Mở đầu lễ hội là lễ tế Thành hoàng làng và phần rước kiệu, rước lễ vật từ đình làng về đền Mẫu Âu Cơ, tri ân công đức Tổ Mẫu Âu Cơ, cầu mong Tổ Mẫu phù hộ cho quốc thái dân an, mưa thuận gió hòa, mọi người có cuộc sống ấm no, bình an, hạnh phúc.
Nghi thức rước kiệu và lễ vật từ đình làng về Đền Mẫu Âu Cơ. |
Trong phần lễ còn có nghi thức Tế nữ quan. Các cô gái thanh tân trong trang phục áo dài, đầu đội khăn kim tuyến, thắt lưng dải lụa, chân đi hài thêu cùng chủ tế nữ mặc bộ lễ phục màu đỏ thực hiện nghi thức tế lễ truyền thống.
Huyền thoại Lạc Long Quân - Âu Cơ sinh ra bọc trứng, nở thành 100 người con nhằm tôn vinh nòi giống Tiên Rồng của dân tộc Việt Nam, mang đậm dấu ấn nhân văn sâu sắc, thể hiện bản lĩnh kiên cường, đoàn kết, tính đồng bào được lưu giữ đến tận ngày nay.
Trong hành trình đưa 50 người con lên thượng nguồn sông Hồng mở mang bờ cõi, Tổ Mẫu Âu Cơ đã dừng chân ở Hiền Lương. Tại đây, bà cho khai khẩn đất hoang, lập thôn ấp, dạy dân cấy lúa, trồng dâu, nuôi tằm, dệt vải; biến vùng đất hoang sơ thành trù phú.
Hàng nghìn du khách thập phương về dâng hương tri ân Tổ Mẫu Âu Cơ. |
Đền thờ Tổ Mẫu Âu Cơ được xây dựng từ thời vua Lê Thánh Tông, nhằm tri ân công đức của Tổ mẫu Âu Cơ. Đền nằm ẩn dưới gốc đa cổ thụ, mặt quay về hướng chính Nam, bên tả có giếng Loan, bên hữu có giếng Phượng, phía trước có núi Giác đẹp như một án thư, sau lưng là dòng sông Hồng uốn khúc như rồng thiêng bao bọc.
Năm 1991, Đền Thờ Tổ mẫu Âu Cơ đã được công nhận là di tích lịch sử văn hóa cấp Quốc gia. Ngày 23/1/2017, Bộ Văn hóa Thể thao và Du lịch đã chứng nhận tín ngưỡng thờ mẫu Âu Cơ - Đền Mẫu Âu Cơ được đưa vào danh mục di sản văn hóa phi vật thể Quốc gia.
Lễ hội Đền Mẫu Âu Cơ là một trong những lễ hội lớn, mở đầu cho nhiều hoạt động lễ hội đặc sắc trên địa bàn tỉnh Phú Thọ diễn ra trong dịp đầu Xuân.
Những năm gần đây, công tác đảm bảo vệ sinh môi trường tại khu vực lễ hội Đền Mẫu Âu Cơ đã có nhiều chuyển biến. Hàng quán, bãi đỗ xe được ban tổ chức lễ hội sắp xếp hợp lý, không để xảy ra tình trạng "chặt chém" về giá cả... tạo tâm lý thoải mái cho du khách và góp phần xây dựng Lễ hội Đền Mẫu Âu Cơ ngày càng văn minh, mẫu mực.