1.
Mẹ đang hái rau ngoài vườn bỗng té nhào. Mẹ ra đi nhanh như cơn lốc.
Cha già hơn, khắc khổ hơn khi phải loay hoay trong nghèo khó để nuôi ba cậu con trai. Lăn lộn cả ngày ngoài sông, bắt từng con hến đổi gạo. Sục mình trong nước cả ngày, chiều về chưa kịp thay bộ đồ ướt đã vội nhen bếp.
Thím Hân xóm bên lỡ thì, người gầy nên hơi xanh. Thím tử tế, luôn nhìn người đàn ông đối diện bằng ánh mắt đề phòng, nếu ai đó tinh ý sẽ hiểu. Thím như không muốn ai bước qua ngưỡng cửa ngôi nhà nhỏ gần mép sông.
Ba đi cào hến, mỗi bận xe xẹp, ba hay vô nhà thím mượn đồ bơm. Trò chuyện nhiều lần, ba cảm mến người đàn bà này.
2.
Năm nay, lần giỗ thứ ba của mẹ. Ba thắp nhang, xin phép mẹ đưa người đàn bà khác về thắp lửa cho ngôi nhà thiếu hơi ấm, tiếng cười đã lâu. Anh Hai hét lớn:
- Nhà này là của mẹ con! Ba là ba của chúng con, con không cho phép một người đàn bà nào bước vào gian bếp của mẹ!
Nhìn ánh mắt trách hờn và vẻ phẫn nộ của anh Hai, ba quay mặt im lặng. Ba tuổi đã xế chiều, một người đàn ông 68 tuổi, quần quật tối ngày thì còn khỏe mạnh gì cho cam mà đòi lấy vợ. Tôi hiểu và biết chủ ý tốt của ba nhưng anh Hai thì không. Ánh mắt của anh đã làm thay đổi ý định của ba.
Ba lại thủi lủi một mình, cuộc sống của ba là những ngày ngâm mình trên sông, chợ búa cơm nước, những ly chè đặc quánh mà ba phải tự nấu nước để pha, những đêm trở mình, những tiếng thở dài, những liều thuốc giảm đau…
Anh Hai tốt nghiệp phổ thông, học đại học, lại học sau đại học, rồi tu nghiệp bên Úc. Anh hiện giờ là giảng viên một trường đại học. Anh lấy vợ, ba đón xe vô phố chúc mừng. Người chủ hôn là thầy hiệu trưởng trường đại học mà anh đang công tác. Ba mừng tân hôn của con, dốc từng ngụm rượu, đắng lòng…
Anh đưa ba một chiếc di động cũ, dặn có việc cần, con sẽ chủ động gọi. Ba đừng gọi con vì công việc không tiện nghe. Ba mỉm cười nhất trí.
Em Tuấn lên lớp 9. Tôi quyết định gấp sách khi mãn lớp 11. Ba nói hết lời, tôi vẫn bỏ học với lý do:
- Con thích kiếm tiền hơn kiếm chữ!
Ngày ngày, hai cha con cùng lăn lộn. Có cha có con, công việc cũng bớt nhọc. Mùa mưa, cái lạnh căm căm cũng ấm bởi những tiếng cười từ mấy câu chuyện mà ba gọi là tào lao, tầm phào. Mùa nắng, phơi mình trên sông, hai cha con bị nắng táp, đen nhẻm. Ba tếu: “Người ta nói “cha nào con nấy” là trật lất. Ba già vì năm tháng, con thì già háp!..”.
Thằng Tuấn mãn Trung cấp Công nhiệp. Nó đăng kí đi xuất khẩu lao động bên Hàn. Hai cha con lại cố làm nhiều hơn, năng hơn để lo hoàn tất thủ tục cho em.
Hằng tháng, ba nhận được tin nhắn của anh Hai và em Tuấn. Nào là “Chúng con đã có nhà riêng…”, rồi: “Con trai của chúng con thật đáng yêu, bụ bẫm…”, rồi thì: “Con đã là Trưởng khoa…” và cả “Con được tăng lương rồi, cũng đủ sống dù mức sống ở bên này cao lắm …”. Mỗi lần đọc xong một tin nhắn, ba lại mỉm cười.
Ba đưa thím Hân về, tôi lễ phép gọi thím là mẹ, ba dặn tôi đừng báo tin này cho anh Hai và em Tuấn. Từ ngày có mẹ mới, ngôi nhà trở nên ấm áp. Đồ đạc của ba được giặt là cẩn thận, những cúc áo sứt chỉ, mẹ ngồi vá trong đêm, mỗi sáng, ba đều có tách trà ấm bụng. Buổi chiều ba làm về, mẹ dịu dàng xoa lưng, bóp tay chân, tỉ tê nói chuyện... Ba có người đỡ đần, chia ngọt sẻ bùi, tôi thấy ấm lòng…
Cái già sầm sập kéo đến, ba bệnh liên miên. Ba nằm viện, mẹ trúc trực bên cạnh. Tôi một mình cào hến, lang thang nơi xưởng cưa, kho thóc để bốc vác. Ai kêu gì làm nấy. Mỗi bận anh Hai gọi điện về, ba bảo: “Ba vẫn khỏe, cả hai cha con cùng ra sông cào hến, vừa làm vừa nói chuyện nên cũng không thấy mệt. Con không phải lo gì cho ba, đừng gửi tiền về. Thành phố giá cả đắt đỏ, con hãy lo cho vợ con của mình đó!”. Em Tuấn gọi điện về than vợ sinh con, một mình vừa làm, vừa nuôi hai mẹ con, vất vả phải biết. Ba bảo: “Ráng… ba vẫn khỏe. Thôi! Tắt máy đi, gọi quốc tế tốn kém. Để tiền mua sữa cho con!”.
