Làng chài Cửa Vạn là ngôi làng độc nhất vô nhị trên vịnh Hạ Long đã được trang web du lịch Journeyetc.com bầu chọn là một trong 16 ngôi làng xinh đẹp nhất thế giới năm 2012.
Sinh hoạt ngày thường của ngư dân làng nổi trên vịnh Hạ Long. |
Làng chài Cửa Vạn thuộc xã Hùng Thắng (TP Hạ Long, Quảng Ninh) có nguồn gốc từ hai làng chài cổ là Giang Võng và Trúc Võng. Tên gọi Cửa Vạn được nhiều người lý giải bởi làng nằm trong một khu vực xung quanh là núi đá vôi sừng sững, có một lối ra vào như một cái cổng khổng lồ, còn chữ “Vạn” là chỉ người dân vạn chài. Ban đầu, đây là nơi trú tránh cho những ngư dân vạn chài mỗi khi gặp gió lớn và thời tiết xấu, dần dần, ngư dân lấy địa điểm trú tránh này làm làng, dựng bè để ở và thường để người già, trẻ nhỏ ở lại đây trước mỗi chuyến đi biển. Suốt chiều dài lịch sử của nền văn hóa Hạ Long, làng chài Cửa Vạn vẫn tồn tại như một tế bào không thể tách rời của vùng vịnh Hạ Long.
Những năm gần đây, làng chài Cửa Vạn là điểm đến hấp dẫn với du khách trong và ngoài nước. Trên mặt nước bồng bềnh, những chiếc thuyền nhà kết liền với nhau và nhà này sang nhà kia trên một chiếc cầu nhỏ bắc ngang. Những ngôi nhà thuyền nổi cùng những chiếc bè thả cá, đan xen nhau, cùng với sự bình dị, chân chất và mến khách của người Cửa Vạn đặc biệt cuốn hút du khách trong và ngoài nước đến đây tham quan. Hiện, làng chài Cửa Vạn đã trở thành một trong những tuyến tham quan du lịch chính thống trên vịnh Hạ Long. Du khách đến Cửa Vạn không chỉ tham quan làng chài, cảnh quan, hang động xung quanh làng, mà còn có thể theo các đoàn thuyền trong làng ra khơi câu mực đêm, hoặc nghỉ đêm tại các gia đình ngư dân nghe những câu hò biển và thưởng thức đặc sản từ biển...
Hình ảnh làng chài trên vịnh Hạ Long không đơn thuần là một cảnh đẹp, bởi nơi đây đã được chọn là một trong những hạng mục văn hóa của Bảo tàng sinh thái Hạ Long. Nơi thu hút trí tò mò của du khách nhất là Trung tâm văn hóa nổi Cửa Vạn - một bảo tàng sống động nhằm bảo tồn, gìn giữ những giá trị văn hóa làng chài. Đây là nơi lưu giữ hình ảnh đặc trưng của làng chài trên biển, những thói quen lao động, nếp sống và văn hóa của ngư dân Hạ Long. Các chuyên gia nghiên cứu văn hóa dân gian còn sưu tầm những câu hát đối, ca dao vùng biển từ những ngư dân sống lâu năm trên vịnh để có thể giới thiệu với du khách tham quan.
Để bảo vệ di sản, giữ gìn môi trường sạch và an toàn, đồng thời để cải tạo điều kiện sinh sống, học tập cho cư dân làng chài, UBND tỉnh Quảng Ninh đã có kế hoạch di chuyển dân làng vào bờ sinh sống. Ông Đỗ Đức Thắng, Phó trưởng ban Quản lý vịnh Hạ Long cho biết, công tác di dời nhà bè lên bờ vẫn đang được triển khai, theo lộ trình đến giữa năm 2014 sẽ phải hoàn thành. Ông Thắng cũng cho biết thêm, việc di chuyển bà con lên bờ để khắc phục những khó khăn về dân sinh, đồng thời bảo vệ tốt môi trường trong vùng lõi di sản. Tuy nhiên, các dịch vụ, sản phẩm du lịch vẫn tiếp tục được lưu giữ, mô hình làng chài, những sản phẩm văn hoá vật thể và phi vật thể vẫn được gìn giữ và giới thiệu với du khách, nhằm đảm bảo tốt việc gìn giữ giá trị văn hóa của vịnh Hạ Long trong quá trình bảo tồn và phát triển.
Bài và ảnh: Vân Hằng