Kinh doanh điện ảnh: Quyền thuộc về ông lớn

Phim Việt bị chèn ép

Bộ phim truyện “Tấm Cám: Chuyện chưa kể” ra mắt công chúng ngày 19/8, nhưng không được chiếu tại các cụm rạp của CGV (thuộc nhà phát hành Hàn Quốc CJ-CGV), do không đồng thuận trong tỷ lệ ăn chia doanh thu phòng vé. Theo đó, Công ty VAA và BHD, đơn vị sản xuất phim đề nghị tỷ lệ ăn chia giữa nhà sản xuất và cụm là 50-50. Tuy nhiên, phía CGV đã không đồng ý với tỷ lệ này, và từ chối phát hành phim trên các cụm rạp của mình. Đây thực sự là một điều đáng tiếc dành cho khán giả yêu điện ảnh Việt, vì CGV sở hữu hệ thống rạp lớn Việt Nam khi chiếm tới 40% thị phần.

Việc bộ phim “Tấm Cám: Chuyện chưa kể” bị hệ thống rạp CGV từ chối phát hành là thêm minh chứng cho thấy, thị trường điện ảnh Việt đang bị các ông lớn nắm giữ, chèn ép.

Trước đó, 8 nhà sản xuất và phát hành phim trong nước, gồm: BHD, Galaxy, Skyline, Golden Media, Saigon Media, MVP, Early Risers và công ty VAA đã có đơn khiếu nại đến Cục Điện ảnh, Hội Điện ảnh và các cơ quan chức năng, khiếu nại việc các nhà sản xuất và phát hành phim trong nước bị hệ thống rạp CGV chèn ép thông qua tỷ lệ ăn chia doanh thu phòng vé và hình thức chiếu phim ở rạp. Trong đơn khiếu nại có nêu: “Dựa vào tỷ lệ áp đảo thị trường về hệ thống cụm rạp, CGV đã và đang áp đặt tỷ lệ ăn chia bất hợp lý tại hệ thống rạp của mình. Theo đó, phim Việt Nam do CGV phát hành tại hệ thống rạp khác có tỷ lệ ăn chia là 55/45 (CGV hưởng 55%).

Còn với phim Việt Nam do các doanh nghiệp trong nước phát hành tại hệ thống CGV, tỉ lệ vẫn là 45/55 (nghĩa là nhà phát hành chỉ được hưởng 45%, CGV hưởng 55% doanh thu chiếu phim trong tuần đầu tiên, tỷ lệ hạ dần theo tuần)”. Và hiện nay, các nhà phát hành trong nước không còn cách nào khác, là phải chịu sự áp đặt của đơn vị này, bởi lẽ số lượng rạp của CGV quá lớn (chiếm 40% tổng số rạp), nếu các nhà làm phim Việt không đồng ý, thì phim sẽ không được chiếu tại hệ thống rạp CGV, đồng nghĩa với việc sẽ mất 40% doanh thu.

Trong đơn, các doanh nghiệp điện ảnh Việt cho rằng, sự chênh lệch tỷ lệ này với các nhà sản xuất - phát hành phim Việt Nam là rất lớn và rất bất hợp lý. Một tỷ lệ chưa từng xảy ra trên thế giới, khi hệ thống rạp chiếu phim lại nhận được tỷ lệ lớn hơn nhà sản xuất - phát hành. Bởi lẽ chính nhà sản xuất - phát hành mới là người phải bỏ ra chi phí rất lớn, không chỉ là cho sản xuất phim mà còn bỏ cả chi phí về maketing, phát hành cho phim. Trên cơ sở đó, 8 đơn vị điện ảnh khẳng định: CGV đang tiến hành việc áp đặt điều kiện thương mại khác nhau trong giao dịch như nhau, điều này chính là bất bình đẳng trong cạnh tranh và có dấu hiệu vi phạm khoản 4, điều 11, Mục 2, Chương II Luật Cạnh tranh.

Để phim Việt không chịu thiệt

Trước những thông tin liên quan đến việc phim Việt bị CGV chèn ép, Hiệp hội Phát hành và phổ biến Phim Việt Nam đã thừa nhận, việc CGV là đơn vị có tỷ lệ phòng chiếu lớn trên thị trường ép các doanh nghiệp nói chung và nhiều doanh nghiệp trong hiệp hội về tỷ lệ ăn chia trong thời gian gần đây là vấn đề có thực và đang có rất nhiều doanh nghiệp bất bình.

