Sửa đổi cơ cấu, tổ chức của các Tòa án
Phó Chánh án Tòa án nhân dân tối cao Nguyễn Trí Tuệ phát biểu. Ảnh: Doãn Tấn/TTXVN
Phó Chánh án Tòa án nhân dân tối cao Nguyễn Trí Tuệ cho biết, Tòa án nhân dân tối cao được giao phụ trách 14 luật, pháp lệnh; trong đó chủ trì soạn thảo 9 luật, pháp lệnh; phối hợp rà soát 5 luật.
Trong số này, việc sửa đổi, bổ sung Luật Tổ chức Tòa án nhân dân sẽ hoàn thành vào năm 2022. Tòa án nhân dân tối cao xác định, sẽ sửa đổi, bổ sung về cơ cấu, tổ chức của các Tòa án cho phù hợp với tính chất, chức năng, nhiệm vụ; sửa đổi, bổ sung các ngạch Thẩm phán của các cấp Tòa án; ban hành văn bản quy định về mô hình tổ chức hành chính tư pháp áp dụng cho các cấp Tòa án, trong đó phải quy định cụ thể về cơ cấu tổ chức, chức năng nhiệm vụ, quy trình thực hiện nhiệm vụ và tổ chức hoạt động của bộ phận hành chính tư pháp nhằm phân tách hoàn toàn các quy trình thủ tục mang tính chất hành chính với quy trình thủ tục tố tụng tại các Tòa án.
Với việc sửa đổi pháp luật về tổ chức, sẽ thành lập thêm 1 Tòa án nhân dân cấp cao tại thành phố Cần Thơ với thẩm quyền theo lãnh thổ đối với 10 tỉnh, thành phố thuộc Đồng bằng sông Cửu Long và 1 Tòa án nhân dân cấp cao tại tỉnh Yên Bái với thẩm quyền theo lãnh thổ đối với 15 tỉnh trung du, miền núi phía Bắc; triển khai việc thành lập Tòa án nhân dân sơ thẩm khu vực, trong đó tổ chức đầy đủ các Tòa chuyên trách như tại Tòa án nhân dân cấp tỉnh nhằm khắc phục những hạn chế, bất cập trong tổ chức và hoạt động của Tòa án cấp huyện hiện nay.
Bên cạnh nghiên cứu, rà soát để sửa đổi luật, pháp lệnh hiện hành, theo Đề án của Quốc hội, Tòa án nhân dân tối cao được giao chủ trì nghiên cứu, tổng kết thực tế để xây dựng Luật điều chỉnh về tư pháp người chưa thành niên. Dự án Luật này sẽ cung cấp một khung pháp lý thống nhất hơn dành cho hệ thống tư pháp người chưa thành niên thông qua tổng hợp và tăng cường các quy định đang nằm rải rác trong nhiều luật; nhấn mạnh cách tiếp cận người chưa thành niên về cơ bản khác với người trưởng thành và việc xử lý người chưa thành niên hiệu quả đòi hỏi phải có các biện pháp chuyên biệt ghi nhận nhu cầu cụ thể và tính dễ bị tổn thương của người chưa thành niên; hướng dẫn chi tiết cho các cơ quan tiến hành tố tụng về các biện pháp phù hợp, hiệu quả để xử lý người chưa thành niên ở tất cả các giai đoạn của quá trình tố tụng hình sự và tố tụng hành chính...
Phó Chánh án Tòa án nhân dân tối cao Nguyễn Trí Tuệ khẳng định, Ban Cán sự đảng Tòa án nhân dân tối cao sẽ chỉ đạo chung triển khai thực hiện Đề án theo đúng lộ trình và yêu cầu nhiệm vụ Đề án đặt ra; ban hành Kế hoạch thực hiện Đề án, trong đó phân công rõ trách nhiệm của các Đơn vị thuộc Tòa án nhân dân tối cao và các Tòa án nhân dân địa phương; phân công đơn vị thường trực giúp việc Lãnh đạo Tòa án nhân dân tối cao theo dõi, đôn đốc việc triển khai thi hành Đề án.
