Đề xuất bỏ tội danh cung cấp dịch vụ trái phép trên mạng

Giải thích lý do loại bỏ điều 292 trong dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của BLHS 2015, Bộ Tư pháp cho biết, việc này nhằm bảo đảm sự thống nhất, bình đẳng trong chính sách xử lý đối với các hành vi kinh doanh trái phép. Theo đó, BLHS đã bỏ tội kinh doanh trái phép nhưng điều 292 lại quy định tội “kinh doanh trái phép trên mạng” là không phù hợp.

Bên cạnh đó, đây là một trong 10 tội trong lĩnh vực công nghệ thông tin, mạng viễn thông có khách thể xâm hại là an toàn công cộng, trật tự công cộng. Tuy nhiên, xét theo nội dung quy định tại điều 292 thì thấy rằng, trong cấu thành tội phạm này không có yếu tố nào phản ánh rõ mối nguy hại cho an toàn công cộng, trật tự công cộng cũng như thể hiện sự xâm hại đến lợi ích của tổ chức, cá nhân. Đặc biệt, trong danh mục các ngành, nghề kinh doanh có điều kiện có đến 267 ngành nghề nhưng điều 292 chỉ quy định xử lý hình sự đối với một số ít ngành nghề là có sự bất bình đẳng. Do đó, quy định này gây ảnh hưởng đến chủ trương khuyến khích và phát triển công nghệ thông tin ở nước ta.

Hoan nghênh đề xuất của Chính phủ, ông Đậu Anh Tuấn, Trưởng Ban Pháp chế Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) khẳng định, đây là một tín hiệu tích cực đối với cộng đồng doanh nghiệp. Theo ông Tuấn, tư duy quản lý Nhà nước theo cách thức như Điều 292 là nguy hiểm cho doanh nghiệp khởi nghiệp, đặc biệt trong lĩnh vực công nghệ thông tin. Bởi đặc điểm của kinh doanh trên mạng là “tính thử sai” rất lớn, tức là sản phẩm được cung cấp thử nghiệm cho người dùng, nếu thành công và được đón nhận thì nhà sáng lập mới bắt đầu tính đến việc đầu tư sâu hơn, trong đó bao gồm cả việc thực hiện các thủ tục pháp lý như đăng ký kinh doanh.

Nhấn mạnh việc không ai bỏ tiền đi đăng ký, xin phép cho một sản phẩm mà có thể sẽ phải vứt bỏ trong vài tuần tới, ông Đậu Anh Tuấn cho rằng, việc yêu cầu sản phẩm phải đăng ký/cấp phép chính là việc làm gia tăng chi phí gia nhập thị trường từ đó cản trở đáng kể ngành này. “Điều này sẽ tạo nên hệ lụy là các doanh nghiệp sẽ đăng ký kinh doanh ở các nước khác. Thực tế, đã có nhiều doanh nghiệp sang Hong Kong, Singapore… để đăng ký kinh doanh và vẫn cung cấp dịch vụ trở lại Việt Nam”, ông Đậu Anh Tuấn nhận định.

Đồng tình với quan điểm nên bãi bỏ Điều 292 quy định tội danh “cung cấp dịch vụ trái phép trên mạng máy tính, mạng viễn thông”, PGS. TS Hoàng Thế Liên, Nguyên Thứ trưởng Bộ Tư pháp cho rằng chính sách phải tính đến thực tiễn. “Mạng Internet là toàn cầu, cấm dân mình làm thì người nước ngoài vẫn làm mà không thể xử lý được? Thêm vào đó, trong 267 ngành nghề kinh doanh có điều kiện chỉ có ngành nghề này bị xử lý hình sự mà không giải thích được lý do tại sao?” PGS Hoàng Thế Liên đặt vấn đề.

Bên cạnh những ý kiến tán thành, nhiều ý kiến đề nghị giữ lại và đưa vào các chương tương ứng quy định hành vi cấm kinh doanh vàng tài khoản (đã được quy định tại Nghị định số 24/2012/NĐ-CP của Chính phủ); kinh doanh đa cấp bất chính (được quy định tại Nghị định số 45/2014/NĐ-CP của Chính phủ)… trên mạng máy tính, mạng viễn thông vì phạm vi ảnh hưởng, tính chất và mức độ nguy hiểm cao cho xã hội, hậu quả lớn, rất khó khắc phục.