Trước đề xuất dừng thu phí bảo trì đường bộ đối với xe máy của Bộ Giao thông Vận tải do có quá nhiều bất cập liên quan đến phương thức thu và thiếu chế tài xử phạt, thành phố Hà Nội đang nghiên cứu, xem xét, tổng hợp ý kiến về đề xuất dừng thu loại phí này.
Là một trong những địa phương đi đầu cả nước về công tác thu phí bảo trì đường bộ đối với xe máy, tuy nhiên số tiền thu về từ loại phí này của Hà Nội đang giảm mạnh qua từng năm. Theo số liệu của UBND thành phố Hà Nội, năm 2013, Hà Nội đã thu được 55 tỷ đồng từ loại phí này, đạt 18% so với kế hoạch. Đến năm 2014 mặc dù lượng xe máy tiếp tục tăng nhưng thu phí bảo trì đường bộ lại rớt thê thảm, chỉ thu được 36 tỷ đồng.
Năm 2015, UBND thành phố Hà Nội quyết định giao chỉ tiêu thu phí sử dụng đường bộ theo đầu phương tiện cho từng quận, huyện để đạt được số tiền hơn 286 tỷ đồng, nhưng 6 tháng đầu năm mới thu được gần 3 tỷ đồng do toàn bộ số thu của các huyện đều được để lại, còn các quận vẫn đang bắt đầu triển khai thống kê, thu phí. Vậy đâu là nguyên nhân khiến phí bảo trì đường bộ đối với xe máy không thu được trong khi loại phương tiện này vẫn tiếp tục gia tăng?
Lý giải vấn đề này, ông Nguyễn Xuân Tân, Phó Giám đốc Sở Giao thông Vận tải Hà Nội cho biết, Hà Nội bắt đầu thu phí bảo trì đường bộ từ năm 2013, nhưng đến năm 2014 số thu loại phí này giảm. Nguyên nhân là do số lượng xe máy đông nhưng lực lượng thực hiện thu phí không chuyên trách. Trong quá trình tổ chức triển khai việc thu phí gặp khó khăn từ việc kiểm soát người có nộp phí bảo trì đường bộ và ngưới không nộp đến bất cập bởi hóa đơn mỏng người dân không giữ được lâu... Qua hai năm triển khai do có nhiều khó khăn, bất cập nên nhiều tỉnh, thành phố nhiều có ý kiến trái chiều là dừng việc thu phí bảo trì đường bộ lại hoặc vẫn tiếp tục thu nhưng không kết quả.
Vừa qua, Hà Nội đã rà soát, kiểm tra việc thu phí bảo trì đường bộ ở tất cả các quận, huyện cho thấy nhiều khó khăn, bất cập. Năm 2013 chỉ tiêu này đạt 18% kế hoạch, đến năm 2014 chỉ đạt 8%, năm 2015 cũng đạt rất thấp. Mặc dù Hà Nội đã triển khai việc thu phí bảo trì đường bộ đối với xe máy được gần 3 năm nhưng phương thức thu và chế tài xử phạt còn nhiều bất cập gây khó khăn cho thôn làng, tổ dân phố khi đi thu tiền. Cụ thể không có người kiểm tra việc thu phí do đó người dân có người nộp, người không nộp. Mặt khác, chế tài xử phạt quy định xử phạt tăng đến 3 lần nhưng thẩm quyền xử phạt giao cho ai và như thế nào thì chưa rõ.
Tổ dân phố số 1 phường Phan Chu Trinh, quận Hoàn Kiếm có phần lớn các hộ dân là cán bộ quân đội cao cấp, thu nhập khá, không có hộ nghèo và hộ cận nghèo, là đơn vị đi đầu về thu phí bảo trì đường bộ của phường, người dân nhiệt tình hưởng ứng. Tuy nhiên sang năm 2015 việc thu cũng khó khăn hơn.
Ông Thái Doãn Đống, tổ phó tổ dân phố số 1, phường Phan Chu Trinh, quận Hoàn Kiếm cho biết, năm đầu triển khai việc thu phí bảo trì đường bộ đối với xe máy quan điểm chung mọi người đều ủng hộ, phí thu được 100%. Tuy nhiên, sau đó xảy ra tình trạng có nơi thu được, nơi không nên người dân thắc mắc, một số người từ chối không nộp. Họ cho rằng việc thu phí bảo trì đường bộ đối với xe máy không công bằng. Mặt khác khi ra đường cũng không có chế tài xử phạt đối với người điều khiển phương tiện không nộp loại phí này. Chính vì vậy, việc thu phí bảo trì đường bộ đối với xe máy của tổ dân phố ngày càng khó. “Nếu tiếp tục thu loại phí này cần phải có chế tài xử phạt cụ thể chứ không sẽ khó khả thi. Còn nếu việc thu phí bảo trì đường bộ thực hiện không hiệu quả thì nên dừng lại hoặc thay bằng hình thức khác như đánh vào thuế khi mua phương tiện hoặc đánh vào giá xăng dầu" - ông Đống kiến nghị.
