Ủy ban thường vụ Quốc hội cho ý kiến về dự án Luật Quốc phòng (sửa đổi)

Ngay sau phát biểu khai mạc của Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân, Ủy ban thường vụ Quốc hội đã xem xét, cho ý kiến về Dự án Luật quốc phòng (sửa đổi). Phó Chủ tịch Quốc hội Đỗ Bá Tỵ điều hành phiên họp.

Tham dự phiên họp có các thành viên Ủy ban thường vụ Quốc hội; Thứ trưởng Bộ Quốc phòng - Trung tướng Phan Văn Giang; Lãnh đạo các Bộ, ngành Trung ương; đại diện Hội đồng Dân tộc, các Ủy ban của Quốc hội, các Ban thuộc Ủy ban thường vụ Quốc hội và Văn phòng Quốc hội.

Thừa ủy quyền của Thủ tướng Chính phủ, thay mặt Bộ trưởng Bộ Quốc phòng, Thứ trưởng Phan Văn Giang trình bày “Tờ trình về dự án Luật quốc phòng (sửa đổi)”.

Tờ trình nêu rõ, Luật quốc phòng được Quốc hội khóa XI thông qua ngày 14/6/2005, có hiệu lực từ ngày 01/01/2006. Sau hơn 10 năm thực hiện đã đạt được nhiều thành tựu quan trọng, góp phần giữ vững độc lập, chủ quyền, thống nhất, toàn vẹn lãnh thổ và an ninh quốc gia, trật tự, an toàn xã hội, đấu tranh phòng, chống tội phạm, tạo điều kiện thuận lợi cho phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội của đất nước. Tuy nhiên, nhiều chủ trương, quan điểm mới của Đảng, quy định mới của Hiến pháp năm 2013 liên quan đến bảo vệ Tổ quốc, quốc phòng chưa được thể chế và cụ thể hóa.

Bên cạnh đó,  một số nội dung của Luật quốc phòng năm 2005 chưa thống nhất, đồng bộ với hệ thống văn bản quy phạm pháp luật liên quan về quốc phòng. Ngoài ra, nhiều nội dung đang được điều chỉnh ở văn bản quy phạm pháp luật tính pháp lý chưa cao, chưa được điều chỉnh hoặc điều chỉnh chưa đầy đủ.

Mặt khác, quá trình thực hiện Luật quốc phòng 2005 đã bộc lộ nhiều bất cập, vướng mắc, chưa phù hợp với yêu cầu, nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc trong tình hình hiện nay.

Dự thảo Luật trình Ủy ban thường vụ Quốc hội cho ý kiến gồm 7 chương, 45 điều (giảm 2 Chương, 6 Điều so với Luật quốc phòng năm 2005). Nội dung cơ bản của Luật quy định về chính sách quốc phòng; nguyên tắc hoạt động quốc phòng; quyền và nghĩa vụ của công dân về quốc phòng; các hành vi bị nghiêm cấm; các nội dung cơ bản về hoạt động quốc phòng; tình trạng chiến tranh, tình trạng khẩn cấp về quốc phòng; lực lượng vũ trang nhân dân; bảo đảm quốc phòng; nhiệm vụ, quyền hạn của cơ quan, tổ chức về quốc phòng…

Trình bày “Báo cáo thẩm tra sơ bộ dự án Luật quốc phòng (sửa đổi)”, Chủ nhiệm Ủy ban Quốc phòng và An ninh của Quốc hội Võ Trọng Việt nêu rõ, Thường trực Ủy ban Quốc phòng và An ninh nhất trí về sự cần thiết phải sửa đổi Luật quốc phòng với những lý do nêu trong Tờ trình của Chính phủ. Đồng thời, báo cáo khẳng định, việc sửa đổi Luật nhằm thể chế hóa các chủ trương, chính sách của Đảng, quy định của Hiến pháp năm 2013 liên quan đến bảo vệ Tổ quốc và quốc phòng.

