Nhức nhối tình trạng bẫy, bắt chim hoang dã

Bẫy bắt chim hoang dã ồ ạt dẫn đến suy kiệt các loài chim, gây mất cân bằng sinh thái, ảnh hưởng nghiêm trọng đến môi trường, đa dạng sinh học và phá vỡ cấu trúc hệ sinh cảnh. Để xóa bỏ vấn nạn này, lực lượng kiểm lâm, cơ quan chức năng và chính quyền địa phương đã phối hợp truy quét, thu hồi lưới bẫy, phá dỡ các lều lán, tiêu hủy chim mồi, thả chim mồi về môi trường tự nhiên.

Xóa các địa bàn "nóng" về tình trạng bẫy, bắt chim trời

Khu vực cửa biển Lạch Quèn (xã Quỳnh Phú, tỉnh Nghệ An) với yếu tố núi đá, hang động, kết hợp rừng ở hai bên cửa biển thu hút nhiều loài chim, cò, vạc, én, chim xanh về đây kiếm ăn, trú ngụ. Tuy nhiên, trên núi Mành Sơn, hang Trâu có tầng tầng, lớp lớp lưới giăng ở các sườn núi. Tại đây cũng xuất hiện hệ thống giàn giáo là nơi thợ săn chim ẩn nấp; nhiều loa phát âm thanh giả tiếng kêu của các loài chim được cột trên những thân cây; nhiều điểm buộc chim mồi với những mâm tròn kích thước khác nhau và hàng chục thanh gỗ dài từ 70cm đến 1m được bọc rơm khô, cột chắc chắn “mọc” dày trên những lùm cây tại những mỏm núi giáp biển. Đặc biệt, ở những vách núi cao giáp biển, nhiều lớp lưới bẫy chạy dài hàng chục mét để đón chặn các đường bay của chim. Gần đỉnh núi Mành Sơn, lưới bẫy được giăng với mật độ dày hơn. Địa điểm cất giấu bình ắc-quy, dụng cụ nhốt các loại chim cũng xuất hiện nhiều.

Tương tự, trên những mỏm đá nhô ra biển của núi Núi Rồng cách cửa biển Lạch Quèn khoảng 1 km người dân cũng ồ ạt giăng lưới, dùng nhựa dính bẫy, bắt các loài chim hoang dã, di cư. Do ở vị trí giáp biển, núi Rồng có đặc điểm sinh cảnh đa dạng, thích hợp là nơi kiếm ăn, trú ngụ của các loài chim. Thực trạng bẫy, bắt chim tại đây diễn ra quanh năm, cao điểm nhất là từ tháng 11 trở đi. Trên các tấm lưới bẫy trên núi Rồng dễ dàng bắt gặp những cá thể chim hoang dã bị “khóa chặt” giữa các mắt lưới, không thể thoát ra dù đã cố vùng vẫy hoặc một số cá thể chim đã chết khô.

Trên núi Rồng có nhiều lán, lều mà thợ săn chim dựng lên ở nhiều vị trí, khu vực để ẩn nấp, nấu ăn, nghỉ trưa và ngủ qua đêm. Trong các lều lán có bếp nấu, nguồn nước ngọt đựng trong can nhựa, võng dù, xoong nồi, túi nhang muỗi, bật lửa... Hệ thống giàn giáo, thang lên xuống được thiết lập trên những thân cây to để tiện việc di chuyển đặt chim mồi và gỡ chim dính nhựa. Cò thật và cò giả tạo tác bằng xốp được thợ săn chim buộc chân, đặt trên những khu vực đã được cắm dày đặc que nhựa dính trên các tấm mút dài ở các tán cây cao. Vào buổi trưa dễ dàng bắt gặp người dân cõng, gùi những lồng lưới đựng nhiều cá thể chim di chuyển xuống núi để mang đi tiêu thụ.  

Ông Hoàng Đăng Phúc, Phó Hạt trưởng Hạt Kiểm lâm Quỳnh Lưu - Hoàng Mai cho biết, ngay sau khi tiếp nhận được nguồn tin báo, vào các ngày 26 và 27/11, lực lượng kiểm lâm của Hạt, phối hợp cùng Công an xã, dân quân tự vệ đã "cắt rừng" lên hiện trường và phá dỡ các lều lán, thu và tiêu hủy tất cả các tấm lưới bẫy, nhổ hệ thống cọc nâng, giàn giáo, thang leo, gom và tiêu hủy hết các con chim giả bằng xốp; đồng thời thả hàng chục cá thể chim mồi về môi trường tự nhiên. Trong những ngày tiếp theo, chiến dịch ra quân, truy quét nạn bẫy, bắt chim hoang dã, chim di cư tiếp tục được lực lượng kiểm lâm phối hợp với Công an các xã, chính quyền địa phương triển khai quyết liệt tại các địa bàn xã khác.

Xã An Châu, một trong những địa phương được cơ quan chức năng xác định là “điểm nóng” về tình trạng bẫy, bắt các loài chim hoang dã. Từ tháng 10 trở đi, tại địa phương này, nhiều vùng rừng ngập mặn đã bị người dân cắm hàng trăm con cò giả tạo tác bằng xốp và cắm que nhựa dính trên diện tích rộng để bẫy chim, cò. Nhiều khu vực rừng phi lao, rừng ngập mặn liền kề khu nuôi tôm cũng xuất hiện hàng ngàn con cò giả được cắm với mật độ dày đặc, “nhuộm” trắng cả một vùng. Không dừng lại ở đó, khu vực bãi bồi ven biển ngoài đê bao chắn cát cũng bị biến thành vùng bẫy, bắt chim. Tại những khu vực này dễ dàng bắt gặp lều, lán tạm của thợ săn chim được dựng trong rừng ngập mặn, trên bờ ao... Vô số con vạc lớn đã bị khâu kín hai mắt và cột chân, đứng trên giá nâng. Xung quanh khu vực chim mồi là những giàn nằm ngang cắm tua tủa que nhựa dính, cách mặt nước ao, hồ khoảng 0,5m.

