Bộ Kế hoạch và Đầu tư 'có vẻ như lấy đá ghè chân mình, từ bỏ đặc quyền'

Làm tốt vai trò nhạc trưởng trong công tác phối hợp, tham mưu tổng hợp chiến lược

Theo Bộ trưởng Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng, năm 2018, ngành và cơ quan Bộ Kế hoạch và Đầu tư đã hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ được giao, làm tốt vai trò nhạc trưởng trong công tác phối hợp, tham mưu tổng hợp chiến lược, phát huy được tinh thần cải cách, đổi mới, sáng tạo, dám nghĩ, dám làm.

Đáng chú ý, Bộ đã tham mưu tư tưởng chính sách tiến bộ, cơ chế vượt trội trong xây dựng dự án Luật Đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt. Quyết tâm vượt qua chính mình, từ bỏ lợi ích riêng để giải phóng nguồn lực quốc gia khi tham mưu xây dựng Luật Quy hoạch, Luật Đối tác công tư, sửa đổi Luật Đầu tư công, Luật Đầu tư, Luật Doanh nghiệp cũng như các nghị định có liên quan.

Bộ tích cực đẩy mạnh cải cách hành chính, cải thiện môi trường kinh doanh, cắt giảm điều kiện đầu tư, kinh doanh, thủ tục hành chính; mạnh dạn đề xuất gỡ bỏ những quy định ràng buộc dễ dẫn tới xin - cho, lợi ích nhóm như bãi bỏ giấy chứng nhận đăng ký đầu tư dự án BOT (xây dựng - kinh doanh - chuyển giao), BT (xây dựng - chuyển giao), bãi bỏ quy hoạch sân golf...

Bộ tận dụng cơ hội, tiên phong đi đầu cùng các bộ, ngành, địa phương tham mưu, tổ chức thực hiện và phát triển Mạng lưới sáng tạo Việt Nam, xây dựng Chiến lược quốc gia về cách mạng công nghiệp lần thứ tư, đề án thành lập các trung tâm đổi mới sáng tạo quốc gia, ...

Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng cho biết, một trong những vấn đề trọng tâm của ngành và Bộ trong năm 2019 là phải tận dụng bằng được các cơ hội đem lại, dù là nhỏ nhất để phát triển bứt phá. Làn sóng dịch chuyển vốn đầu tư toàn cầu dự báo tiếp tục chảy về khu vực năng động, trong đó, Việt Nam là một điểm đến hấp dẫn, cần chuẩn bị tốt mọi điều kiện để đón nhận có chọn lọc và đẩy mạnh sự kết nối giữa doanh nghiệp trong nước với doanh nghiệp nước ngoài. 

Năm nội dung bứt phá trọng tâm được Bộ trưởng nêu ra, đó là phát triển bứt phá về lực lượng sản xuất, trọng tâm là phát triển mạnh khu vực tư nhân, nâng cao khả năng tiếp cận các nguồn lực gắn liền với đổi mới, sáng tạo, tạo lập môi trường kinh doanh bình đẳng. Gia tăng tốc độ bứt phá của tiến trình cơ cấu lại nền kinh tế gắn với đổi mới mô hình tăng trưởng, nâng cao chất lượng tăng trưởng, năng suất lao động, năng lực cạnh tranh của nền kinh tế, phát triển đồng bộ kết cấu hạ tầng trên nền tảng hiệu quả của hợp tác đối tác công - tư. 

Cùng với đó, nhanh chóng hình thành các trung tâm đổi mới sáng tạo quốc gia và đẩy mạnh hoạt động của mạng lưới kết nối đổi mới sáng tạo, góp phần phát triển nguồn nhân lực và đổi mới sáng tạo gắn liền với ứng dụng các thành tựu của cách mạng công nghiệp lần thứ tư, phát triển các mô hình sản xuất thông minh, đô thị thông minh, tăng trưởng xanh, năng lượng sạch, tăng khả năng chống chịu và thích ứng với biến đổi khí hậu. Phấn đấu đạt tốc độ tăng trưởng bứt phá của các cực tăng trưởng, các địa phương đầu tàu của cả nước, trọng tâm là hai thành phố lớn là Hà Nội, Thành phố Hồ Chí Minh; 4 vùng kinh tế trọng điểm; phát triển nhanh các ngành mũi nhọn trên nền tảng công nghệ 4.0 gắn kết với thị trường quốc tế.

