Khó kiểm soát thị trường thực phẩm chức năng

Tình trạng vi phạm, gian lận thương mại này xảy ra tràn lan là do hệ thống quy định pháp luật về điều kiện sản xuất, kinh doanh mặt hàng này còn khá lỏng lẻo.

Theo Hiệp hội thực phẩm chức năng Việt Nam, hiện nay đăng ký tham gia thị trường thực phẩm chức năng có hơn 3.600 doanh nghiệp sản xuất, kinh doanh, với gần 7.000 sản phẩm nhưng rất khó kiểm soát chất lượng, thậm chí nhiều doanh nghiệp còn sản xuất thực phẩm chức năng giả, kém chất lượng.

Mới đây, Đội Quản lý thị trường số 27 của Hà Nội đã kiểm tra xe ô tô mang biển kiểm soát số 29C-65293 khi đang vận chuyển hàng hóa tại ga Giáp Bát, phát hiện 2.660 kg phụ gia và 60 thùng hàng hóa các loại do nước ngoài sản xuất.

Qua kiểm tra, lực lượng chức năng còn thu giữ 5.590 viên An Cung Ngưu Hoàng hoàn Kwangdong và 31.990 viên Ngưu Hoàng Thanh Tâm hoàn nhãn hiệu Tongren, không có hóa đơn chứng từ chứng minh nguồn gốc xuất xứ hàng hóa.

Đây không phải là lần đầu tiên lực lượng chức năng của Hà Nội phát hiện các cơ sở, doanh nghiệp sản xuất, kinh doanh thực phẩm chức năng không bảo đảm chất lượng, không rõ nguồn gốc, xuất xứ hoặc núp bóng thuốc Đông y.

Mới đây, lực lượng Quản lý thị trường Hà Nội đã phát hiện 3.000 sản phẩm thực phẩm chức năng dưới dạng sản phẩm của các nhà thuốc Đông y gia truyền khi kiểm tra cơ sở sản xuất thực phẩm chức năng, mỹ phẩm tại số nhà 45, ngõ 9 Hoàng Cầu (Hà Nội).
 
Theo PGS.TS Trần Đáng, Chủ tịch Hiệp hội thực phẩm chức năng Việt Nam, việc bùng nổ các cơ sở, doanh nghiệp sản xuất kinh doanh thực phẩm chức năng không đảm bảo chất lượng là do hiện nay dịch vụ internet phát triển mạnh nên người tiêu dùng dễ dàng tiếp nhận thông tin và mua bán trực tuyến thực phẩm chức năng.
 
Lợi dụng điểm này, các cơ sở, doanh nghiệp sản xuất thực phẩm chức năng đã phát triển rất mạnh. Ngoài ra, lợi nhuận thu được từ mặt hàng này lại rất lớn "một vốn bốn lời". Trong khi đó, điều kiện để cấp phép lưu hành sản phẩm trên thị trường lại đơn giản hơn nhiều so với thuốc tân dược.

Đại diện Sở Công Thương Hà Nội cho biết, thực tế kiểm tra hoạt động sản xuất, kinh doanh thực phẩm chức năng thì sai phạm chủ yếu là quảng cáo không đúng sự thật về tác dụng, công dụng chữa bệnh, một số doanh nghiệp mua các sản phẩm rời mang về Việt Nam để đóng hộp tiêu thụ nhưng không qua kiểm tra chất lượng.

Đáng chú ý, nhiều mặt hàng vi phạm về chất lượng như chỉ tiêu chất lượng thấp hơn so với công bố, có sản phẩm không có hoạt chất chính, sử dụng hoạt chất không được phép sử dụng trong sản xuất thực phẩm chức năng.

Ông Nguyễn Công San, Phó Cục trưởng Cục Quản lý thị trường Hà Nội cho biết, thị trường thực phẩm chức năng trong thời gian qua phát triển mạnh mẽ trong khi hệ thống quy định pháp luật về điều kiện sản xuất, kinh doanh mặt hàng này còn khá lỏng lẻo.

Thông thường đối tượng sản xuất hàng giả thường lập doanh nghiệp có chức năng kinh doanh, sản xuất thực phẩm chức năng, sau đó thuê gia công sản phẩm bán thành phẩm không dán tem, nhãn mác. Khi thị trường có nhu cầu tiêu thụ về loại sản phẩm mang thương hiệu nào đó thì doanh nghiệp lập tức cho dán nhãn mác giả.

Đặc biệt, hầu hết nguyên liệu sản xuất thực phẩm chức năng giả nhãn mác là hàng giá rẻ, nhưng được “phù phép” thành sản phẩm của Mỹ, Nhật Bản, Australia, Hàn Quốc... “Việc kiểm tra, xử lý cũng không hề dễ dàng bởi chưa có Nghị định về quản lý thực phẩm chức năng mà mới chỉ có Thông tư số 43/2014/TT-BYT của Bộ Y tế quy định về quản lý thực phẩm chức năng. Điều này đã gây khó cho lực lượng quản lý thị trường trong việc giám sát hoạt động sản xuất, buôn bán mặt hàng này”, ông Nguyễn Công San nêu rõ.

Sau 1 năm thực hiện Chỉ thị số 17/CT-TTg ngày 19/6/2018 của Thủ tướng Chính phủ về tăng cường đấu tranh chống buôn lậu, gian lận thương mại và sản xuất nhóm hàng dược phẩm, mỹ phẩm, thực phẩm chức năng, dược liệu và vị thuốc y học cổ truyền, Quản lý thị trường Hà Nội đã tiến hành kiểm tra 1.111 vụ, xử lý 1.031 vụ, khởi tố hình sự 1 vụ với 1 đối tượng; xử lý vi phạm hành chính 10,4 tỷ đồng; tịch thu hàng vi phạm hơn 16 tỷ đồng.

Theo Sở Công Thương Hà Nội, để siết chặt quản lý sản phẩm thực phẩm chức năng núp bóng y học cổ truyền, Cục An toàn thực phẩm (Bộ Y tế) mới chỉ đưa ra khuyến cáo người tiêu dùng về tình trạng mạo danh của các lương y, nhà thuốc gia truyền để bán thực phẩm chức năng, thực phẩm bảo vệ sức khỏe đã được Bộ Y tế thẩm định.

Điều này cho thấy, hiện nay chính sách, quy định pháp luật về điều kiện sản xuất, kinh doanh thực phẩm chức năng còn lỏng lẻo. Để khắc phục bất cập này, cơ quan quản lý Nhà nước cần ban hành nghị định quản lý thực phẩm chức năng; trong đó quy định cụ thể về điều kiện sản xuất, kinh doanh, công bố, quảng cáo và ghi nhãn sản phẩm.
 
Đồng thời, cần xây dựng những chế tài xử phạt nặng các hành vi sản xuất thực phẩm chức năng kém chất lượng, giả mạo mẫu mã. Để các cơ sở sản xuất, kinh doanh thực phẩm chức năng giả, kém chất lượng không thể lợi dụng việc này mà dán mác nhập ngoại lừa đảo người tiêu dùng.