Điều trị cho bệnh nhân bị đột quỵ. Ảnh tư liệu: Hải Yến/TTXVN
Theo số liệu mới nhất, mỗi năm toàn cầu ghi nhận khoảng 12,2 triệu ca đột quỵ mới, tương đương với việc cứ mỗi 3 giây lại có một người bị đột quỵ. Hậu quả của căn bệnh này vô cùng nghiêm trọng: 71% bệnh nhân sau đột quỵ mất khả năng lao động, ảnh hưởng sâu rộng đến gia đình người bệnh cũng như lực lượng lao động xã hội, đồng thời kéo theo chi phí y tế khổng lồ, ước tính chiếm khoảng 1,12% tổng GDP toàn cầu.
Tại Việt Nam, theo số liệu của Báo cáo Gánh nặng bệnh tật toàn cầu năm 2019, có tới khoảng 135.000 ca tử vong do đột quỵ, chiếm vị trí số một trong các bệnh lý tim mạch.
Tỷ lệ mắc mới ước tính khoảng 222 ca trên 100.000 dân mỗi năm và tỷ lệ hiện mắc lên đến 1.541 trên 100.000 dân, thuộc nhóm cao nhất trong khu vực Đông Nam Á. Những con số này phản ánh một gánh nặng y tế nghiêm trọng, tác động không chỉ tới sức khỏe của từng người bệnh mà còn tới sự phát triển kinh tế - xã hội của quốc gia.
Trước thực trạng đó, việc không ngừng nâng cao chất lượng chuyên môn và phát triển chuyên ngành đột quỵ là hết sức cấp thiết để đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của toàn xã hội về công tác chăm sóc điều trị và phòng ngừa đột quỵ não.
Giáo sư, Tiến sĩ Trần Văn Thuấn, Thứ trưởng Bộ Y tế, Chủ tịch Hội đồng Y khoa Quốc gia cho biết: Những năm qua, ngành Y tế Việt Nam đã có những bước tiến đáng kể trong xây dựng mạng lưới chăm sóc đột quỵ. Số lượng đơn vị đột quỵ đã tăng từ 12 vào năm 2016 lên hơn 150 vào năm 2025. Đồng thời, các phương pháp điều trị hiện đại như tiêu sợi huyết và lấy huyết khối bằng dụng cụ cơ học đã được triển khai thường quy tại nhiều bệnh viện tỉnh và trung tâm y tế lớn.
"Chương trình Angels - một sáng kiến toàn cầu của Tổ chức Đột quỵ Thế giới, được triển khai tại Việt Nam từ năm 2017 cũng đã góp phần chuẩn hóa quy trình chăm sóc, nâng cao hiệu quả can thiệp cấp cứu. Đặc biệt, Trung tâm Đột quỵ Bệnh viện Bạch Mai đã vươn lên trở thành một trong bốn trung tâm hàng đầu thế giới có số lượng chứng nhận Kim cương lớn nhất, theo tiêu chí đánh giá của Hội Đột quỵ Thế giới. Đây là niềm tự hào không chỉ của ngành Y tế mà còn là minh chứng cho năng lực hội nhập và phát triển chuyên môn sâu của y tế Việt Nam.
Tuy nhiên, bên cạnh những thành tựu đạt được, Việt Nam vẫn đang đối mặt với nhiều thách thức. Một trong số đó là tỷ lệ người bệnh đến bệnh viện muộn, vượt quá "thời gian vàng" để can thiệp hiệu quả. Hệ thống cấp cứu trước viện còn chưa phát triển đồng bộ, đặc biệt thiếu những đơn vị phản ứng nhanh chuyên biệt về đột quỵ. Ngoài ra, sự chênh lệch về năng lực điều trị giữa các vùng miền, cùng với điều kiện hạ tầng giao thông và phân bố dân cư không đồng đều, đang là rào cản lớn trong việc đảm bảo cơ hội điều trị công bằng và kịp thời cho mọi người dân.
Hiện, Bộ Y tế đang từng bước triển khai các nền tảng ứng dụng trí tuệ nhân tạo trong hỗ trợ chẩn đoán hình ảnh, xây dựng hệ thống dự báo nguy cơ đột quỵ dựa trên dữ liệu lớn, phát triển mạng lưới can thiệp cấp cứu từ xa nhằm rút ngắn thời gian xử trí và cá thể hóa điều trị; đồng thời tăng cường mở rộng hợp tác quốc tế,
Giáo sư, Tiến sĩ Trần Văn Thuấn nhấn mạnh: Bộ Y tế xác định cần triển khai đồng bộ các chiến lược nhằm nâng cao hiệu quả phòng ngừa, điều trị và phục hồi chức năng cho người bệnh đột quỵ. Theo đó, cần tiếp tục mở rộng mạng lưới các đơn vị đột quỵ đạt chuẩn trên toàn quốc. Việc phát triển mạng lưới này sẽ được thực hiện theo mô hình "vệ tinh – trung tâm", đặc biệt ưu tiên tại các vùng sâu, vùng xa, khu vực khó khăn, vừa bảo đảm tính hiệu quả trong đầu tư, vừa bảo đảm khả năng hỗ trợ chuyên môn liên tục giữa các tuyến.
Bộ xây dựng và ban hành Bộ tiêu chí đánh giá Trung tâm đột quỵ áp dụng thống nhất trên cả nước, làm cơ sở cho kiểm định chất lượng hoạt động theo các chuẩn mực khu vực và quốc tế. Đây sẽ là công cụ quan trọng để chuẩn hóa năng lực điều trị, bảo đảm tính minh bạch và tạo động lực nâng cao chất lượng chuyên môn giữa các cơ sở.
Xác định đào tạo nhân lực là nhiệm vụ then chốt, ngành Y tế đẩy mạnh công tác đào tạo chuyên sâu về đột quỵ, tập trung vào các lĩnh vực như cấp cứu tiền viện, can thiệp mạch não và phục hồi chức năng sớm sau đột quỵ. Đặc biệt, cần nâng cao năng lực cho đội ngũ tại tuyến cơ sở để rút ngắn thời gian phản ứng, tối ưu hóa "thời gian vàng" trong điều trị.
Cuối cùng là nghiên cứu xây dựng và triển khai Chương trình quốc gia về đột quỵ, hướng tới 3 mục tiêu trọng tâm: giảm tỷ lệ mắc, giảm tỷ lệ tử vong và giảm tỷ lệ tàn phế do đột quỵ. Đây là chương trình mang tính hệ thống và dài hạn, cần sự phối hợp liên ngành và đầu tư có trọng tâm, trọng điểm.