Đặc biệt, Bộ trưởng nhấn mạnh đến nội dung cải thiện bứt phá hiệu quả quản trị nhà nước gắn liền với xây dựng bộ máy của hệ thống chính trị tinh gọn, hiệu lực, hiệu quả phù hợp với kinh tế thị trường hiện đại, hội nhập quốc tế; nâng cao hiệu quả thực thi chính sách ở mọi cấp, mọi ngành, nâng cao tính minh bạch và trách nhiệm giải trình. Khắc phục căn bản tình trạng “trên nóng dưới lạnh” và “kinh tế 4.0 nhưng quản lý mới 1.0”.

Dũng cảm từ bỏ đặc quyền vì lợi ích chung

Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ cho rằng, trong thành công chung của đất nước năm 2018, ngành Kế hoạch - Đầu tư và Bộ Kế hoạch và Đầu tư có đóng góp lớn, quan trọng và có nhiều yếu tố quyết định. Bộ đã nỗ lực vượt lên chính mình, là một trong những bộ đi tiên phong cả về đổi mới tư duy và hành động. Điều này được thể hiện qua khối lượng công việc năm 2018 tăng đột biến, độ khó và phức tạp tăng lên, bên cạnh đó, Bộ có sự thay đổi trong chuyển giao thế hệ lãnh đạo nhưng các vị trí mới được bổ nhiệm đã bắt nhịp nhanh, đây là thành công trong công tác cán bộ của Bộ. 

Phó Thủ tướng nhìn nhận, kết quả đạt được của Bộ là toàn diện hơn, đều khắp trên các lĩnh vực cả về thể chế chính sách và đầu tư công. Công tác xây dựng đề án kịp thời hơn, nhanh nhạy hơn trong xử lý các vấn đề vĩ mô, phối hợp trong nội bộ và với các bộ, ngành tốt hơn.

Phó Thủ tướng cũng ghi nhận Bộ Kế hoạch và Đầu tư có nhiều sáng kiến hơn, cách thức vận hành công việc đổi mới hơn, tư duy cải cách phát triển, xứng với tầm nhìn của ngành Kế hoạch - Đầu tư, “có nhiều hành động và đề xuất có vẻ như lấy đá ghè chân mình, từ bỏ đặc quyền của mình”. Chẳng hạn như đề xuất trong sửa đổi dự án Luật Đầu tư công đã bỏ thủ tục thẩm định nguồn vốn của Bộ Tài chính và Bộ Kế hoạch và Đầu tư. 

“Đây là thẩm quyền của hai bộ, mà các đồng chí dũng cảm bỏ, tôi đánh giá cao các đồng chí từ bỏ quyền lợi, đặc quyền của mình vì lợi ích chung. Hay các đồng chí đề xuất chuyển một loạt thủ tục tiền kiểm sang hậu kiểm. Tôi nói cái này để các cục, vụ, các địa phương chia sẻ và đánh giá cao điều này”, Phó Thủ tướng nói.

Phó Thủ tướng cũng chỉ ra với vai trò của ngành là tham mưu chiến lược thì sự tồn tại của nền kinh tế đều có trách nhiệm của Bộ Kế hoạch và Đầu tư. Còn những yếu kém trong triển khai đầu tư công cả về thể chế và thực hiện. Giải ngân vốn đầu tư công chậm, không đạt kế hoạch, vấn đề phát triển doanh nghiệp, hợp tác xã, kinh tế tư nhân còn hạn chế, cổ phần hóa doanh nghiệp nhà nước, sắp xếp đổi mới đơn vị sự nghiệp công lập chưa đạt yêu cầu đề ra, trong đó có nguyên nhân về thể chế, chính sách.

Việc triển khai các thể chế kinh tế mới còn lúng túng. Năng lực tự chủ của nền kinh tế được cải thiện nhưng chưa đạt yêu cầu, khoảng cách giữa doanh nghiệp đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) và doanh nghiệp trong nước vẫn còn xa. Còn một bộ phận cán bộ, công chức chưa theo kịp tư duy đổi mới, thận trọng quá mức, sợ sai phạm không dám trình bày ý kiến của mình. 