Việc sửa đổi Luật để khắc phục những tồn tại, hạn chế, vướng mắc, bất cập trong tổ chức thực hiện, bảo đảm sự đồng bộ, tính thống nhất trong hệ thống pháp luật. Mặt khác, việc sửa đổi Luật sẽ xác định rõ trách nhiệm của cơ quan, tổ chức, cá nhân và góp phần hoàn thiện cơ sở pháp lý về quốc phòng, đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ xây dựng, bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới. Thường trực Ủy ban Quốc phòng và An ninh đề nghị Ban soạn thảo cần làm rõ hơn một số nội dung như: quan điểm sửa đổi Luật và việc cụ thể hóa quan điểm này trong dự thảo Luật; về hồ sơ dự án Luật; về tính hợp hiến, sự phù hợp với đường lối, chính sách của Đảng và đảm bảo tính thống nhất của hệ thống pháp luật; về bố cục của dự thảo Luật và về một số nội dung cụ thể khác.
Tại phiên họp, có 12 Ủy viên Ủy ban thường vụ Quốc hội cho ý kiến về  nội dung của dự thảo Luật. Các đại biểu tập trung cho ý kiến, thảo luận về một số nội dung liên quan đến phạm vi điều chỉnh của Luật; nguyên tắc hoạt động quốc phòng; đối ngoại quốc phòng; quy định về tuyên bố, công bố, bãi bỏ tình trạng chiến tranh; thiết quân luật; giới nghiêm; bảo đảm tài sản, đất đai phục vụ quốc phòng; nhiệm vụ, quyền hạn của cơ quan, tổ chức về quốc phòng. Cùng với nội dung trên, một số ý kiến đề nghị giải thích từ ngữ, quy định về chính sách quốc phòng, bảo đảm quốc phòng và góp ý cụ thể vào các điều khoản của dự thảo luật.

Phát biểu kết luận nội dung thảo luận, Phó Chủ tịch Quốc hội Đỗ Bá Tỵ khẳng định, về cơ bản Ủy ban thường vụ Quốc hội đánh giá cao công tác chuẩn bị của Ban soạn thảo, Báo cáo thẩm tra của Ủy ban Quốc phòng và An ninh. Ủy ban thường vụ Quốc hội cơ bản tán thành với sự cần thiết ban hành Luật quốc phòng (sửa đổi) nhằm thi hành Hiến pháp 2013, thể chế hóa các nghị quyết của Đảng.

Về tính thống nhất với hệ thống pháp luật, do dự thảo Luật có nhiều nội dung liên quan đến Hiến pháp, nhiều luật, văn bản khác trong lĩnh vực quốc phòng, an ninh và trong tổ chức bộ máy Nhà nước (khoảng 15 luật) nên Ban soạn thảo cần rà soát để đảm bảo tính chặt chẽ, thống nhất. Việc luật hóa, thể chế hóa các quy định của Hiến pháp, chủ trương, đường lối của Đảng phải bám sát, thể hiện đầy đủ, chặt chẽ nhưng cũng tránh quy định chung chung, thiếu cụ thể. Những nội dung cần sửa đổi, bổ sung phải được đánh giá kỹ tác động và phải có phương án sửa đổi, bổ sung bảo đảm tính toàn diện.

Để đảm bảo quy định của Luật quốc phòng (sửa đổi) sớm đi vào cuộc sống, đề nghị Chính phủ làm rõ lộ trình cụ thể để xây dựng mới hoặc sửa đổi các luật có liên quan. Đồng thời, cần tiếp tục rà soát để tổng hợp các quy định về quốc phòng ở các văn bản khác vào luật này để đảm bảo tính khái quát, toàn diện và đầy đủ, tránh có quá nhiều văn bản.

