Nâng cao chất lượng giáo dục nghề nghiệp, phát triển nguồn nhân lực trong tình hình mới

Phát triển hiện đại, hiệu lực, hiệu quả

Trình bày nội dung cơ bản của dự án Luật, Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Nguyễn Kim Sơn cho biết, việc ban hành Luật nhằm quy phạm hóa chính sách của Luật Giáo dục nghề nghiệp (sửa đổi) đã được Chính phủ thông qua nhằm thể chế hóa chủ trương, đường lối của Đảng và Nhà nước về giáo dục nghề nghiệp; tạo ra sự đồng bộ, thống nhất trong hệ thống pháp luật để tạo chuyển biến mạnh mẽ về chất lượng, hiệu quả của giáo dục nghề nghiệp đáp ứng nhu cầu của người học, thị trường lao động; yêu cầu về trình độ, kỹ năng nghề nghiệp trong khu vực ASEAN và hội nhập quốc tế; đủ khả năng đáp ứng yêu cầu nhân lực cho phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới.

Bên cạnh đó khắc phục những tồn tại, hạn chế của pháp luật và quá trình thi hành pháp luật hiện hành về giáo dục nghề nghiệp; kịp thời tháo gỡ những vướng mắc, khó khăn, giải quyết “nút thắt” trong thực tiễn nhằm đổi mới, nâng cao chất lượng giáo dục nghề nghiệp; bảo đảm bãi bỏ ít nhất 30% điều kiện đầu tư kinh doanh không cần thiết, 30% chi phí tuân thủ thủ tục hành chính, tạo thuận lợi cho người dân, tổ chức, cơ sở giáo dục trong tiếp cận và thực hiện các thủ tục hành chính lĩnh vực giáo dục nghề nghiệp; đẩy mạnh phân cấp, phân quyền, nâng cao hiệu quả quản trị hệ thống giáo dục.

Dự án Luật gồm 9 chương, 45 điều. Đáng chú ý, dự án Luật đã thể hiện rõ tinh thần phân quyền, phân cấp trong quản lý nhà nước trong lĩnh vực giáo dục nghề nghiệp, giao quyền chủ động, tự chủ nhiều hơn cho Bộ Giáo dục và Đào tạo, cấp tỉnh và cơ sở giáo dục nghề nghiệp nhằm đáp ứng yêu cầu phát triển hiện đại, hiệu lực, hiệu quả, đồng thời phù hợp với chủ trương của Đảng và Nhà nước về đẩy mạnh phân quyền, phân cấp.

Trình bày báo cáo thẩm tra, Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa, Giáo dục của Quốc hội Nguyễn Đắc Vinh cho biết, Thường trực Ủy ban tán thành sự cần thiết sửa đổi Luật như đã nêu trong Tờ trình của Chính phủ nhằm đáp ứng yêu cầu đổi mới và phát triển giáo dục nghề nghiệp trong bối cảnh hội nhập quốc tế, chuyển đổi số và nhu cầu phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao. Nội dung dự thảo Luật đã thể chế hóa chủ trương của Đảng về giáo dục; phù hợp với quy định của Hiến pháp, bảo đảm tính thống nhất, đồng bộ trong hệ thống pháp luật và tương thích với các điều ước quốc tế.

Việc bổ sung chương trình trung học nghề nhằm đáp ứng nhu cầu của người học hoàn thiện trình độ học vấn phổ thông kết hợp với học nghề; góp phần thực hiện chủ trương phân luồng, liên thông trong giáo dục. Tuy nhiên, Chủ nhiệm Nguyễn Đắc Vinh cho rằng, cần xác định trung học nghề là chương trình thuộc hệ thống đào tạo nghề hay thuộc hệ thống giáo dục phổ thông hay tích hợp giữa hai hệ thống này; làm rõ cơ sở xác định tương đương giữa bằng trung học nghề với bằng tốt nghiệp Trung học phổ thông.

Bên cạnh đó, dự thảo Luật mở rộng đối tượng tham gia hoạt động giáo dục nghề nghiệp nghiệp (cơ sở giáo dục đại học, doanh nghiệp, hợp tác xã), tuy nhiên, chỉ tập trung quy định các cơ sở và chương trình chính quy (sơ cấp, trung cấp, cao đẳng, trung học nghề). Ông Nguyễn Đắc Vinh đề nghị nghiên cứu, bổ sung quy định các hình thức, cơ sở đào tạo nghề thường xuyên, không chính quy.