Phòng ngừa, ứng phó hiệu quả với dịch bệnh
Trình bày tham luận về việc triển khai định hướng hoàn thiện pháp luật về an sinh xã hội, bảo vệ và chăm sóc sức khỏe nhân dân đáp ứng yêu cầu quản lý, phát triển xã hội bền vững, bảo đảm tiến bộ, công bằng xã hội, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Xã hội Đặng Thuần Phong nêu rõ một số nhiệm vụ lập pháp cần được ưu tiên trong lĩnh vực này. Trước hết, hoàn thiện pháp luật về an sinh xã hội, trọng tâm là pháp luật việc làm và bảo hiểm xã hội; bảo đảm chính sách lao động, việc làm, thực hiện tốt phúc lợi xã hội, an sinh xã hội, bảo đảm độ bao phủ, điều chỉnh những yếu tố mới phát sinh sau đại dịch COVID-19. Nhiệm vụ lập pháp cần ưu tiên là: Sửa đổi, bổ sung Luật Bảo hiểm xã hội; sửa đổi, bổ sung Luật Việc làm.
Bên cạnh đó, xây dựng và hoàn thiện pháp luật về bảo vệ, chăm sóc và nâng cao sức khỏe nhân dân, khám bệnh, chữa bệnh, bảo hiểm y tế, phòng bệnh, trang thiết bị y tế, y dược cổ truyền, an toàn thực phẩm, nhằm bảo đảm quyền được tiếp cận với các dịch vụ chăm sóc sức khỏe một cách an toàn, thuận lợi của tất cả người dân, phù hợp với tình hình mới; phòng ngừa và ứng phó có hiệu quả với dịch bệnh có quy mô, phạm vi tác động, ảnh hưởng lớn, tăng cường công tác y tế dự phòng; đa dạng hóa các hình thức hợp tác công - tư, đầu tư tư nhân, cung cấp các dịch vụ khám, chữa bệnh theo yêu cầu, phát triển mô hình bác sĩ gia đình; hoàn thiện cơ chế, chính sách phát triển công nghiệp dược.
Nhiệm vụ lập pháp cần phải ưu tiên là: Sửa đổi Luật Khám bệnh, chữa bệnh (hiện Chính phủ đang đề xuất đưa vào Chương trình xây dựng luật, pháp lệnh năm 2022); rà soát, sửa đổi Luật Bảo hiểm y tế; Luật An toàn vệ sinh thực phẩm; Luật Phòng, chống bệnh truyền nhiễm; Luật Hiến, lấy, ghép mô, bộ phận cơ thể người và hiến lấy xác. Nghiên cứu, xây dựng mới Luật điều chỉnh về phòng bệnh hoặc phòng bệnh và nâng cao sức khỏe, Luật điều chỉnh về trang thiết bị y tế, Luật điều chỉnh về chuyển đổi giới tính, Luật điều chỉnh về Y dược cổ truyền, Luật Dân số (thay thế Pháp lệnh Dân số).
Ngoài ra, thể chế hóa đầy đủ nội dung của Chỉ thị số 21-CT/TW ngày 20/1/2018 của Ban Bí thư về công tác bình đẳng giới, bảo đảm phù hợp Hiến pháp và Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng. Phát huy hiệu quả các biện pháp phòng ngừa bạo lực gia đình, tăng cường bảo vệ, hỗ trợ nạn nhân bạo lực gia đình; khuyến khích xã hội hóa công tác phòng, chống bạo lực gia đình. Nhiệm vụ lập pháp cần triển khai: Sửa đổi Luật Phòng, chống bạo lực gia đình (đã có trong Chương trình xây dựng luật, pháp lệnh năm 2022, trình Quốc hội cho ý kiến tháng 5.2022); sửa đổi Luật Bình đẳng giới...