Tôi thầm thương trộm nhớ cô Thoa xóm bên. Cả hai cũng muốn nên duyên chồng vợ, nhưng dạo này, từ khi ba bệnh, tôi không còn thời gian để thăm nàng. Với tôi, chuyện yêu đương coi như gác lại vì thời gian đâu mà nhung nhớ, tiền bạc đâu mà cưới xin…
Dạo này ba hay nhắc anh Hai. Anh chơi cờ tướng giỏi, ba cũng thích món này. Hồi anh ở nhà, ba hay bắt anh chơi cùng, dù anh chỉ muốn bắn ná, đánh đáo với bạn. Từ ngày anh ra phố, ba hay lấy bàn cờ ra ngồi nhìn thất thần, ba đóng cả vai đối thủ, ngồi chơi cờ một mình… Tôi thương ba nên tập chơi cờ. Thế nhưng tôi chậm, đánh cờ không lanh. Không gì khổ bằng đánh cờ mà không có đối thủ. Ba than thở rồi bảo “Chờ khi nào thằng Hai về, phải thử xem nay nó có lên cờ không!”.
Ba bệnh nặng nên chỉ loanh quanh trong nhà. Đến khi chỉ còn nằm một chỗ, ba bảo tôi gọi điện kêu anh Hai và em Tuấn về. Anh Hai nhăn nhó: “Đừng điện nữa, đã nói để anh chủ động mà. Công việc lu bu, sao về chơi được mà về!”. Em Tuấn thì than: “Em cũng muốn về nhưng mỗi lần về 2.000 đô, bên này làm nhiêu ăn nhiêu, lấy chi mà về ?”.
Đêm đã khuya, ngoài trời không một ngôi sao, tiếng ếch nhái râm ran, tiếng con ễnh ương nghe khắc khoải. Ba gọi tôi đến gần, bảo:
- Ba tính thế này nhé! Con lấy vợ đi, ba mới an lòng!?
Linh tính báo cho tôi một điều chẳng lành, dù hiểu ý ba, song tôi đánh trống lảng:
- Con không thích lấy vợ, không thích vướng bận chuyện nữ nhi thường tình!
Ba lắc đầu:
- Ba biết con và Thoa có tình ý với nhau. Ba sẽ nói mẹ con sang nhà, lễ nghĩa để đón nó về làm dâu, con có vợ, ba mẹ có cháu ẵm bồng!
Biết không thể ậm ự cho qua, tôi đành ngậm ngùi khai thật:
- Ba bịnh, nhà chạy ăn từng bữa thì tiền đâu mà sang hỏi?
Ba cười:
- Con yên tâm, ba đã tính hết rồi. Anh và em con đều có việc làm, nơi ăn chốn ở ổn định nên có lẽ chúng không về cái xứ đất không nuôi nổi người này nữa đâu. Ba đã bán một nửa đất vườn, gửi tiết kiệm cũng đã mấy năm, đủ cho con lấy vợ và có ít vốn mà làm ăn với thiên hạ.
Một hôm, tự dưng ba kêu muốn chơi cờ để xem tôi có lên tay không. Tôi hơi kinh ngạc trước sự niềm tin này, bụng có lo lo nhưng cũng ngoan ngoãn ngồi hầu cờ ba.
Đi hai nước cờ, bỗng ba lấy tay sờ lên ngực, mặt nhăn nhó đau đớn, đỏ ngầu rồi tím tái… và ba đi… như cơn lốc.
Chiều, tôi tê tái ngồi trước mộ ba, nhớ tới anh Hai và em Tuấn. Tôi òa lên, khóc nức nở như một đứa trẻ. Nghĩ mà giận, lúc ba mất, tôi không làm như thường lệ là nhắn tin hỏi xem anh Hai có bận gì không rồi mới gọi mà trong lúc rối bời, tôi gọi trực tiếp cho anh, đến cuộc gọi thứ bảy anh mới bắt máy và gắt gỏng: “Có chuyện gì thì để tối hẵng gọi, giờ đang đứng lớp!”. Gọi cho em Tuấn, em bắt máy hỏi có việc gì không, tôi bối rối nói: “Em thu xếp về nhanh với ba nghen!”, em lại rầu rĩ: “Đợt trước em thu xếp tính về, nhưng vừa rồi vợ con đau bệnh, cảnh nhà khốn khó, tiền đâu mà về hả anh?”.
Khóc ngả ngớn, lúc đã bình tâm, tôi đưa mắt nhìn sang mẹ Hân. Mẹ đang ngồi, tẳn mẳn vuốt từng nắm cát trên mộ ba như đang ngồi xoa bóp mỗi lần ba đi làm về mệt…
Tôi dụi mắt nhìn lên bầu trời, trên không xa xa, những áng mây mùa hạ nhẹ nhàng bay.