Về phạm vi điều chỉnh, Dự thảo Luật cần kế thừa các quy định của Luật hiện hành. Hiện nay có hai loại ý kiến, đa số ý kiến trong báo cáo thẩm tra tán thành các quy định của Luật quốc phòng là những quy định khung. Theo đó, Luật quốc phòng chỉ quy định có tính nguyên tắc, những vấn đề quan trọng, cơ bản nhất về quốc phòng, không nên nhắc lại cụ thể nội dung của các Luật khác. Quy định của Luật quốc phòng sẽ làm cơ sở để tiếp tục cụ thể hóa trong các Luật như: Luật Quân đội nhân dân Việt Nam, Luật Lực lượng dự bị động viên, Luật Cảnh sát biển, Luật Công nghiệp quốc phòng, Luật Phòng thủ dân sự. Luật Quốc phòng cần hướng tới các chính sách lớn, không quá cụ thể.

Về các các nội dung cơ bản trong hoạt động quốc phòng, các hoạt động trong lĩnh vực quốc phòng trong dự thảo kế thừa quy định hiện hành và có sửa đổi, bổ sung cho toàn diện, đầy đủ. Tuy nhiên, đề nghị Chính phủ tiếp tục rà soát các quy định hiện hành để quy định toàn diện, đầy đủ, chặt chẽ. 

Về các quy định về tình trạng chiến tranh, tình trạng khẩn cấp (chương III), các ý kiến cho rằng, quy định của chương này là rất quan trọng, liên quan trực tiếp đến quyền con người, quyền công dân. Do đó, đề nghị rà soát kỹ để đảm bảo tính chặt chẽ, phù hợp về thẩm quyền được quy định trong Hiến pháp và các luật về tổ chức bộ máy nhà nước; đề nghị rà soát để quy định trong Luật các nội dung liên quan đến quyền con người, quyền công dân (theo đúng tinh thần khoản 2 Điều 14 của Hiến pháp năm 2013).

Về nguyên tắc hoạt động và sử dụng lực lượng vũ trang nhân dân, các ý kiến đề nghị rà soát để làm rõ vai trò chủ trì, phối hợp của các lực lượng để làm tốt nhiệm vụ quốc phòng; đề nghị quy định rõ các nguyên tắc trong hoạt động và sử dụng lực lượng vũ trang nêu tại khoản 2, Điều 24.

Về bảo đảm tài sản, đất đai phục vụ quốc phòng (Điều 31), đề nghị rà soát để đảm bảo chặt chẽ bao quát hết các loại tài sản đảm bảo cho quốc phòng (nên có quy định: các loại tài sản khác), thống nhất với luật quản lý, sử dụng tài sản Nhà nước.

Về nhiệm vụ, quyền hạn của các cơ quan, đơn vị trong công tác quốc phòng, đề nghị Ban soạn thảo rà soát lại các điều này để đảm bảo rõ ràng, có tính khái quát, làm rõ vai trò chủ trì, phối hợp giữa Bộ Quốc phòng, Bộ Công an và các bộ ngành, vai trò của chính quyền địa phương các cấp.

Về Hội đồng Quốc phòng - An ninh (Điều 43), nội dung này còn có ý kiến khác nhau. Có ý kiến tán thành như dự thảo, ý kiến khác đề nghị quy định chương riêng hoặc không quy định lại nội dung này trong luật. Hội đồng Quốc phòng - An ninh là cơ quan Hiến định, do đó phải bám sát quy định của Hiến pháp. Thường trực Ủy ban Quốc phòng và An ninh cơ bản tán thành với phương án của Chính phủ giao Bộ Quốc phòng là cơ quan thường trực. Đây là vấn đề lớn, Ủy ban thường vụ Quốc hội đề nghị cơ quan soạn thảo, cơ quan thẩm tra tiếp tục nghiên cứu làm rõ.

Phó Chủ tịch Quốc hội Đỗ Bá Tỵ cũng đề nghị Ban soạn thảo tiếp tục phối hợp với các cơ quan chức năng nghiên cứu hoàn chỉnh Tờ trình và Dự án Luật quốc phòng (sửa đổi) để trình Quốc hội. Đề nghị Ủy ban Quốc phòng và An ninh phối hợp với các cơ quan soạn thảo và các cơ quan hữu quan chuẩn bị để thẩm tra Dự án Luật và xin ý kiến của Uỷ ban thường vụ Quốc hội trước khi trình Quốc hội tại kỳ họp thứ 4, Quốc hội khóa XIV.