Nhấn mạnh công tác xây dựng pháp luật là hoạt động phức tạp và rất khó để có được những dự án luật có chất lượng nếu đầu tư chi phí thấp, Ủy ban Xã hội đề nghị Quốc hội cần bố trí ngân sách xây dựng pháp luật thích đáng, với chế độ tài chính phù hợp. Đồng thời, tiếp tục tăng cường các điều kiện cần thiết phục vụ cho hoạt động của Quốc hội, các cơ quan của Quốc hội và đại biểu Quốc hội.
Ủy ban Xã hội cũng đề nghị, Chính phủ chỉ đạo các bộ, ngành rà soát, đề xuất lộ trình hoạch định chính sách và hoàn thiện hệ thống pháp luật đến năm 2030 thuộc lĩnh vực bộ, ngành quản lý. Đây là nền tảng để xây dựng Chương trình xây dựng luật, pháp lệnh của Quốc hội trong các năm tiếp theo có tính khả thi và tập trung vào mục tiêu nêu trên; chấm dứt hiện tượng “xếp gạch, đặt chỗ”, đề xuất xây dựng luật, pháp lệnh một cách duy ý chí, không trên cơ sở nhu cầu thực sự, không dựa trên cơ sở bằng chứng, chưa được tổng kết, đánh giá đầy đủ; từng bước khắc phục tình trạng xây dựng luật chắp vá, manh mún, phải sửa đổi, bổ sung thường xuyên.
Hoàn thiện hành lang pháp luật về giao dịch điện tử
Với tham luận "Định hướng hoàn thiện pháp luật đáp ứng yêu cầu thúc đẩy chuyển đổi số, phát triển kinh tế số, Chính phủ số trong bối cảnh Cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ 4", Thứ trưởng Bộ Thông tin và Truyền thông Nguyễn Huy Dũng khẳng định, chuyển đổi số là cuộc cách mạng về thể chế hơn là cuộc cách mạng về công nghệ. Thể chế kiến tạo đóng vai trò quyết định trong việc chấp nhận và nuôi dưỡng đổi mới sáng tạo, bảo đảm trách nhiệm tuân thủ pháp luật như nhau giữa doanh nghiệp trong nước và nước ngoài.
Bộ Thông tin và Truyền thông đề xuất, hoàn thiện hành lang pháp luật về giao dịch điện tử. Bởi trong bối cảnh chuyển đổi số hiện nay, đặc biệt do ảnh hưởng của đại dịch COVID-19, nhu cầu giao dịch điện tử đã bùng phát mạnh mẽ trong tất cả các lĩnh vực hành chính, dân sự, kinh tế và xã hội, môi trường; phương thức giao dịch cũng có nhiều thay đổi với sự xuất hiện ngày càng nhiều nền tảng số làm trung gian cho các giao dịch điện tử trực tuyến. Với thực tế này, việc hoàn thiện xây dựng, sửa đổi Luật về giao dịch điện tử và các văn bản hướng dẫn thi hành là cần thiết, theo hướng để công nhận đầy đủ tính pháp lý của hồ sơ, dữ liệu, chứng từ điện tử và giao dịch điện tử; tạo hành lang pháp lý rõ ràng cho các nền tảng trung gian trong giao dịch điện tử; để việc thực hiện giao dịch điện tử mang lại nhiều lợi ích hơn, rẻ hơn, nhanh hơn, dễ dàng hơn và an toàn hơn việc thực hiện giao dịch theo các phương thức truyền thống.
