Đồng bào dân tộc Pa Cô có một tập tục khi về nhà mới là KlocDung hay còn gọi là lễ mừng nhà mới, có ý nghĩa là đuổi ma quỷ để gia chủ được yên tâm an cư.
Đây cũng là dịp để gia chủ hoàn ân các vị thần đã che chở đời sống con người, cảm ơn những người đã giúp đỡ mình hoàn thành ngôi nhà mới và là dịp sinh hoạt giao lưu hoạt động văn hóa văn nghệ dân gian, mọi người gặp gỡ nhau trổ tài đánh tơlle, thổi khên, tireil và các loại nhạc cụ khác.
Thầy cúng làm lễ đuổi tà ma xung quanh ngôi nhà mới. |
Chủ nhà tham khảo ý kiến ông trưởng họ về việc chọn ngày lành tháng tốt để lên nhà mới, thường là những ngày chẵn 14, 16, 18 và ngày 20 vào các tháng 6, 7, 8. Đồng thời phải là những ngày nhàn rỗi của cả dân làng, có như vậy mới tham gia đầy đủ vào ngày làm lễ lên nhà mới của gia đình.
Mỗi một lần KlocDung (lên nhà mới) tùy theo điều kiện của từng gia đình, phải có con trâu (hoặc dê); phải có tơrtooong (cây nêu), có thầy cúng, có đội coong tơlle (cồng chiêng), phải đông người nhảy múa trên nhà dưới đất, trảy lửa đuổi ma quỷ thì cái lễ KlocDung đó mới thành công.
Lễ vật của lễ mừng nhà mới gồm có: 1 cái mâm ađiên, bên trên bày 1 bát cơm, 1 bát nước lã, 1 chai rượu, 1 bát nước gội thơm bằng lá bưởi, 1 đôi đũa, 1 cái lược. Ngoài ra còn phải chuẩn bị 1 con lợn để giải uế; 2 con gà để kê đầu lợn và đầu trâu; 1 ống bột nhựa trám khô; miếng sắt nhọn, cây kiếm, bộ cồng chiêng; một nhánh cây và một ống tiết lợn loãng.
Mọi người cùng nhau nhảy múa trong nhà để đuổi tà ma. |
Lễ mừng nhà mới thường bắt đầu từ 4 giờ sáng, vì theo quan niệm của đồng bào Pa Cô, thế giới loài người và thế giới tâm linh đảo ngược nhau về ngày và đêm, giờ này tất cả tà ma đều đã về nơi trú ẩn. Khi bắt đầu làm lễ, ông trưởng làng phân công trách nhiệm từng người: Người cầm ống bột trám khô, người cầm nến hoặc bó đuốc, người đánh chiêng, người đánh trống, còn đám đông thì sử dụng các loại nhạc cụ khác. Khi ông thầy cúng hô bắt đầu “... ờ... êu... ờ... êu...”, tất cả đồng thanh hô, theo cùng nhịp điệu cồng chiêng vừa hô vừa nhún nhảy thật mạnh. Người cầm bột trám cứ liên tục trảy bột qua lửa đuốc tạo ánh sáng lóe lên sáng rực, cứ thế đuổi ma từ trên gác nhà, trên sàn nhà rồi xuống gầm sàn là xong.
Công việc đuổi ma xong xuôi khi trời đã sáng hẳn, tất cả mọi người lại tập trung nơi cây nêu để tiếp tục viếng công con trâu trước khi làm thủ tục đâm trâu. Một số người tiến hành làm thịt lợn, lấy tiết loãng bỏ vào ống tre để tưới giải uế khắp nhà và mời tà ma ăn uống bữa cuối cùng để từ nay không được phép lai vãng trong nhà này nữa.
Tạ Nguyên