Cần khởi tố đối tượng trộm 116 trứng vích tại Côn Đảo

Trung tâm Giáo dục Thiên nhiên (Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam) đề xuất Viện Kiểm sát nhân dân huyện Côn Đảo (Bà Rịa - Vũng Tàu) cần nhanh chóng phê chuẩn quyết định khởi tố vụ án và khởi tố bị can đối với đối tượng trộm hơn 116 quả trứng rùa biển. Đó không chỉ là việc làm đúng đắn, tuân thủ các quy định của pháp luật về bảo vệ động vật hoang dã, mà còn là hành động kịp thời ngăn chặn những mối đe dọa trực tiếp tới sự phát triển của loài rùa biển nói chung và loài vích tại Việt Nam.

Trước đó, Viện Kiểm sát nhân dân huyện Côn Đảo không phê chuẩn quyết định khởi tố một đối tượng có hành vi trộm 116 quả trứng Vích với lý do “trứng vích không phải là sản phẩm của vích vì không qua chế biến từ một cá thể vích, trứng cũng không được xem là một cá thể hay bộ phận của cá thể”, do đó không thể khởi tố vụ án hay bị can được. Viện Kiểm sát nhân dân huyện Côn Đảo cũng đã xin ý kiến Viện Kiểm sát nhân dân tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu và được trả lời không đủ yếu tố cấu thành tội phạm.

Trong khi đó, ngày 9/8/2016, Vụ Pháp luật Hình sự - Hành chính thuộc Bộ Tư pháp có Công văn số 538/PLHSHC-HS về việc góp ý kiến xác định loài thuộc danh mục nguy cấp, quý, hiếm được ưu tiên bảo vệ gửi Ban quản lý Vườn Quốc gia Côn Đảo đã giải thích: “Theo quy định tại Điều 3 Luật Thú y năm 2015 (trước đây là Pháp lệnh Thú y) thì trứng của động vật trên cạn hay động vật dưới nước đều là sản phẩm của chúng. Như vậy, theo quy định của pháp luật hiện hành thì trứng Vích là sản phẩm của con vích”.

Đồng quan điểm trên, bà Bùi Thị Hà, Phó Giám đốc phụ trách chương trình Chính sách - Pháp luật của Trung tâm Giáo dục Thiên nhiên cho biết: “Theo quy định tại Điều 190 Bộ luật Hình sự 1999 (sửa đổi, bổ sung 2009), hành vi vận chuyển, buôn bán sản phẩm, bộ phận của loài nguy cấp, quý, hiếm được ưu tiên bảo vệ như vích đều phải ngay lập tức bị xem xét truy cứu trách nhiệm hình sự bất kể số lượng, khối lượng hay giá trị tang vật. Theo Nghị định 160/2013/NĐ-CP, trứng vích  là “mẫu vật” của loài nguy cấp, quý, hiếm được ưu tiên bảo vệ, nhưng rõ ràng trong trường hợp 2 quy phạm pháp luật cùng quy định một vấn đề, văn bản có hiệu lực pháp lý cao hơn sẽ được áp dụng. Vậy nên trứng vích phải được coi là sản phẩm của vích như Bộ Tư pháp đã phân tích và các cơ quan chức năng huyện Côn Đảo có đầy đủ căn cứ pháp lý để khởi tố vụ án, cũng như truy cứu trách nhiệm hình sự đối với đối tượng trộm trứng vích.”

Vích (Chelonia mydas) và các loài rùa biển khác là loài động vật hoang dã nguy cấp, quý, hiếm thuộc Phụ lục I của Công ước về việc buôn bán quốc tế động, thực vật hoang dã nguy cấp (CITES), đồng thời nằm trong Danh mục loài nguy cấp, quý, hiếm được ưu tiên bảo vệ của Việt Nam, ngang hàng với hổ, voi, tê giác. Tuy vậy, vì một lý do nào đó, những vi phạm liên quan đến vích nói riêng và rùa biển nói chung vẫn chưa được xử lý thỏa đáng, dù hậu quả để lại có đặc biệt nghiêm trọng cho loài này và các quy định pháp luật thì đã rõ ràng.

Tương tự, cuối năm 2014, cơ quan chức năng đã bắt giữ hơn 10 tấn rùa biển, tương đương 7.000 cá thể ở thành phố Nha Trang, tỉnh Khánh Hòa. So với vi phạm liên quan đến một cá thể hổ hay vài tạ sừng tê, thì với số lượng rùa biển khổng lồ này, các đối tượng vi phạm xứng đáng với khung hình phạt cao nhất theo pháp luật. Nhưng sau gần 2 năm bị phát hiện, những đối tượng trong vụ việc vẫn đang nhởn nhơ ngoài vòng pháp luật. Bà Bùi Thị Hà bức xúc: “Đối tượng vận chuyển 1 cá thể hổ đông lạnh hay 31 kg sừng tê thì bị bắt giữ, khởi tố ngay lập tức. Nhưng nếu trộm trứng vích, mà lẽ ra nếu được nuôi ấp, 80% sẽ nở thành vích con, hay tệ hơn là giết hại 7.000 cá thể rùa biển thì thậm chí còn không bị xem xét xử lý hình sự. Lẽ nào lại còn có 'thứ tự ưu tiên' xử lý vi phạm đối với các loài trong danh mục được ưu tiên bảo vệ?”.