Bị che phủ trong lớp lá khô dày đặc, nghĩa trang Bukit Brown từ lâu đã không còn là điểm đến cho khách du lịch khi tới Singapore. Nhưng khuôn viên rộng 200 ha này vẫn là một trong số những không gian xanh khan hiếm trên Đảo quốc Sư tử, là "ngôi nhà" trú ngụ ¼ loài chim của quốc gia và nơi yên nghỉ cuối cùng của hơn 100.000 người.
Nhân viên đào mộ đang chuyển hài cốt ra khỏi mặt đất tại nghĩa trang Bukit Brown. Ảnh: Reuters |
Hiện tại, có hơn 3.700 ngôi mộ bị quy hoạch, di dời để phục vụ cho đề án làm đường cao tốc 8 làn sẽ cắt qua một nửa diện tích nghĩa trang Bukit Brown. Đất nước phát triển, cơ sở hạ tầng cần nâng cấp, mở rộng là điều không tránh khỏi. Tại Singapore, một đất nước có diện tích đất ít ỏi (71.830 ha ≈ 718 km2), hàng trăm ngàn ngôi mộ đã được di dời để thay vào đó là các trung tâm thương mại, những tuyến đường lớn và nhiều căn hộ chung cư cao tầng, phù hợp với xu thế phát triển của một quốc gia hiện đại.
Quan chức chính phủ cho biết việc biến nghĩa trang Bukit Brown thành đường sẽ giảm thiểu ùn tắc giao thông tại tuyến đường cao tốc Pan-Island Expressway. Phần còn lại của nghĩa trang được xây dựng thành khu nhà ở. Tất cả các bộ hài cốt sẽ được chuyển đến những phần mộ nhỏ hơn hay hỏa táng thành tro, theo Cục Bảo vệ môi trường Singapore (NEA).
Hiện ở Sinagpore chỉ duy nhất có một nghĩa trang chưa lọt vào tầm ngắm của các nhà quy hoạch là Chua Chu Kang. Tuy nhiên giá đất tại đó khá cao, từ 315 đến 940 đô la Singapore cho thi thể một người trưởng thành. Theo Chính sách Chôn cất Mới tại Singapore 1998, thời gian lưu giữ một bộ hài cốt trong đất chỉ có thời hạn tối đa 15 năm.
Một câu hỏi được đặt ra, vậy trong guồng quay phát triển, Singapore sẽ phải làm gì để bảo tồn lại nguồn di sản ít ỏi còn sót lại. Trước nghĩa trang Bukit Brown, đã có rất nhiều nghĩa trang khác được cải tạo và xây dựng thành các trung tâm thương mại, tòa nhà chung cư và khách sạn. Trung tâm thương mại Ngee Ann City trước kia là khu nghĩa trang Teochew lớn nhất đảo, hay như Tòa nhà chung cư cao cấp Orchard Residences cũng được xây dựng trên một khuôn viên nghĩa trang cũ.
Trung tâm thương mại Ngee Ann City trước kia là khu nghĩa trang Teochew lớn nhất Singapore. |
Trong công cuộc phát triển đô thị, giới chức quốc gia thường vấp phải sự phản đối từ những nhà hoạt động bảo vệ môi trường. Nhiều nhà hoạt động hy vọng sẽ giúp nghĩa trang Bukit Brown không bị xóa sổ khỏi bản đồ Singapore. Họ cho rằng nghĩa trang - địa điểm gắn liền với quá khứ - nên được giữ nguyên, để là nơi cho thế hệ sau tưởng nhớ đến tổ tiên. Với việc ngày một nhiều ngôi mộ bị di dời và biến mất, tập tục đến viếng mộ và cầu nguyện cho ông bà tổ tiên cũng đang ngày bị mai một đối với người dân Trung Quốc tại Singapore. Hiện tại việc viếng mộ chỉ được diễn ra đơn lẻ hay vào dịp lễ truyền thống tiết Thanh Minh, giới trẻ đã không còn cảm thấy gắn kết với tập tục này. Chính sự thay đổi trong nhận thức đã khiến cho văn hóa chôn cất người đã khuất trở thành việc bị coi là “lãng phí không gian” tại Singapore. Theo một khảo sát năm 2011, 80% người chết chọn được hỏa táng thay vì chôn cất trong lòng đất.
Bên cạnh đó, các nhà hoạt động cũng hi vọng nâng cao được nhận thức về những giá trị lịch sử cũng như bản sắc dân tộc bằng việc giữ gìn mộ cổ. Nghĩa trang Bukit Brown là nơi chôn cất các anh hùng cách mạng, những người thợ, nhà công nghiệp có cống hiến cho đất nước. “Đó là lịch sử, nếu như chúng ta mất những thứ đó, liệu sau này có lấy lại được?”, Koh – một tình nguyện viên trong tổ chức “bảo vệ nghĩa trang Bukit Brown” chia sẻ.
Nhiều người đóng góp giải pháp cho chính phủ Singapore trong việc hài hòa giữa công cuộc bảo vệ khu nghĩa trang và nhiệm vụ phát triển đất nước. Họ có thể lồng ghép kết hợp, giống như Kuala Lumpur, nhiều ngôi mộ cổ đã được lưu giữ biến thành công viên di sản, trở thành biểu tượng thu hút khách du lịch đến với Malaysia.