Nợ bảo hiểm xã hội (BHXH) của các doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh Đồng Nai đang ngày một tăng, thậm chí tăng đột biến trong những tháng đầu năm nay. Nếu như cuối năm 2012, tổng số nợ bảo hiểm xã hội chỉ bằng khoảng 2,8% trên tổng số thu (159 tỷ đồng), thì 5 tháng đầu năm nay, con số này đã là 338 tỷ đồng.
Do kinh tế khó khăn?
Đứng đầu danh sách các doanh nghiệp nợ bảo hiểm ở Đồng Nai là Công ty TNHH Hanul Line (trụ sở tại thị xã Long Khánh). Doanh nghiệp này có gần 800 lao động tham gia BHXH, tuy nhiên, trong nhiều năm liền, doanh nghiệp này cố tình nợ BHXH, bảo hiểm thất nghiệp của người lao động với số tiền 11,5 tỷ đồng. Trước thực trạng trên, các cơ quan chức năng của tỉnh đã 2 lần khởi kiện doanh nghiệp này ra tòa, bản án đã có hiệu lực, nhưng đến nay doanh nghiệp vẫn không thi hành phán quyết của tòa án.
Còn Công ty TNHH Deuk Woo Việt Nam (đóng tại khu công nghiệp Long Bình, thành phố Biên Hòa), hiện đã nợ các khoản bảo hiểm với số tiền hơn 2,5 tỷ đồng. Sau nhiều lần đôn đốc, nhắc nhở, công ty không thực hiện, thanh tra Sở Lao động, Thương binh và Xã hội tỉnh Đồng Nai đã phạt vi phạm hành chính doanh nghiệp này. Sau khi bị xử phạt, doanh nghiệp vẫn tiếp tục chây ỳ, không thanh toán bảo hiểm. Mới đây nhất, BHXH tỉnh Đồng Nai đã phải khởi kiện doanh nghiệp ra tòa.
Lý do mà các doanh nghiệp đưa ra để biện minh cho việc nợ BHXH là kinh tế khó khăn, sản xuất đình đốn. Song, theo ông Phạm Minh Thành, Phó Giám đốc BHXH tỉnh Đồng Nai, lý do trên là không có căn cứ. Ông Thành cho biết: “Công ty TNHH Hanul Line cho biết, việc họ chậm đóng BHXH là do thiếu đơn hàng, sản xuất ngưng trệ. Thế nhưng, cuối tháng 12/2012, doanh nghiệp này đã đầu tư máy móc, mở rộng quy mô sản xuất”.
Theo ông Thành, một số doanh nghiệp nằm trong “danh sách đen” nợ BHXH trên địa bàn tỉnh đã đưa ra lộ trình trả nợ, tuy nhiên lộ trình này lại như đánh đố. Công ty TNHH Hanul Line “hứa” từ tháng 6/2013 sẽ nộp bảo hiểm và trả nợ từ 800 triệu đến 1 tỷ đồng. Với lộ trình này, không biết đến bao giờ công ty này mới trả xong nợ bảo hiểm bởi hiện nay, mỗi tháng doanh nghiệp đã phải thanh toán khoảng 600 triệu đồng tiền bảo hiểm cho người lao động. Tiền của người lao động thì doanh nghiệp đã thu nhưng không nộp cho cơ quan bảo hiểm.
Chế tài xử phạt quá nhẹ
Khó khăn trong công tác thu hồi nợ BHXH chính là chế tài xử phạt còn quá nhẹ (tối đa chỉ 30 triệu đồng), không đủ sức răn đe. Ngoài ra, cơ quan bảo hiểm chỉ có chức năng thực hiện, kiểm tra, đôn đốc, nhắc nhở, chứ không có quyền xử phạt khi doanh nghiệp không chấp hành các chế độ cho người lao động. Do đó, doanh nghiệp không sợ, cơ quan bảo hiểm tiến hành kiểm tra thì doanh nghiệp tìm lý do né tránh...
Ông Phạm Minh Thành cho biết: Việc kiện doanh nghiệp nợ BHXH ra tòa đã được BHXH Đồng Nai thực hiện từ năm 2007. Vụ kiện nào cũng thắng nhưng việc thi hành án lại phụ thuộc vào sự “tự nguyện” của doanh nghiệp. Năm 2012, BHXH Đồng Nai đã khởi kiện 28 doanh nghiệp nợ bảo hiểm với số tiền hơn 20 tỷ đồng, nhưng nay mới chỉ thu về được hơn 2,4 tỷ đồng.
Theo luật sư Nguyễn Đức, Chủ tịch Hội Luật gia tỉnh Đồng Nai, Luật Thi hành án hiện nay không quy định cho cơ quan thi hành án được áp dụng những biện pháp cưỡng chế đối với doanh nghiệp chây ỳ thi hành án. Ngoài việc nâng cao mức xử phạt vi phạm hành chính, bổ sung hành vi cố tình nợ dây dưa BHXH đối với chủ doanh nghiệp cấu thành tội phạm hình sự, về lâu dài, các cơ quan thẩm quyền cũng nên nghiên cứu chỉnh sửa một số quy định về bảo hiểm xã hội cho phù hợp, để luật đi vào cuộc sống.
Để khắc phục tình trạng doanh nghiệp chây ỳ thanh toán BHXH, từ đầu năm đến nay, Sở Lao động, Thương binh vã Xã hội tỉnh Đồng Nai đã tiến hành thanh tra, xử phạt 117 doanh nghiệp.
Phó Giám đốc Bảo hiểm xã hội Đồng Nai Phạm Minh Thành khẳng định: Sắp tới tỉnh Đồng Nai sẽ có nhiều giải pháp mạnh để xử lý các doanh nghiệp nợ BHXH. Nhưng để giải quyết dứt điểm bài toán nợ bảo hiểm, Dự thảo sửa đổi Luật Bảo hiểm xã hội cần phải sớm được Quốc hội thông qua.
Công Phong