Theo ông Nguyễn Duy Khánh, Phó Hạt trưởng Hạt Kiểm lâm Diễn Châu, lực lượng kiểm lâm phối hợp với Công an xã, lực lượng dân quân tự vệ ra quân truy quét và cơ bản đã xóa sạch các điểm nóng bẫy bắt chim trời tại ở xã ven biển, đặc biệt là tại xã An Châu. Từ ngày 22/10 đến nay, Hạt Kiểm lâm phối hợp với các lực lượng đã triển khai 3 đợt ra quân quyết liệt truy quét, phá dỡ và tiêu hủy, đốt hơn 12.440m lưới bẫy, 11 kg nhựa dính, gần 1.300 cọc tre, gần 8.000 cò giả bằng xốp; thu giữ gần 60 âm li, loa và bình ắc-quy; thả về môi trường tự nhiên gần 100 cá thể cò, vạc, diệc; đồng thời ra quyết định xử phạt hành chính gần 10 trường hợp có hành vi bẫy, bắt chim.      

Cần sự chung tay vào cuộc của cộng đồng

Hiện nay, nước ta ghi nhận được hơn 900 loài chim, trong đó có gần 100 loài cần quan tâm bảo tồn, gần 30 loài nguy cấp và cực kỳ nguy cấp, hơn 20 loài sắp nguy cấp và gần 50 loài sắp bị đe dọa. Việt Nam cũng được xác định là một trong những khu vực quan trọng trong mạng lưới các tuyến đường bay chim di cư và các loài chim đặc hữu với 63 vùng chim quan trọng toàn cầu và 7 vùng chim đặc hữu; nằm trên một trong 9 đường bay quan trọng của thế giới với hơn 300 loài chim di cư. 

Theo một số nghiên cứu của Liên minh Bảo tồn thiên nhiên quốc tế (IUCN) và Tổ chức bảo vệ chim quốc tế (Birdlife International), chim di cư tại Việt Nam chủ yếu theo 3 mùa, gồm: mùa Thu (từ tháng 9 đến tháng 11), mùa Thu - Đông (từ tháng 12 đến tháng 2 năm sau) và mùa Xuân (từ tháng 3 đến tháng 5). Sự di chuyển này chủ yếu theo hướng Bắc và Nam, thực hiện trong quá trình sinh sản và trú đông của các loài chim.

Nghệ An nằm trong vùng khí hậu nhiệt đới gió mùa, có 2 mùa rõ rệt là hè và đông. Mưa bão thường xuất hiện từ tháng 7 năm trước đến tháng 3 năm sau, cũng là mùa chim di cư theo tuyến Bắc - Nam. Các địa phương vùng ven biển tỉnh Nghệ An như Quỳnh Phú, Hải Châu, Diễn Châu, An Châu, Hải Lộc... là nơi xuất hiện nhiều loài chim hoang dã, di cư theo mùa như cò, én, vạc, diệc... với số lượng rất lớn. Tuy nhiên, hành trình di cư của các loài chim khi qua địa bàn Nghệ An là hành trình nguy hiểm khi đối diện với các mối đe dọa bởi hoạt động bẫy, bắt của người dân địa phương.

Hạt Kiểm lâm Quỳnh Lưu - Hoàng Mai có 12 người, quản lý địa bàn rộng khoảng 19.000 ha thuộc nhiều phường xã. Lực lượng kiểm lâm “cắm” địa bàn có 5 người nên rất khó để bao quát, nắm bắt tình hình bẫy, bắt chim hoang dã trên địa bàn. Do đó, cùng với việc ra quân mở các đợt truy quét, công tác tuyên truyền nâng cao nhận thức, làm thay đổi hành vi của người dân, hướng đến mục tiêu cùng lực lượng chức năng chung tay bảo vệ các loài chim hoang dã vẫn là trọng tâm. Điều này rất cần sự quan tâm, vào cuộc quyết liệt từ cấp ủy, chính quyền địa phương và cộng đồng.

Ông Nguyễn Duy Khánh, Phó Hạt trưởng Hạt Kiểm lâm Diễn Châu cho biết, địa bàn đơn vị quản lý có 260 ha rừng (sú, vẹt) ngập mặn, hơn 6.660 ha rừng, trong đó có gần 1.400 ha rừng phòng hộ. Ý thức bảo vệ các loài chim hoang dã, chim di cư của một số người dân, nhất là ở các địa phương ven biển còn kém nên cứ vào mùa chim di cư, thực trạng bẫy, bắt chim trời lại tái diễn với quy mô lớn. Đơn vị sẽ tiếp tục phối hợp cùng chính quyền địa phương, lực lượng công an tăng cường tuần tra, kiểm tra, tháo dỡ bẫy và kiên quyết xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm; đồng thời khuyến cáo người dân nâng cao ý thức, không tiếp tay cho việc tiêu thụ chim trời.