Đồng bào dân tộc Mông huyện Vị Xuyên, tỉnh Hà Giang, cùng nhóm đồng bào dân tộc Mông đang hoạt động hàng ngày tại “Ngôi nhà chung” tái hiện lễ cúng thần rừng đầu nguồn, một trong những hoạt động chào đón năm mới 2021 tại Làng Văn hóa-Du lịch các dân tộc Việt Nam, Đồng Mô, Sơn Tây, Hà Nội.
Lễ cúng Thần rừng đầu nguồn là lễ hội tồn tại và phát triển cùng với nhiều thế hệ dòng họ, lễ hội cũng là hoạt động sinh hoạt văn hóa, tín ngưỡng dân gian gắn với đời sống của đồng bào. Theo quan niệm từ xa xưa, thế giới tâm linh của đồng bào có các vị thần như: Thần núi, thần rừng… Bởi vậy, đồng bào tổ chức các lễ cúng, lễ hội để cảm tạ các vị thần che chở cho họ trong cuộc sống. Tục thờ thần rừng để phù hộ dân làng khỏe mạnh, làm ăn phát đạt, mùa màng tươi tốt, thú dữ không vào quấy rối và đặc biệt là giữ rừng, thể hiện sự thành kính của con cháu với thần rừng, thần trời, thần đất.
Lễ cúng thần rừng được tổ chức vào ngày đầu năm mới, ngày sạch nhất trong năm, trời linh thiêng, các lễ vật sẽ được dâng lên các vị thần cây, thần rừng.
Lễ cúng rừng của đồng bào Mông được tổ chức ngay trong khu rừng thiêng, rừng cấm. Tại một gốc cây cổ thụ, cây to nhất của khu rừng, đồng bào tập trung từ sáng sớm, lập bàn thờ để làm nơi cúng rừng.
Lễ vật gồm có một con dê, một con gà, ba miếng đậu phụ, ba miếng bánh chưng cắt nhỏ đặt trước ban thờ.
Người chịu trách nhiệm chính trong lễ cúng rừng là thầy cúng. Thầy cúng phải là bậc cao niên và am hiểu sâu sắc phong tục, tập quán của địa phương.
Thầy cúng làm lễ cúng sống.
Bà con trong thôn xin thề trước thần rừng sẽ bảo vệ rừng, không săn bắn, chặt phá rừng.
Những lời cầu khấn trong lễ cúng đều thể hiện sự thành kính của con cháu dòng họ với thần rừng, thần trời, thần đất, mời các thần đến chứng kiến và phù hộ cho con cháu khỏe mạnh, mưa thuận gió hòa, mùa màng tươi tốt.
Sau khi lễ cúng rừng, thầy cúng và trưởng bản cùng dân làng sinh hoạt cộng đồng. Đây là hoạt động nhằm thắt chặt tinh thần đoàn kết của mọi người dân trong bản.