Y Chút 60 tuổi, là voi nổi tiếng nhất Tây Nguyên. Vóc dáng to lớn, cân đối, cặp ngà dài cong, oai hùng, ánh mắt đầy uy lực mà nhân từ. Thật không hổ danh “voi thủ lĩnh”.
H’Khun hơn 30 tuổi, hay lắc đầu, nũng nịu đu đưa vòi, cái nhìn thật dịu dàng.
Hai voi nhà trong đàn voi du lịch của anh Đàng Năng Long, Giám đốc Khu du lịch hồ Lak, hàng ngày khi đi làm luôn chờ nhau. Voi thường tranh ăn, nhưng cũng chỉ “đôi” này là nhường nhau từng nắm cỏ, búi lá hay thân mía. Đi trong đoàn voi ngoài rừng, Y Chút là thủ lĩnh mà thi thoảng lại... tách đàn, đi cùng H’Khun. Đàn voi có con nào đi lạc, thủ lĩnh cũng... mặc kệ, chỉ ngóng H’Khun. Gặp được nhau, cả hai vươn vòi, âu yếm vuốt đầu, đập nhẹ lên vai, hông..., nhìn thật tình tứ.
“Chỉ cần nhìn vẻ quan tâm tới nhau, là biết chúng... yêu nhau rồi” - chủ voi Đàng Năng Long thổ lộ, vẻ âu yếm hiện rõ. Sở hữu nhiều voi nhất Tây Nguyên hiện nay, lại có tình yêu đặc biệt với “những người bạn lớn” này, anh Long gắn bó với voi tới mức thuộc tính nết từng con, nhìn ánh mắt từng con mà đoán được tính tình.
Coi voi như người, nên thấy chúng có “tình ý” với nhau, người Tây Nguyên còn tổ chức đám cưới cho những “cô dâu, chú rể” đặc biệt này. Chủ voi may cho cô dâu, chú rể bộ cánh mới, là những miếng vải thổ cẩm, phủ lên lưng.
Hai bé trai khoẻ mạnh được chọn, cho ngồi lên lưng, sau nài voi. Sau khi tuyên bố “thành hôn”, hai bé trao cho nhau 2 vòng bạc hoặc đồng, như nghi lễ trao nhẫn cưới. Sau nghi thức này, hai voi chính thức là vợ chồng.
Từ đó, Y Chút và H’Khun ngày càng gắn bó, tình cảm. Đi đâu cũng có nhau. Ngày nọ, Y Chút hình như ăn hay uống phải thức ăn độc, chết đột ngột. Voi quay vài vòng, rồi ngã dụi. H’Khun xích ở gần, thấy “chồng” loạng choạng, thì rống to, dứt đứt xích, chạy lại ghé vai đỡ, cố vực chồng đứng lên. Khi Y Chút qua đời, bị đưa vào cáng chuyển đi, vợ voi đầm đìa nước mắt.
“Kể lại câu chuyện tình này, để nói rằng đời sống tình cảm của voi cũng như của con người, gắn bó và mặn nồng, son sắt lắm”- anh Đàng Năng Long nhớ lại, ứa nước mắt thương cảm.
Voi đực, khi thả ra không tìm giống cái giao phối một cách đơn giản như trâu, bò. Voi phải trải qua quá trình tìm hiểu, yêu đương, âu yếm. Phải có sự đồng điệu thì mới giao phối.
“Điều đáng buồn nhất của “chuyện tình” Y Chút - H’Khun, là do khi “lấy nhau”, cả hai đều đã lớn tuổi, nên tuy có giao phối mà không sinh được con” –anh Long luyến tiếc. Voi rất chung thủy, nếu bạn tình chết đi, nhất định “ở vậy”, rất ít khi tái hôn, hoặc nếu có, thì cũng không mặn nồng như “mối tình đầu”.
“Những con voi cái động dục tới năm 40 tuổi, nếu sau đó không va chạm với đời sống sinh lý, thì cũng “quên” luôn thiên chức phụ nữ của mình” - anh Long cho biết.