Còn ông Trịnh Xuân Ngoan, tổ trưởng tổ dân phố số 2, phường Phan Chu Trinh, quận Hoàn Kiếm, đơn vị năm nay chưa thu được một trường hợp nào thì cho biết, trước đây khi vận động người dân nộp phí bảo trì đường bộ đối với xe máy đóng góp cùng Nhà nước để duy tu hệ thống hạ tầng đường bộ thì người dân tích cực ủng hộ. Nhưng giờ việc thu phí gặp nhiều bất cập, nếu bắt buộc thì người dân vẫn nộp nhưng không thoải mái. Vừa qua Quốc hội họp có đề cập đến việc dừng thu phí đường bộ đối với xe máy hầu hết bà con ở cụm dân cư đều đồng tình với đề xuất này.
Thu phí bảo trì đường bộ là việc làm cần thiết nhằm tạo nguồn kinh phí duy tu hệ thống hạ tầng giao thông đường bộ, tuy nhiên việc thực hiện còn quá nhiều bất cập khiến ở người dân không đồng tình. Nếu dừng việc thu phí bảo trì đường bộ đối với xe máy thì việc duy tu hạ tầng kỹ thuật giao thông trên địa bàn Hà Nội liệu có bị ảnh hưởng.
Về vấn đề này theo ông Nguyễn Xuân Tân, khối lượng duy tu, duy trì hạ tầng kỹ thuật đường bộ trên địa bàn Hà Nội lớn. Hàng năm thành phố đầu tư khoảng 1.000 tỷ đồng cho công tác này, chưa kể kinh phí dành cho chiếu sáng, cây hoa, cây cảnh phục vụ các tuyến giao thông. Có thể nói, lượng ngân sách thành phố dành cho bảo trì hệ thống đường bộ lớn mà lượng thu từ phí bảo trì đường bộ so với cho nhu cầu chi thực tế không đáng kể. Hiện nay, Hà Nội chưa có chủ trương kiến nghị bỏ phần thu phí này. Tuy nhiên, số liệu trên cho thấy, tỷ lệ bảo trì đường bộ thu phí từ ô tô và xe máy so với ngân sách thành phố bỏ ra duy trì riêng phần đường bộ chỉ chiếm chưa được 10%.
Chính vì vậy, nếu bỏ phần phí này sẽ không ảnh hưởng lớn đối với ngân sách thành phố bỏ ra cho công tác bảo trì đường bộ. Thêm vào đó, người sử dụng xe máy chủ yếu là người dân nghèo; việc quản lý và chế tài xử phạt đối với người không đóng phí còn khó khăn. Quan điểm cá nhân, nếu dừng việc thu phí bảo trì đường bộ đối với xe máy phù hợp với điều kiện thực tế hiện nay. Nghị quyết HĐND thành phố đưa ra triển khai thu phí và mức thu do Hội đồng nhân dân ấn định. Do đó sau này nếu Chính phủ đồng ý bỏ thu phí bảo trì đường bộ đối với xe máy thì Hội đồng nhân dân thành phố sẽ có Nghị quyết lại và cơ quan chức năng sẽ triển khai theo tinh thần Nghị quyết. Việc hoàn trả phần phí đã nộp của các cá nhân cũng không gặp khó khăn do ngoài hóa đơn xuất cho cá nhân vẫn còn hệ thống sổ sách của các tổ dân phố, địa phương cũng theo dõi làm căn cứ trả lại phần phí đã đóng góp cho người dân.
Đề xuất của Bộ Giao thông Vận tải về việc dừng thu phí bảo trì đường bộ đối với xe máy của Bộ Giao thôngVận tải do có quá nhiều bất cập đã nhận được sự đồng tình của đông đảo cử tri Hà Nội. Tại cuộc họp tiếp xúc cử tri quận Hoàn Kiếm mới đây, Chủ tịch UBND thành phố Hà Nội Nguyễn Thế Thảo cho rằng đề xuất dừng thu phí bảo trì đường bộ đối với xe máy của cử tri là hoàn toàn chính đáng cần được giải quyết thấu đáo. Tuy nhiên, cần nghiên cứu, xem xét, lấy ý kiến kỹ lưỡng. Chủ tịch yêu cầu các ban, ngành nghiên cứu kỹ những đề xuất để đáp ứng kiến nghị của cử tri trong thời gian tới.