Hồi sinh, phát triển rừng ngập mặn Cần Giờ: Phát triển kinh tế xanh gắn bảo vệ môi trường

Lợi thế tài nguyên vô giá từ rừng, biển cũng đặt ra cho Cần Giờ vấn đề phát triển bền vững gắn với bảo vệ môi trường theo định hướng phát triển kinh tế xanh, thực hiện mục tiêu đến năm 2030 nơi đây cơ bản trở thành thành phố nghỉ dưỡng và du lịch sinh thái chất lượng cao có khả năng cạnh tranh tầm khu vực.

Du lịch xanh gắn bảo tồn văn hóa bản địa

Cần Giờ có rất nhiều tiềm năng và thực tế đã được định vị với nhiều điểm đến du lịch sinh thái rừng, biển, du lịch di tích lịch sử, văn hóa. Gần đây, một mô hình cho thấy sức sống mới, bước chuyển mình ở xã vùng xa của huyện là du lịch cộng đồng gắn với bảo vệ môi trường, hệ sinh thái rừng ngập mặn, nghề truyền thống và văn hóa bản địa ở ấp Thiềng Liềng, xã đảo Thạnh An.

Không khí trong lành, cảnh quan vừa nên thơ, ngập tràn màu xanh cây rừng ngập mặn, vừa giữ được nét giản dị, hoang sơ của đảo nhỏ với những trải nghiệm đặc biệt gắn với đời sống người dân ấp đảo đang tạo nên nét riêng cho điểm đến này. Du khách đến Thiềng Liềng rất ấn tượng trước những thửa ruộng muối trải dài, con đường duy nhất vòng quanh đảo dài 4 km, hai bên đường là nhiều ngôi nhà có cổng vào rực rỡ sắc hoa hay những vạt cỏ sắc hồng ánh lên trong buổi hoàng hôn, khẽ lay động trong cơn gió chiều, tạo nên bức tranh phong cảnh trữ tình mà kỳ diệu.

Hiện nay, 24 điểm dừng chân, trong đó nhiều điểm gắn với tên của từng chủ hộ trên con đường dạo quanh đảo cũng chính là 24 sản phẩm trải nghiệm đặc sắc, không trùng lặp dành cho du khách, tiêu biểu như: điểm check-in Nồng nàn Thiềng Liềng, không gian nhà muối, điểm check-in núi Giồng Chùa, Miếu bà Ngũ hành - không gian ước nguyện, hộ Tư Huỳnh - tài tử đờn sến, hộ Hai Loan - bánh dân gian, hộ Năm Tuyết - ngâm chân thư giãn, hộ Mười Giạ - nước mát và homestay, hộ Năm Đổi - ẩm thực đồng muối,...

Bí thư Chi bộ kiêm Trưởng ấp Thiềng Liềng Nguyễn Văn Yến cho biết: Là ấp nhỏ của xã Thạnh An, Thiềng Liềng có 243 hộ, 904 khẩu. Từ lợi thế hệ sinh thái rừng ngập mặn, nghề truyền thống gắn với rừng và biển như làm muối, đánh bắt và nuôi trồng thủy sản, nuôi hàu, đặc sản ẩm thực và được sự quan tâm hỗ trợ của thành phố, huyện, xã, cách đây hai năm mô hình du lịch cộng đồng Thiềng Liềng đã hình thành. Từ chỗ bỡ ngỡ, giờ đây nhiều hộ dân đã ý thức được để phát triển du lịch cộng đồng thành công, nâng cao thu nhập, không có con đường nào khác là “bám sát” lợi thế hệ sinh thái rừng ngập mặn, hệ sinh thái cửa sông - biển, đảo và đời sống, nét văn hóa của cư dân biển đảo. Đây chính là nét riêng để “kéo” du khách ra đảo trong điều kiện Thiềng Liềng cách biệt với đất liền, chỉ có thể di chuyển bằng đường thủy ra đảo nhỏ. Để hoàn thiện và tăng sức hấp dẫn, du lịch cộng đồng ấp đảo Thiềng Liềng đang hướng đến khai thác sâu hơn nét văn hóa địa phương, giới thiệu sâu hơn những cảnh quan nổi bật, những đặc sản của đảo để khách đến thấy rõ hơn nét độc đáo của địa phương.

Theo lãnh đạo UBND huyện Cần Giờ, rừng ngập mặn Cần Giờ được phục hồi thành công, phát triển tốt đã và đang góp phần rất lớn vào việc phát triển kinh tế - xã hội ở địa phương, trong đó phát triển du lịch sinh thái là hướng đầu tư mới mang lại hiệu quả kinh tế. Các điểm đến phục vụ du khách tại rừng ngập mặn Cần Giờ như điểm du lịch sinh thái Dần Xây, sân chim, đầm dơi thuộc Khu Du lịch sinh thái Vàm Sát, đảo Khỉ, tham quan cảnh quan rừng, các hoạt động sản xuất và đánh bắt thủy sản dưới tán rừng, hoạt động của người giữ rừng... đón ngày càng nhiều du khách đến tham quan. Cảnh quan đẹp, xanh mát, không khí trong lành, đồng thời nhiều di tích lịch sử, văn hóa ngay trong rừng ngập mặn đang góp phần rất lớn vào việc xây dựng thương hiệu du lịch Cần Giờ.

Theo Phó Chủ tịch UBND huyện Cần Giờ Võ Hữu Thắng: Năm 2024, huyện thu hút gần 4,4 triệu lượt du khách đến tham quan, trải nghiệm, doanh thu từ hoạt động du lịch đạt gần 3.500 tỷ đồng tăng trên 23% so với cùng kỳ năm 2023. Lượng khách đến với huyện Cần Giờ cũng như rừng ngập mặn ngày càng tăng, góp phần giải quyết việc làm, cải thiện thu nhập cho lao động làm nghề rừng, cung cấp dịch vụ du lịch, đánh bắt thủy hải sản và sản xuất dưới tán rừng, đồng thời tăng thu ngân sách địa phương.