Việc bổ sung cơ sở giáo dục đại học được đào tạo trình độ cao đẳng, trung cấp không chỉ căn cứ vào lĩnh vực, ngành, nghề đào tạo mà cần tính đến yếu tố năng lực đào tạo của cơ sở giáo dục để khai thác thế mạnh của các cơ sở giáo dục đại học, nhất là trường đại học địa phương được thành lập trên cơ sở nâng cấp hoặc sáp nhập từ trường cao đẳng, có lợi thế về đào tạo nghề, đáp ứng yêu cầu đào tạo nguồn nhân lực tại chỗ cho địa phương.

Khắc phục tình trạng “thày nhiều hơn thợ” 

Thảo luận tại phiên họp, một số đại biểu đề nghị, việc sửa đổi luật cần cập nhật, rà soát, thể chế hóa các quan điểm của Đảng về giáo dục và đào tạo và phát triển nguồn nhân lực, nhân lực chất lượng cao; đặc biệt lưu ý các nội dung liên quan trong các nghị quyết của Bộ Chính trị về phát triển khoa học, công nghệ; hội nhập quốc tế; xây dựng và thi hành pháp luật; phát triển kinh tế tư nhân; hiện đại hóa, đột phá phát triển giáo dục và đào tạo.

Bên cạnh đó, cần tiếp tục nghiên cứu, bổ sung các quy định phù hợp về nâng cao chất lượng đào tạo nghề, đáp ứng nhu cầu đa dạng của người học và thị trường lao động; tăng cường tính liên thông giữa các trình độ; gắn kết chặt chẽ giữa đào tạo với thực tiễn sản xuất, kinh doanh và thị trường lao động.

Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn cho rằng, Cơ quan chủ trì soạn thảo cần nghiên cứu làm rõ, cụ thể hóa quy định về chương trình trung học nghề, cao đẳng nghề, góp phần khắc phục tình trạng “thày nhiều hơn thợ”. Đặc biệt, dự thảo Luật cần quy định rõ giáo dục phổ thông là cốt lõi, giáo dục kỹ năng học nghề cho học sinh sau trung học là cơ sở, là một bước phát triển kỹ năng, góp phần sớm phân luồng học sinh.

Chủ tịch Quốc hội đề nghị xác định cấu trúc chương trình đào tạo nghề; giải quyết vấn đề tương đương văn bằng, xác định rõ giá trị của văn bằng tốt nghiệp đào tạo nghề; chú ý đào tạo chuyên môn và ngoại ngữ trong đào tạo người đưa đi làm việc ở nước ngoài.

Bên cạnh đó, dự thảo Luật cần bổ sung cơ chế, chính sách để hỗ trợ cơ sở hạ tầng, cơ sở vật chất cho trường nghề; hỗ trợ giáo viên, người học nghề; có cơ chế ưu đãi với các trường nghề do doanh nghiệp mở. Bộ Giáo dục và Đào tạo tăng cường quản lý chất lượng đào tạo, việc cấp bằng và thúc đẩy hợp tác quốc tế trong giáo dục nghề nghiệp.

Phát biểu kết luận nội dung này, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Thanh đề nghị, Cơ quan soạn thảo nghiên cứu, tiếp thu, hoàn thiện các quy định về chương trình, văn bằng và mô hình trường trung học nghề tương ứng với khung trình độ quốc gia trong hệ thống giáo dục quốc dân; hoạt động đào tạo khoa học, công nghệ; kiểm định đánh giá chất lượng giáo dục nghề nghiệp; tài chính, tài sản; sự tham gia của doanh nghiệp và hoạt động giáo dục nghề nghiệp.

Đồng thời, các cơ quan cần tiếp tục nghiên cứu, rà soát để về thể chế hóa chủ trương của Đảng trong đột phá chính sách đối với giáo dục đào tạo, khoa học công nghệ; thể chế hóa chủ trương không tiếp tục tổ chức hội đồng trường trong cơ sở giáo dục nghề nghiệp công lập...