Cho rằng năm 2019 biến động không lớn như năm 2018 nhưng độ trễ chính sách từ trước đó và ảnh hưởng của chính sách thương mại toàn cầu sẽ có tác động không nhỏ đến tình hình kinh tế - xã hội, Phó Thủ tướng đặt vấn đề xử lý các điểm nghẽn như thế nào, tinh thần năm 2019 là bứt phá thì phải bứt phá ở điểm nào. Phó Thủ tướng yêu cầu Bộ Kế hoạch và Đầu tư theo dõi, đôn đốc và điều chỉnh các dự báo trong nước và quốc tế để tham mưu cho Chính phủ chỉ đạo các bộ, địa phương triển khai thực hiện.

Nhấn mạnh Bộ Kế hoạch và Đầu tư sẽ phải làm nhiều đề án về định hướng chính sách FDI, hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa, tổng kết 15 năm thực hiện Nghị quyết Trung ương 5 khóa IX về phát triển kinh tế tập thể, ngoài ra còn phải xây dựng văn bản hướng dẫn thực hiện các luật, Phó Thủ tướng nêu rõ “không để Luật Đầu tư công cải cách mạnh mẽ lại vô tình ngáng chân các địa phương”, các đề án phải nâng cao tính tự chủ, năng lực nội tại của nền kinh tế để nước ta không phụ thuộc vào đối tác, đối tượng cụ thể.

Xứ mạng tầm nhìn là cải cách và phát triển. Để thành nước phát triển thì hành trang chỉ là bước đầu, thành công quá khứ là tốt nhưng có thể không bảo đảm trong tương lai nếu không củng cố, phát triển các động lực, Phó Thủ tướng khẳng định.

Phó Thủ tướng lưu ý, Cách mạng công nghiệp 4.0 là cơ hội và tạo ra rủi ro mới, phải chú ý tới trở lực mang tính cấu trúc hiện nay, vừa phát triển, vừa phải cấu trúc lại nền kinh tế, cắt giảm năng lực dư thừa và không hiệu quả. Nước ta đang đứng trước nguy cơ chưa giàu đã già, tăng trưởng năng suất lao động có cải thiện nhưng còn thấp, tỷ lệ tiết kiệm trên đầu tư còn bất cập và chi phí bảo vệ môi trường, khí hậu đang là thách thức lớn.

Với tư cách là thường trực của Tiểu ban văn kiện xây dựng văn kiện Đại hội XIII của Đảng, Bộ Kế hoạch và Đầu tư phải là nơi tập trung và chưng cất trí tuệ của cả nước, các nhà khoa học, từ xác định mục tiêu tư duy giải pháp chiến lược, trong đó chú trọng quan hệ lớn giữa phát triển nhanh và bền vững, giữa nhà nước và thị trường, tự chủ kinh tế và hội nhập, xây dựng đô thị với nông thôn mới; mối quan hệ hài hòa giữa trọng cung và tổng cầu, khu vực tài chính ngân hàng và khối sản xuất.

Xử lý các vấn đề ngắn hạn và dài hạn như củng cố vĩ mô, duy trì động lực tăng trưởng. Củng cố khối kinh tế tư nhân để thành động lực quan trọng, trong đó có giải quyết cả môi trường đầu tư kinh doanh và thị trường. Thúc đẩy cổ phần hóa gắn với niêm yết. Thu hút FDI chuyển từ số lượng sang chất lượng, tập trung vào công nghệ cao, gắn kết với sản xuất trong nước. Đẩy mạnh vai trò của kinh tế tập thể, Phó Thủ tướng nhấn mạnh.

Chỉ ra trong điều kiện chính sách tài khóa hạn hẹp, việc tập trung đầu tư hạ tầng, nhất là giao thông có ý nghĩa cho hiện tại và tương lai, Phó Thủ tướng yêu cầu các dự án này phải đặt trong chiến lược tổng thể, gắn với đa phương thức. Muốn vậy phải xây dựng kế hoạch đầu tư công, xây dựng thể chế cho các mô hình hợp tác công tư (PPP) để huy động vốn trên cơ sở công khai minh bạch và đúng pháp luật. Có thể chế chính sách với nguồn lực vốn con người từ y tế, sức khỏe. Thể chế phải tăng cường bảo vệ tài nguyên, môi trường, thích ứng với biến đổi khí hậu, bảo đảm tăng trưởng dài hạn và bền vững, nhất là vùng Đồng bằng sông Cửu Long.

“Năm 2019 bứt phá hơn thì cũng phải đổi mới hơn, sáng tạo hơn trong tư duy và hành động vì sự nghiệp chung”, Phó Thủ tướng yêu cầu.