Nơi đây không chỉ diễn ra nhiều hoạt động sôi nổi như tuyên truyền, phổ biến giáo dục pháp luật; giao lưu văn hóa, văn nghệ, thể thao, mà còn là nơi gắn kết cộng đồng các dân tộc cùng chung tay bảo vệ biên giới, gìn giữ bản sắc văn hóa dân tộc, xây dựng quê hương Thu Lũm ngày một phát triển.
Vượt con đường dài hơn 200 km từ trung tâm tỉnh Lai Châu, chúng tôi đến với xã biên giới Thu Lũm vào những ngày chớm đông. Đến đầu trung tâm xã, hình ảnh của quá khứ về những bản vùng cao xơ xác, với những ngôi nhà tranh, nứa dột nát, nơi sinh sống của nhiều thế hệ, đã không còn. Giờ đây, thay vào đó là những ngôi nhà đủ tiêu chí “3 cứng”, ruộng đồng, nương ngô được cải tạo, đời sống nhân dân được nâng lên rõ rệt.
Tại Nhà văn hóa bản Thu Lũm, bà con đang tập trung tham gia Ngày hội Đại đoàn kết toàn dân tộc và văn hóa quân dân năm 2025 - đây cũng là bản được xã Thu Lũm lựa chọn tổ chức điểm. Không khí vui tươi, rộn ràng khi bà con cùng được ôn lại truyền thống lịch sử 95 năm ngày thành lập Mặt trận Dân tộc Thống nhất Việt Nam (18/11/1930 - 18/11/2025) cùng hòa mình vào chương trình văn nghệ, nấu ăn, các trò chơi dân gian…
Diện mạo xã biên giới Thu Lũm, tỉnh Lai Châu ngày càng khởi sắc.
Bản Thu Lũm có 76 hộ, 430 khẩu, với 100% là dân tộc Hà Nhì sinh sống. Nhờ sự quan tâm đầu tư của Nhà nước, đời sống của người dân trong bản ổn định, hiện bản chỉ còn 15 hộ nghèo. Trong năm qua, bản đã tuyên truyền, vận động nhân dân thực hiện tốt các quy định về nếp sống văn minh trong việc cưới, việc tang, lễ hội; mỗi gia đình có trách nhiệm xây dựng gia đình hạnh phúc, xây dựng khu dân cư lành mạnh, an toàn. Thường xuyên vận động các hộ gia đình cho con, em đi học đầy đủ, đến nay, tỷ lệ học sinh đi học đúng độ tuổi đạt 100%. Năm 2025 có 61 hộ đạt “Gia đình văn hóa”, 8 hộ đạt danh hiệu gia đình văn hóa 3 năm liên tục.
Ông Sì Hu Phạ, Trưởng bản Thu Lũm, tâm sự: “Nhà văn hóa bản đã trở thành trung tâm sinh hoạt cộng đồng quan trọng, tạo điều kiện cho người dân tham gia các hoạt động văn hóa, thể thao, giáo dục và các cuộc họp bản. Nhờ đó, tinh thần đoàn kết cộng đồng được củng cố, các phong trào văn hóa - văn nghệ, thể dục thể thao phát triển đều khắp, góp phần nâng cao đời sống tinh thần của bà con. Nhà văn hóa không chỉ là nơi tổ chức các sự kiện, hội họp mà còn là cầu nối thúc đẩy phát triển xã hội, văn hóa bền vững của bản”.
Xen giữa những ngôi nhà gỗ lợp mái bro xi măng, Nhà văn hóa bản Lò Ma hiện lên thật khang trang. Được xây dựng từ nhiều năm trước bằng nguồn đầu tư hỗ trợ của Nhà nước, dù lớp sơn đã nhạt màu, nhưng người dân trong bản vẫn luôn trân quý, gìn giữ và bảo vệ nhà văn hóa. Bởi đây là nơi bà con họp bản, nghe tuyên truyền mỗi tháng; nơi sinh hoạt chi bộ, tổ chức lễ kết nạp đảng viên.
Trao giấy khen cho các hộ gia đình tiêu biểu trong Ngày hội Đại đoàn kết toàn dân tộc và văn hóa quân dân năm 2025 ở bản Thu Lũm.
Anh Lù Ha Tư, Bí thư Chi bộ kiêm Trưởng bản Lò Ma, chia sẻ: “Trước kia, nhà văn hóa của bản chỉ là căn nhà trình tường cũ kỹ, mái dột mỗi khi mưa, tường bong tróc, nền đất lồi lõm. Mỗi lần họp bản hay tổ chức sinh hoạt cộng đồng, bà con phải chen chúc trong không gian chật hẹp, vừa thiếu ánh sáng, vừa không an toàn. Không có điện, không đảm bảo ‘ba cứng’, nên nhiều hoạt động phải tạm dừng, hoặc tổ chức ngoài trời, rất vất vả. Nhờ sự quan tâm đầu tư của Nhà nước, nay bản đã có nhà văn hóa khang trang, kiên cố. Công trình mới có điện, có nước, sân rộng, đáp ứng tốt nhu cầu sinh hoạt cộng đồng. Mỗi khi có cuộc họp chi bộ, hội nghị, hay các sự kiện văn hóa - văn nghệ, thể thao, bà con đều tập trung về đây rất đông vui, phấn khởi. Nhà văn hóa thực sự trở thành trung tâm gắn kết cộng đồng, nơi trao đổi, học hỏi và cùng nhau bàn việc phát triển bản làng”.
