đã ba lần sinh con, đều không nuôi được. Phần vì thương vợ, phần vì toan tính muốn có một người con thông minh để lãnh đạo tập đoàn trong tương lai, doanh nhân Phạm Thắng đã đồng ý với ý tưởng "điên khùng" của vị giáo sư Ái (diễn viên Cù Đức Hảo) để cho ra đời một đứa trẻ biển đối gen, có trí thông minh và năng lực siêu phàm.

Như mong muốn, Phạm Tân Kỷ Nguyên - đứa trẻ là sản phẩm của công nghệ biến đổi gen ra đời, lớn lên trở thành một “siêu nhân”, ngoài 20 tuổi đã có bằng tiến sỹ vật lý lượng tử, cùng nhiều nghiên cứu khoa học gây chấn động. Đặc biệt, Kỷ Nguyên đã thành công với việc cấy máy móc điện tử vào não của bà Dịu (diễn viên Nguyễn Thị Hà), một người đã hơn 80 tuổi, là dì ruột của ông Thắng, biến một người bị mất trí, bại liệt thành một Cyborg (người lai cơ khí). Nhờ máy móc, công nghệ AI, bà Dịu trở thành một người có trí thông minh siêu phàm và cả năng lực tâm linh, bà tồn tại như một Á thần.

Tuy nhiên, do ảnh hưởng của biến đổi gen, Phạm Tân Kỷ Nguyên dần bộc lộ những tính cách cực đoan, bất chấp hậu quả thực hiện nhiều thí nghiệm phức tạp. Trong quá trình thực hiện dự án dịch chuyển đến hành tinh khác, Kỷ Nguyên đã mở ra cánh cửa xuyên thời gian, không gian, phá vỡ các kết cấu bền vững của vũ trụ, gây ra hàng loạt hệ lụy, đẩy loài người phải đổi mặt với những những thảm họa khó lường, phải trả giá bằng nỗi đau, bi kịch… 

Nhận ra sự bất thường trong con người của Kỷ Nguyên, bà Dịu đã tìm mọi cách ngăn cản, khuyên can Kỷ Nguyên từ bỏ dự án. Một cuộc va đập quyết liệt đã xảy ra giữa hai quan điểm trái ngược về nhân sinh, giữa đúng - sai, thiện - ác… Vở diễn khép lại với cái kết bi kịch, ông Thắng phải trả giá cho những toan tính - mất đi cả vợ lẫn con. Bà Dịu - người lai cơ khí cũng chấp nhận hy sinh thân mình để cứu vũ trụ… Tuy nhiên, cái kết bi kịch ấy đã làm cho người xem nhận ra được giá trị của cuộc sống con người, đó là sự an lành, hạnh phúc…

Xuyên suốt vở diễn, nhân vật Phạm Tân Kỷ Nguyên do nghệ sỹ trẻ Hoàng Tuấn Thịnh đảm nhận đã gây được ấn tượng mạnh mẽ với khán giả. Các nghệ sỹ trong vở diễn cũng đã thể hiện thành công các vật hoàn toàn khác với mô tip nhân vật quen thuộc bằng những nhân vật của thời hiện đại, những nhân vật của tương lai, của công nghệ trí tuệ nhân tạo...

Với cách dẫn dắt câu chuyện mạch lạc, chặt chẽ, chuyển thể cải lương mượt mà, dàn dựng chắc tay, vở diễn đã để lại ấn tượng mạnh với khán giả. Những cảnh như thực hiện biển đổi gen người; sự hình thành của bào thai biến đổi gen; cảnh thực hiện dự án dịch chuyển liên hành tinh; cảnh dì Dịu triệu hồi phần mang quỷ tính trong con người Kỷ Nguyên… được xử lý linh hoạt và đẹp, bởi sự phối hợp tổng thể từ âm nhạc, âm thanh, ánh sáng, thiết kế sân khấu cho tới động tác hình thể, trang phục và diễn xuất của nghệ sỹ biểu diễn. Đặc biệt, việc dùng âm nhạc đương đại, như: Pop, Rock, Rap, EDM… để hòa âm cùng các làn điệu cải lương đã tạo ra một cảm quan âm nhạc mới lạ mang mầu sắc đương đại.