Cùng với đó, Bộ Thông tin và Truyền thông đề nghị, hoàn thiện hành lang pháp luật về nền tảng số, kinh tế nền tảng. Bởi, nền tảng số là mô hình hoạt động sử dụng công nghệ số để cung cấp dịch vụ cho phép tổ chức, cá nhân có thể sử dụng ngay, đơn giản, thuận tiện, linh hoạt theo yêu cầu, dễ dàng phổ biến trên diện rộng vì tổ chức, cá nhân không cần tự đầu tư, quản lý, vận hành, duy trì, càng có nhiều người sử dụng thì chi phí càng rẻ, giá trị tạo ra càng lớn. Phát triển các nền tảng số quốc gia và nền tảng số ngành để đẩy nhanh quá trình chuyển đổi số, phát triển kinh tế số và xã hội số. Do vậy, trong thời gian tới, cần có các quy định nhằm bảo đảm nguyên tắc phát triển các nền tảng có khả năng kết nối hoạt động liên thông theo tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật, có khả năng liên kết, chia sẻ dữ liệu, tạo được sức mạnh tổng thể và mang lại hiệu quả, tránh việc triển khai trùng lặp, rời rạc. Đồng thời, có các quy định về phối hợp và tổ chức triển khai kế hoạch hành động cụ thể để phát triển các nền tảng số quốc gia. Với mỗi nền tảng số quốc gia, xác định cụ thể cơ chế phối hợp hành động giữa các bộ chuyên ngành để thúc đẩy phát triển, hỗ trợ sử dụng các nền tảng số Việt Nam.
Sớm sửa đổi Luật Thủ đô
Phát biểu tại Hội nghị, Phó Bí thư Thành ủy, Chủ tịch HĐND, Trưởng đoàn đại biểu Quốc hội thành phố Hà Nội Nguyễn Ngọc Tuấn bày tỏ sự thống nhất cao với Đề án định hướng Chương trình xây dựng pháp luật nhiệm kỳ Quốc hội khóa XV và đề xuất một số kiến nghị về công tác xây dựng, hoàn thiện hệ thống pháp luật.
Theo đó, Thành ủy Hà Nội đề nghị, Bộ Chính trị xem xét cho ý kiến chỉ đạo về quan điểm, mục tiêu, định hướng lớn đối với nhiệm vụ tổng kết thực hiện Nghị quyết số 11 của Bộ Chính trị về nhiệm vụ lập Quy hoạch thành phố và Điều chỉnh tổng thể Quy hoạch chung xây dựng Thủ đô, chủ trương xây dựng Luật Thủ đô (sửa đổi).
Thành ủy Hà Nội cũng đề nghị Đảng đoàn Quốc hội lãnh đạo sớm hoàn thiện hệ thống văn bản pháp luật về đẩy mạnh phân cấp, phân quyền, giảm các tầng nấc trung gian, tăng quyền tự chủ, tự chịu trách nhiệm, tự quản, nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động cho các cơ quan hành chính nhà nước ở địa phương; sớm ban hành văn bản luật hiện còn thiếu trong một số lĩnh vực, đặc biệt trong lĩnh vực đầu tư, kinh doanh, những lĩnh vực mới có sự phát triển nhanh chóng như giao dịch điện tử, công nghệ thông tin, chuyển đổi số, chính phủ số,… thử nghiệm có kiểm soát các mô hình kinh doanh mới để bảo đảm tính đồng bộ, toàn diện, thống nhất của hệ thống pháp luật.
Đặc biệt, Thành ủy Hà Nội đề nghị Đảng đoàn Quốc hội quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo việc hoàn thiện hồ sơ đề nghị xây dựng Luật, quá trình soạn thảo, cho ý kiến, thông qua dự án luật, bảo đảm Luật Thủ đô (sửa đổi) được sớm ban hành và tổ chức thực hiện có hiệu quả. Ban Cán sự Đảng Chính phủ lãnh đạo, chỉ đạo, đẩy nhanh tiến độ ban hành các văn bản hướng dẫn thi hành Luật để bảo đảm đồng bộ, hiệu quả, kịp thời.
Các bộ, ngành Trung ương, các tỉnh trong vùng Thủ đô tăng cường phối hợp với Hà Nội trong việc tổng kết thi hành Luật Thủ đô và hoàn thiện hồ sơ đề nghị xây dựng Luật Thủ đô (sửa đổi); lập Quy hoạch thành phố Hà Nội, điều chỉnh tổng thể Quy hoạch chung xây dựng Thủ đô Hà Nội đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2050.