Theo thông tin từ Hiệp hội Phát hành và phổ biến phim, tỷ lệ chia sẻ doanh thu tại cụm rạp CGV áp dụng cho các nhà sản xuất Việt Nam (không do công ty thành viên của CGV là CJ E & M đầu tư sản xuất hoặc không do CGV phát hành) trong thời gian gần đây càng ngày càng đi xuống. Cụ thể, từ khoảng năm 2008 trở về sau, hầu như tất cả các rạp chuẩn (Lotte, CGV, Galaxy, BHD, Platinum...) đều có mức tỷ lệ ăn chia bằng nhau. Tuy nhiên, trong khoảng hơn một năm gần đây, tỷ lệ này riêng tại cụm rạp CGV ngày càng bị ép giảm dần.

Cũng chính vì vấn đề này nên không chỉ “Tấm cám - Chuyện chưa kể”, mà trước đó một số bộ phim khác của một số doanh nghiệp hội viên Hiệp hội Phát hành và Phổ biến phim Việt Nam khác, cũng không thể chiếu được tại CGV, vì tỷ lệ ăn chia dành cho nhà sản xuất phim quá thấp so với phần chủ rạp được hưởng. Trong khi nhà sản xuất đầu tư nhiều tiền bạc, thời gian, tâm huyết và chịu toàn bộ chi phí sản xuất, quảng bá cho bộ phim cũng như rủi ro rất cao và chủ phim chỉ được nhận phần chia sẻ doanh thu bán vé thì chủ rạp ngoài doanh thu bán vé còn có các doanh thu khác về quảng cáo, và các dịch vụ đi kèm khác...

Bà Vũ Thị Bích Liên, Tổng giám đốc Hãng phim Sóng Vàng cũng cho rằng, việc CGV lấy tỷ lệ ăn chia tuần đầu lớn hơn cả nhà sản xuất là vô lý, cá lớn nuốt cá bé. “Là nhà sản xuất, chúng tôi mong CGV có thể ngồi lại với các đơn vị để cùng nhau vạch ra một tỷ lệ ăn chia làm sao cho nhà sản xuất nhận được phần hợp lý và công bằng”, bà Liên nói.

Theo Hiệp hội Phát hành và Phổ biến phim, không chỉ ở Việt Nam mà ngay cả ở Hàn Quốc, công ty CGV đã có nhiều hoạt động lạm dụng vị trí thống lĩnh thị trường, chèn ép các nhà sản xuất và các đơn vị hoạt động điện ảnh nhỏ khác tại Hàn Quốc, và đã bị cơ quan cạnh tranh của Hàn Quốc là Ủy ban Thương mại công bằng (KFTC) điều tra, xử phạt ít nhất 5 lần. Ngay thời điểm này, trong khi đang bị các doanh nghiệp điện ảnh Việt Nam xem xét khiếu nại, thì tại Hàn Quốc vào tháng 8/2016, CGV đang phải đối mặt với việc KFTC chuẩn bị ra quyết định xử phạt, trong đó không loại trừ xem xét trách nhiệm hình sự, đối với các giao dịch nội bộ, ưu đãi quá mức mà CGV dành cho công ty liên kết của mình.

Ông Nguyễn Văn Nhiêm, Chủ tịch Hiệp hội Phát hành và Phổ biến phim Việt Nam chia sẻ, mong muốn của các thành viên trong Hiệp hội là được hoạt động điện ảnh trong một môi trường cạnh tranh lành mạnh, sòng phẳng và tuân thủ pháp luật. Đầu tư nước ngoài đáng hoan nghênh, nhưng nếu đầu tư nước ngoài đi kèm với hàng hóa kém chất lượng, công nghệ lạc hậu hủy hoại môi trường, hay những biện pháp cạnh tranh không lành mạnh, chèn ép, phá hoại ngành sản xuất trong nước, thì cần phải có những biện pháp kiên quyết xử lý.

Hiện Hiệp hội Phát hành và phổ biến Phim Việt Nam đã gửi các thông tin lên các cơ quan chức năng, yêu cầu cơ quan chức năng xử lý theo đúng quy định. CGV hay bất kỳ doanh nghiệp điện ảnh có vị trí lớn nào, cũng cần hoạt động theo tinh thần tôn trọng luật pháp trong việc phát hành phim, chiếu phim theo quy định tại luật đầu tư, luật cạnh tranh và các quy định khác mà nhà nước đã đưa ra và phù hợp với các công ước quốc tế.