Phép thử để sân khấu cải lương chuyển mình

Đạo diễn, Nghệ sỹ Nhân dân Triệu Trung Kiên, Giám đốc Nhà hát Cải lương Việt Nam, cho biết với “Cánh cửa khép hờ”, lần đầu tiên Nhà hát Cải lương Việt Nam khai thác và dàn dựng đề tài về trí tuệ nhân tạo và công nghệ sinh học trên sân khấu. Đây vừa là thách thức nhưng đồng thời cũng là một “phép thử” với sức chuyển tải của sân khấu cải lương trong nỗ lực tiếp cận, đa dạng tầng lớp công chúng. Thông qua vở diễn, các nghệ sỹ cải lương của Nhà hát đã khẳng định được sức hấp dẫn của nghệ thuật cải lương khi khai thác mảng đề tài mới, làm phong phú món ăn tinh thần, hướng tới tiếp cận nhiều hơn các nhóm đối tượng khán giả.

Có thể thấy ở “Cánh cửa khép hờ”, Nghệ sỹ Nhân dân Triệu Trung Kiên đã phát huy tối đa năng lực sáng tạo với những tìm tòi mới lạ, chắp cánh cho sân khấu cải lương tiếp cận với đời sống hiện đại, không chỉ từ đề tài, còn bởi các thủ pháp dàn dựng sân khấu hiện đại. Đạo diễn đã lồng ghép nhiều yếu tố hiện đại, từ việc "bắt trend" đọc rap, những câu lý được hát trên nền nhạc hiện đại… giúp nghệ thuật này đến gần hơn với công chúng trẻ tuổi.

Thiết kế mỹ thuật của vở diễn cũng gây ấn tượng với khán giả. Họa sỹ Trần Hồng Vân đã tạo nên một không gian sân khấu giản dị nhưng thể hiện khá rõ nét hai mảng không gian, thời gian giữa hiện tại -tương lai. Phục trang của Khánh Ly, nhất là mảng nhân vật tương lai đã làm cho người xem ngạc nhiên, mãn nhãn, góp phần tạo nên hiệu quả chung cho tác phẩm.

Một trong những khâu được chăm chút khá kỹ lưỡng là phần đồ họa của họa sỹ Hoàng Duy Đông. Khán giả được chứng kiến hình ảnh về cấu tạo gen người; quá trình biến đổi gen; quá trình bào thai phát triển qua các giai đoạn; những kỹ xảo hình ảnh về sự dịch chuyển tức thì trong không gian, thời gian… làm người xem cảm thấy thú vị.

Nghệ sỹ Nhân dân Triệu Trung Kiên cho biết, tác phẩm ẩn chứa nhiều thông điệp, trong đó có nhận định: thế giới quan trong một số tôn giáo lớn và khoa học hiện đại có nhiều điểm tương đồng trong nhận thức, giải thích về bản chất của vũ trụ, về nguồn gốc, bản chất của sự sống loài người. Từ đó khuyến khích con người sống hướng thiện, nhân ái, thuận theo lẽ tự nhiên, tin vào luật nhân quả. Đó cũng là con đường tìm đến với đời sống an lạc, hạnh phúc.

Theo Nghệ sỹ Nhân dân Triệu Trung Kiên, vở cải lương đề tài giả tưởng “Cánh cửa khép hờ” là lời cảnh tỉnh nhân loại trước các xu thế lạm dụng công nghệ sinh học và trí tuệ nhân tạo đang diễn ra tràn lan hiện nay. Đồng thời khẳng định, mỗi bước tiến của nền văn minh nhân loại phải luôn song hành, thân thiện với các quy luật của tự nhiên. Mọi tham vọng tác động làm biển đổi hệ cân bằng sinh thái tự nhiên nhằm mang lại những lợi ích vị kỷ cá nhân, đều tiềm ẩn những hiểm họa cho toàn nhân loại.

“Tác phẩm cũng thể hiện mong muốn dấn bước vào các đề tài hóc búa, làm phong phú món ăn tinh thần hướng tới tiếp cận nhiều hơn các đối tượng khán giả ở mọi lứa tuổi, không ngừng đổi mới để vừa bảo tồn vừa phát huy những giá trị truyền thống của nghệ thuật sân khấu cải lương Việt Nam”, Nghệ sỹ Nhân dân Triệu Trung Kiên nhấn mạnh.