Hài hòa với bảo tồn các hệ sinh thái tự nhiên

Phát triển kinh tế gắn bảo vệ bền vững khu dự trữ sinh quyển thế giới, tạo việc làm, tăng thu nhập cho người dân từ những đặc sản gắn với rừng, biển để Cần Giờ trở thành hình mẫu về hài hòa giữa bảo tồn sự đa dạng sinh học, các hệ sinh thái tự nhiên với chất lượng cuộc sống cộng đồng dân cư, phát huy các giá trị văn hóa truyền thống và tăng trưởng kinh tế xanh, bền vững là định hướng phát triển huyện Cần Giờ đến năm 2030 được đề ra tại Nghị quyết số 12-NQ/TU của Ban Thường vụ Thành ủy Thành phố Hồ Chí Minh.

Vì vậy, huyện Cần Giờ luôn tạo điều kiện và khuyến khích các thành phần kinh tế tham gia phát triển kinh tế đặc biệt là những nhà đầu tư có trình độ công nghệ tiên tiến, có sản phẩm góp phần hiện thực hóa mục tiêu phát triển kinh tế xanh từ tài nguyên bản địa.

Từ đặc thù của vùng đất có nhiều cây dừa nước (loài cây có khả năng hấp thụ lượng lớn CO2, giúp làm sạch không khí và điều hòa khí hậu, cải thiện hệ sinh thái ngập mặn, bảo vệ các loài động thực vật đặc hữu), anh Phan Minh Tiến, Giám đốc Công ty Trách nhiệm hữu hạn Phát triển Dừa nước Việt Nam (VIETNIPA) đã tìm tòi, sản xuất mật dừa nước được chắt lọc từ cuống dừa. Qua đó, vừa tạo việc làm, thêm sinh kế cho người dân trong vùng nguyên liệu, vừa góp phần phát triển cây trồng có nhiều giá trị bảo vệ môi trường.

Anh Phan Minh Tiến cho biết, là người con của quê hương Cần Giờ, anh hiểu rõ đặc tính cây dừa nước, từ đó quyết tâm tìm tòi, khai thác, sản xuất các sản phẩm từ dừa nước, xây dựng mối liên kết với bà con nông dân trong khu vực để tạo vùng nguyên liệu dừa nước ổn định. Hiện tại, hơn 50 hộ nông dân Cần Giờ đã tham gia vào chuỗi cung ứng dừa nước hữu cơ của công ty VIETNIPA. Doanh nghiệp hỗ trợ bà con từ khâu chọn giống, kỹ thuật trồng và chăm sóc cây, cho đến thu hoạch và bao tiêu sản phẩm với giá cả ổn định, tạo thuận lợi để người dân giữ gìn và trồng thêm dừa nước, không chỉ để gia tăng sản lượng mà còn bảo vệ hệ sinh thái rừng ngập mặn, chống xói mòn, lở đất.

Từ mỗi ha dừa nước có thể sản xuất từ 15 - 20 tấn mật mỗi năm mà không đòi hỏi nhiều công chăm sóc, tạo nguồn thu nhập ổn định cho nhiều hộ dân. Nhiều đặc sản được chế biến từ mật dừa nước của doanh nghiệp VIETNIPA như mật dừa nước cô đặc, đường dừa nước hữu cơ, nước màu dừa nước đã trở thành đặc sản được gắn sao OCOP (chương trình Mỗi xã một sản phẩm góp phần phát triển kinh tế nông thôn) được tiêu thụ rộng rãi trên thị trường.

Phát triển kinh tế từ khai thác hợp lý các sản phẩm có nhiều ưu thế vượt trội nhờ được nuôi, trồng trong môi trường xanh, trong lành, nhất là môi trường của vùng dự trữ sinh quyển thế giới, tạo việc làm ổn định cho lao động là hướng phát triển của nhiều cơ sở sản xuất, doanh nghiệp có sản phẩm được gắn sao OCOP ở Cần Giờ. Bà Phan Ngọc Diệu, Công ty Trách nhiệm hữu hạn đầu tư, thương mại Yến Đảo Cần Giờ cho hay, doanh nghiệp đã có 17 sản phẩm được gắn 4 sao OCOP. 100% các sản phẩm yến của công ty là yến sạch từ vùng dự trữ sinh quyển thế giới, đảm bảo quy trình sản xuất đạt vệ sinh an toàn thực phẩm, chất lượng cao, góp phần đưa thương hiệu nông sản của Cần Giờ đến với nhiều thị trường trong nước và quốc tế, khẳng định chất lượng cao cấp của các sản phẩm OCOP từ hệ sinh thái xanh, thân thiện môi trường.

Đến nay, trên địa bàn toàn huyện Cần Giờ có trên 70 sản phẩm đặc sản gắn với hệ sinh thái rừng ngập mặn, biển, nguồn tài nguyên bản địa, các làng nghề truyền thống được gắn sao OCOP. Cùng với đó, huyện cũng tiến hành xây dựng các chuỗi giá trị sản phẩm OCOP xanh gắn với vùng nguyên liệu địa phương theo hướng kinh tế tuần hoàn, khai thác tối đa giá trị sản phẩm, góp phần phát triển kinh tế xanh, bền vững, để Cần Giờ thực sự trở thành một trong những động lực mới phát triển Thành phố Hồ Chí Minh - đại diện Phòng Kinh tế huyện Cần Giờ thông tin.

Bài cuối: Những giải pháp xanh cho tương lai