Thông qua các hoạt động tuyên truyền của cán bộ xã, cán bộ biên phòng; lớp xoá mù chữ của thầy cô giáo; chương trình giao lưu văn hóa, văn nghệ tại nhà văn hóa, bà con dần nâng cao trình độ dân trí, hiểu biết hơn. Đặc biệt, nhân dân được bồi đắp tình yêu quê hương đất nước, làm giàu thêm đời sống tinh thần, cùng đoàn kết gìn giữ bản sắc văn hóa dân tộc, bảo vệ biên cương Tổ quốc
Giữa vùng biên Thu Lũm, nơi những triền núi quanh năm mây phủ, nhà văn hóa bản không chỉ là công trình cộng đồng, mà còn là nơi thắp lên niềm tin, sự gắn kết và khát vọng vươn lên của đồng bào các dân tộc: Hà Nhì, La Hủ. Nhà văn hóa cũng là nơi để cán bộ xã, cán bộ biên phòng tuyên truyền về chủ trương, chính sách, pháp luật đến bà con; cùng chia sẻ cách làm ăn, giữ gìn an ninh nơi biên giới.
Tại các nhà văn hóa, các lớp xóa mù chữ được duy trì đều đặn, giúp người dân biết đọc, biết viết, mở ra cánh cửa tri thức mới giữa vùng biên xa xôi. Ngoài ra, trong mỗi dịp lễ tết, tiếng trống, điệu múa xòe lại vang lên rộn ràng và trong nhà văn hóa đội văn nghệ say xưa luyện tập các bài múa, người già truyền dạy lại thế hệ trẻ những làn điệu dân ca của dân tộc mình. Những hoạt động văn hóa, văn nghệ không chỉ làm phong phú đời sống tinh thần, mà còn nuôi dưỡng tình yêu quê hương, niềm tự hào dân tộc và ý thức gìn giữ biên cương Tổ quốc. Từ một công trình tưởng chừng đơn giản, nhà văn hóa đã trở thành biểu tượng của sự đổi thay nơi vùng biên Thu Lũm.
Bà Lý Phò Lớ, ở Bản Mé Gióng, tâm sự: “Nhà văn hóa rất thuận lợi cho việc họp bản, tổ chức các hoạt động múa hát ngày lễ, ngày tết. Nhờ thế, bà con chúng tôi đoàn kết với nhau hơn, nghe cán bộ xã, biên phòng tuyên truyền, vận động cùng giữ vững đường biên, cột mốc; giữ an ninh trật tự để phát triển kinh tế”.
Xã Thu Lũm hiện có 17 bản; tất cả các bản trên địa bàn đều có nhà văn hóa kiên cố, đáp ứng nhu cầu sinh hoạt của người dân. Trong đó, nhiều nhà văn hóa được trang bị thêm bàn ghế, loa đài, phông bạt từ nguồn các chương trình mục tiêu quốc gia và nguồn chính sách dành cho vùng đồng bào dân tộc thiểu số, xã đặc biệt khó khăn. Bên cạnh đó, nhân dân cũng đóng góp thêm để xây dựng một số hạng mục trong khuôn viên nhà văn hóa; mua sắm thêm một số đồ dùng phục vụ cho các buổi họp bản, tổ chức ngày hội đại đoàn kết hàng năm.
Nhà văn hóa bản đã trở thành trung tâm sinh hoạt cộng đồng quan trọng của người dân bản Thu Lũm.
Bí thư Đảng ủy, Chủ tịch HĐND xã Thu Lũm Nguyễn Trường Giang cho biết, thực tế hiện nay, hầu hết các nhà văn hóa bản trên địa bàn xã đều đã được đầu tư xây dựng, tạo điều kiện thuận lợi cho bà con sinh hoạt, tổ chức các hoạt động văn hóa, văn nghệ, hội họp cộng đồng. Các nhà văn hóa đều có bàn ghế, hệ thống âm thanh cơ bản, chủ yếu là loa kéo, phục vụ tốt nhu cầu sinh hoạt thường ngày của người dân. Tuy nhiên, do nhiều công trình xây dựng đã lâu, trải qua thời gian sử dụng và điều kiện khí hậu khắc nghiệt vùng cao, một số trang thiết bị, đặc biệt là bàn ghế, đã xuống cấp, hư hỏng.
Trước thực trạng này, cấp ủy, chính quyền địa phương chỉ đạo phòng chuyên môn rà soát, thống kê toàn bộ hệ thống nhà văn hóa, xác định cơ sở vật chất, thiết bị để có phương án khắc phục. Địa phương sẽ đưa ra kế hoạch đầu tư, sửa chữa, nâng cấp, đảm bảo mỗi nhà văn hóa thực sự trở thành trung tâm sinh hoạt cộng đồng, góp phần nâng cao đời sống tinh thần và củng cố khối đại đoàn kết trong nhân dân”.
Tin rằng, thời gian tới, với sự quan tâm của cấp ủy, chính quyền địa phương, nhà văn hóa các bản trên địa bàn xã Thu Lũm, tỉnh Lai Châu sẽ được đầu tư khang trang, đầy đủ tiện nghi hơn, đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của nhân dân. Qua đó, khẳng định vai trò của nhà văn hóa bản nơi vùng biên là “cầu nối” giữa quá khứ và hiện tại, giữa chính quyền và nhân dân; là không gian quan trọng để bảo tồn văn hóa, củng cố quốc phòng - an ninh, góp phần xây dựng biên giới vững mạnh.