Nằm tiếp giáp với huyện Kà Lùm thuộc tỉnh Sê Kông (Lào) và có tuyến đường Hồ Chí Minh đi qua, xã biên giới Bhalêê, huyện vùng cao Tây Giang, tỉnh Quảng Nam là nơi cư trú chủ yếu từ bao đời nay của đồng bào dân tộc Cơ Tu. Nơi đây không ngừng đổi thay từng ngày. Đói nghèo và lạc hậu đã lùi vào dĩ vãng...
Đổi thay từng ngày
Vít một hơi rượu cần khá dài, Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân, già làng đặc biệt có uy tín Alăng Bhuốch, người được ví như cây đại thụ giữa đại ngàn miền biên viễn khoan khoái nói: Cả đời mình theo Đảng, theo Bác Hồ làm cách mạng để giải phóng đất nước, giải phóng cho đồng bào Cơ Tu của mình thoát khỏi đói nghèo, lạc hậu. Bây giờ tuổi đã cao, sức đã yếu, mắt không còn nhìn thấy rõ mọi thứ nhưng trong lòng mình thấy vui sướng lắm vì thành quả cách mạng đem lại cho đồng bào mình quá lớn, lớn hơn cả dãy Trường Sơn hùng vĩ hay nước Biển Đông bao la.
|
Một điểm trường mầm non xã Bhalêê. |
|
Già làng Alăng Bhuốch kể rằng: Người Cơ Tu ngày xưa cơ cực lắm. Cơm không có đủ ăn, áo không có đủ mặc, những năm rét buốt kéo dài, cả làng có hàng chục người chết vì đói và giá lạnh. Mọi thứ sinh hoạt đều tự cấp tự túc. Giao thông chưa định hình nên núi rừng vô tình trở thành những bức tường thành ngăn cách sự giao lưu của người Cơ Tu với thế giới bên ngoài. Cả làng chẳng mấy người biết chữ, lạc hậu, đói nghèo, tăm tối vô cùng. Trẻ con được sinh ra nhiều nhưng vì điều kiện khắc nghiệt của thời tiết cộng với sự nghèo nàn lạc hậu đeo bám nên sớm theo tổ tiên rất nhiều. Ngày đó ở giữa bốn bề toàn là núi rừng này làm gì có bệnh viện hay Trạm y tế xã, Trạm y tế quân dân y kết hợp và bác sĩ khám chữa bệnh cho bà con lúc ốm đau như bây giờ. Khi người trong làng mắc bệnh thì chỉ có một việc duy nhất là cúng, cúng triền miên. Cúng càng nhiều thì càng tốn kém nhưng có người nào khỏi bệnh đâu. Thầy cúng cho là người bệnh đã bị con ma rừng nó bắt đi theo.
Vít tiếp một hơi rượu cần, một thứ đặc sản của người Cơ Tu, già làng Alăng Bhuốch “kết luận”: Ngày trước người Cơ Tu cơ cực bao nhiêu thì bây giờ vui sướng bấy nhiêu, mình ưng cái bụng vô cùng. Công lao của Đảng, của Bác Hồ đem lại cho đồng bào Cơ Tu của mình nhiều như cây rừng Trường Sơn, như nước Biển Đông, không thể nào mà kể cho hết được.
Cả đêm “hầu rượu” già làng Alăng Bhuốch giữa đại ngàn hùng vĩ, thưởng thức điệu múa Tung tung ja ja đầy sức quyến rũ của các chàng trai cô gái Cơ Tu, tôi lý giải được vì sao người lính già, Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân, cây đại thụ của người Cơ Tu giữa miền biên cương này tự hào về sự đổi thay toàn diện trên quê hương mình. Là nơi xa nhất, cách trung tâm tỉnh lỵ Tam Kỳ ngót 300 km nhưng đến nay xã Bhalêê có 8/8 thôn có đường ô tô, 5/8 thôn có trục đường thôn, xóm và đường ngõ xóm được cứng hóa bằng bê tông. Đặc biệt tuyến đường Hồ Chí Minh đi qua trung tâm xã và đi qua 3 thôn Aruung, R’Cung và Atep 2 không những giúp cho bộ mặt của xã miền biên cương thay đổi từng ngày mà còn góp phần đắc lực trong việc mở rộng quỹ đất sản xuất, để hình thành các vùng trồng các loại cây công nghiệp giá trị cao có quy mô lớn như cao su và vận chuyển hàng hóa nông lâm sản giao thương với bên ngoài.
Anh Alăng Lớp, Bí thư Đảng ủy, Chủ tịch HĐND xã Bhalêê không giấu được niềm vui cho biết: Đến cuối năm 2013, toàn xã có 8 công trình thủy lợi được xây dựng kiên cố, đáp ứng được nhu cầu phục vụ nước tưới cho sản xuất nông nghiệp của đồng bào. Trên 95% số hộ dân được sử dụng điện lưới quốc gia. Số còn lại chưa được sử dụng điện vì bà con sống rải rác sẽ được đưa vào các khu tái định cư tập trung để được tiếp cận các tiện ích như điện thắp sáng và nước sạch phục vụ sinh hoạt hằng ngày. Nhờ lồng ghép có hiệu quả nhiều chương trình hỗ trợ của Nhà nước và nhân dân cùng làm nên đến thời điểm này toàn xã có trên 80% hộ gia đình đồng bào dân tộc Cơ Tu có nhà ở đạt tiêu chuẩn và không có hộ nào phải ở nhà tạm hay nhà dột nát.
