Phòng, chống sốt xuất huyết - cần nhiều giải pháp đồng bộ

Đây là nhận định của các đại biểu tại Hội thảo “Đổi mới, nâng cao hiệu quả công tác phòng, chống bệnh sốt xuất huyết Dengue vì sức khỏe cộng đồng” do Viện Pasteur Thành phố Hồ Chí Minh tổ chức ngày 23/9.

Thạc sĩ, bác sĩ Lương Chấn Quang, Phó trưởng Khoa Kiểm soát và phòng ngừa bệnh tật, Viện Pasteur Thành phố Hồ Chí Minh cho biết, thống kê của Bộ Y tế, từ đầu năm đến nay, Việt Nam ghi nhận 211.388 trường hợp mắc sốt xuất huyết, trong đó có 87 trường hợp tử vong. Đa số ca mắc sốt xuất huyết xảy ra ở các tỉnh, thành phố phía Nam.

Nguyên nhân được bác sĩ Lương Chấn Quang phân tích là do sự biến đổi khí hậu, giao thương đi lại và đô thị hóa thiếu kiểm soát. Cụ thể, giai đoạn 2020 - 2021, số ca mắc sốt xuất huyết rất thấp bởi lúc này xảy ra đại dịch COVID-19, việc đi lại giữa các vùng được giảm đến mức tối đa, thậm chí thời gian giãn cách xã hội, “ai ở đâu ở yên đó”, sốt xuất huyết không có cơ hội bùng phát và lây lan.

Tuy nhiên, năm 2022, sốt xuất huyết bùng phát trở lại, số ca mắc chỉ thấp hơn năm 1998 - năm bệnh sốt xuất huyết hoành hành tại Việt Nam. Bên cạnh đó, nguồn lực đầu tư không ổn định, nhất là thiếu đầu tư nguồn lực cho phòng ngừa chủ động và những biến động về nhân sự phòng, chống dịch cũng là những nguyên nhân khiến sốt xuất huyết bùng phát nhanh. 

Cụ thể, theo bác sĩ Lương Chấn Quang, hiện nay kinh phí đang tập trung cho “chống dịch” chứ không phải “phòng dịch”, kinh phí phòng, chống dịch rót xuống cơ sở khá muộn. Khi dịch chưa tăng, không có kinh phí để thực hiện biện pháp phòng ngừa, đến khi dịch tăng cao mới bắt đầu chống dịch. Thậm chí, hiện nay có đến 50% các tỉnh, thành phố khu vực phía Nam thiếu hóa chất diệt muỗi. Cùng với đó, việc thiếu nhân viên y tế, cộng tác viên y tế cộng đồng khiến việc chống dịch bệnh thiếu tính bền vững.

Phó Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Vũ Trung, Viện trưởng Viện Pasteur Thành phố Hồ Chí Minh thông tin, trên thế giới, tỷ lệ mắc mới sốt xuất huyết tăng hơn 30 lần trong 50 năm qua. Ước tính, khoảng 40% dân số thế giới sống ở vùng nguy cơ mắc sốt xuất huyết với tỷ lệ mỗi lúc mỗi tăng. Sốt xuất huyết Dengue do 4 tuýp huyết thanh của virus Dengue gây ra. Nhiễm virus Dengue thứ phát có thể làm tăng nguy cơ sốt xuất huyết nghiêm trọng hơn. Tuy nhiên, sốt xuất huyết có diễn biến nặng hơn hay không còn phụ thuộc nhiều vào việc phát hiện, chẩn đoán, điều trị có kịp thời và đúng phác đồ hay không.

Ở khối điều trị, Phó Giáo sư, Tiến sĩ, bác sĩ Nguyễn Thanh Hùng, Giám đốc Bệnh viện Nhi đồng 1, Thành phố Hồ Chí Minh cho hay, do dự báo năm 2022, bệnh sốt xuất huyết sẽ tăng cao. UBND thành phố, Sở Y tế đã chỉ đạo các đơn vị y tế trên địa bàn chuẩn bị sẵn sàng để chủ động chống sốt xuất huyết. Bệnh viện Nhi đồng 1 đã mở rộng thêm khu điều trị, chuẩn bị trang thiết bị, thuốc men để thu dung bệnh nhân sốt xuất huyết và điều trị các ca nặng. Thời gian qua, đơn vị này đã thu dung điều trị và cứu sống thành công nhiều trường hợp mắc sốt xuất huyết nặng. 

Trong phòng, chống sốt xuất huyết, điều quan trọng là giảm số ca mắc và giảm tỷ lệ tử vong. Để giảm tỷ lệ tử vong, bác sĩ Nguyễn Thanh Hùng cho rằng cần chẩn đoán sớm, điều trị đúng phác đồ, tăng cường hội chẩn và chuyển viện an toàn. Yếu tố quan trọng nhất để giảm tử vong do sốt xuất huyết là tăng cường năng lực điều trị sốt xuất huyết của bác sĩ, điều dưỡng ở tất cả các tuyến trong hệ thống y tế; đồng thời, tăng cường hội chẩn chuyên môn trong bệnh viện và hội chẩn với các bệnh viện tuyến trên để điều trị hiệu quả trường hợp nặng.

Tại Hội thảo, đại biểu đến từ Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), Thái Lan và Việt Nam đã tham gia thảo luận, cùng thống nhất quan điểm, công tác phòng, chống sốt xuất huyết rất cần sự phối hợp đồng bộ của nhiều giải pháp cũng như sự chung tay của các đơn vị, cơ quan. Trong đó, cần có chính sách huy động, phối hợp liên ngành, đồng thời tuyên truyền để người dân cùng tham gia vào công tác diệt lăng quăng, diệt muỗi…Các đại biểu cho rằng, thời gian tới, rất cần những công cụ mới để phòng, chống sốt xuất huyết hiệu quả hơn như: phát triển vaccine phòng sốt xuất huyết, thả muỗi mang Wolbachia, muỗi đột biến gen ra cộng đồng…