Kinh tế phát triển, đời sống vật chất và tinh thần của đồng bào không ngừng được cải thiện. Xã Bhalêê đã có trường mầm non, trường tiểu học, trường trung học bán trú cụm xã và các phòng học tại tất cả các điểm thôn. Con em đồng bào dân tộc Cơ Tu ngày càng có nhiều người theo học tại các trường đại học, cao đẳng trong cả nước, nhiều người đã trở về phục vụ ngay trên quê hương mình. Riêng trên lĩnh vực bảo vệ sức khỏe, hiện tại toàn xã đã có trên 80% hộ gia đình đồng bào tham gia các hình thức bảo hiểm y tế.
Tệ nạn cúng bái vừa tốn kém vừa thiệt thân khi trong nhà có người mắc bệnh đã lùi xa vào quá khứ. Bhalêê cũng là một trong những xã đầu tiên ở miền biên giới của tỉnh Quảng Nam có Trạm y tế đạt chuẩn quốc gia từ hơn 3 năm qua. Cuộc sống tuy vẫn còn không ít khó khăn nhưng ở miền biên viễn này, thôn nào cũng xây dựng được nhà văn hóa truyền thống (Gươl) bề thế làm nơi sinh hoạt cộng đồng và cũng là nơi bảo tồn, phát huy các giá trị văn hóa phi vật thể độc đáo không lẫn vào đâu được của đồng bào dân tộc Cơ Tu.
Xã điểm xây dựng nông thôn mới
Từ những kết quả đạt được trong phát triển kinh tế - xã hội, xóa đói giảm nghèo, cuối năm 2013, miền biên cương Bhalêê được huyện Tây Giang chọn làm một trong những xã điểm xây dựng nông thôn mới. Anh Pơ Loong Liên, Chủ tịch UBND xã Bhalêê cho biết, để xây dựng thành công chương trình xây dựng nông thôn mới, trong những năm tới, cùng với sự đầu tư, hỗ trợ của Nhà nước trong việc xây dựng hoàn thiện hệ thống cơ sở hạ tầng kỹ thuật, chính quyền và các ngành đoàn thể ở địa phương sẽ bằng nhiều biện pháp khác nhau để tuyên truyền cho đồng bào ý thức được rằng: Xây dựng nông thôn mới là chủ trương lớn của Đảng và Nhà nước và không ngoài mục đích nào khác là nâng cao đời sống vật chất và tinh thần cho đồng bào. Xây dựng nông thôn mới còn nhằm khai thác tiềm năng đất đai hiện có để phát triển sản xuất có quy mô lớn nhằm làm cho từng người, từng gia đình có đời sống khá giả hơn, mọi người đều được bình đẳng, ấm no, hạnh phúc, bản làng bình yên. Khi đồng bào đã “thông tư tưởng, đã ưng cái bụng” thì việc gì dẫu có khó khăn đến mấy cũng giải quyết xong.
Cũng theo Chủ tịch xã Pơ Loong Liên, một trong những nội dung được đưa vào ký kết giao ước thi đua giữa các thôn trong toàn xã là tích cực tham gia công tác đảm bảo quốc phòng, an ninh, giữ gìn trật tự an toàn xã hội trên địa bàn miền biên cương, tranh thủ uy tín của các già làng trưởng bản để giáo dục con cháu không vi phạm các quy định của pháp luật, nhất là trong công tác bảo vệ rừng, bảo vệ đường biên giới. Là người có thời gian gắn bó lâu dài với đồng bào các dân tộc ở miền biên giới, Trung úy Nguyễn Sỹ Danh, Đội trưởng Đội vận động quần chúng Đồn biên phòng Anông cho biết, đóng quân trên địa bàn khu vực biên giới, trong những năm qua công tác phối hợp giữa Đồn biên phòng Anông với chính quyền và nhân dân các địa phương khu vực biên giới, trong đó có xã Bhalêê diễn ra rất thuận lợi. Cán bộ và chiến sĩ Đồn biên phòng Anông thường xuyên tham gia giúp đỡ đồng bào xây dựng các công trình thủy lợi, đường giao thông nông thôn, vận động trẻ đến tuổi ra lớp học, khám chữa bệnh, giúp đỡ đồng bào trong những lúc khó khăn.
Với người lính nơi biên cương, không chỉ Đồn biên phòng mới là nhà mà ngay cả nhà của đồng bào cũng là nhà của mình để cùng ăn, cùng ở, cùng làm với đồng bào. Ngược lại đồng bào không những là người cưu mang, giúp đỡ cán bộ chiến sĩ nơi tuyến đầu mà còn là những “chiến sĩ” góp phần giữ vững tuyến biên giới bình yên. Đặc biệt chương trình quân dân y kết hợp được thực hiện từ nhiều năm qua ở miền biên giới này đã góp phần không nhỏ trong việc bảo vệ và chăm sóc sức khỏe cho đồng bào. Đã có không ít trường hợp người dân bị bệnh nặng đã được cán bộ chiến sĩ của Đồn biên phòng Anông chữa trị kịp thời, góp phần làm tăng thêm mối quan hệ gắn bó thân thiết giữa quân và dân nơi phên dậu của Tổ quốc.
Bài và ảnh: Đoàn Hữu Trung