Đổi mới công nghệ để giảm tiêu hao điện năng

Nguồn nhiên liệu, năng lượng đang dần cạn kiệt trong khi một số ngành như thép, xi măng... có thời điểm phát triển ồ ạt các dự án đầu tư. Muốn tái đầu tư cho ngành năng lượng thì cần nhiều kinh phí, trong khi nguồn vốn ngân sách lại hạn hẹp, nhưng nếu tăng giá điện quá cao thì lại ảnh hưởng tới sản xuất. Do vậy, việc đổi mới công nghệ để giảm tiêu hao điện năng đối với các ngành công nghiệp, nhất là ngành thép và xi măng là yêu cầu bức thiết.

Ngành sản xuất thép cần đổi mới công nghệ để giảm tiêu hao điện năng. Trong ảnh: Dây chuyền cán thép của Nhà máy cán thép Thái Nguyên. Ảnh: Trọng Đạt - TTXVN

Ông Bùi Quang Chuyện, Phó Vụ trưởng Vụ Công nghiệp nặng, Bộ Công Thương cho biết, trước đây, một số địa phương cấp giấy chứng nhận đầu tư các dự án thép ngoài quy hoạch, không đảm bảo các điều kiện cần thiết về công nghệ sản xuất, chủng loại sản phẩm, nguồn nguyên liệu đầu vào, hạ tầng cơ sở, điện năng tiêu thụ... Thực tế này dẫn đến tình trạng đầu tư thiếu tính bền vững, mất cân đối cung - cầu, ảnh hưởng đến việc tiêu thụ điện của các ngành khác và sinh hoạt của nhân dân.

Ông Nguyễn Tiến Nghi, Phó Chủ tịch Hiệp hội Thép Việt Nam cũng thừa nhận, hiện tại, công suất thép xây dựng đã dư thừa tới 1,5 - 2 lần so với nhu cầu của xã hội. Các sản phẩm thép như cán nguội, ống thép, tôn mạ đều có dấu hiệu dư thừa.

Tình trạng tương tự cũng xảy ra đối với ngành xi măng. Ảnh hưởng từ suy thoái kinh tế đã khiến sức tiêu thụ giảm mạnh. Năm 2012, tổng sản lượng xi măng tiêu thụ, kể cả xuất khẩu là khoảng 55 triệu tấn. Dự kiến tiêu thụ xi măng trong năm 2013 cũng ở mức tương đương năm ngoái. Trong khi đó, theo quy hoạch, năng lực sản xuất của ngành này là 75 triệu tấn, như vậy sẽ dư thừa tới 20 triệu tấn.

Ông Trần Viết Ngãi, Chủ tịch Hiệp hội Năng lượng Việt Nam lo ngại, do sự phát triển ồ ạt của các dự án thép, xi măng trong những năm trước đây, trong đó có nhiều đơn vị sản xuất thép nhỏ lẻ nhập công nghệ cũ và tiêu hao điện năng lớn. Ông Ngãi cho rằng, ngành xi măng, thép cần có cái nhìn xa hơn, cần có quy hoạch đồng bộ mang tính vừa phát triển vừa cân đối cung cầu.

“Hiện nay, Trung Quốc đã sản xuất thép với giá bán ra rẻ hơn thép nội, chúng ta không cạnh tranh được. Các doanh nghiệp phải có biện pháp giảm tiêu hao năng lượng và hạ được giá thành sản phẩm. Hiện trong giá thành sản phẩm thép Việt Nam còn nhiều chi phí bất hợp lý”, ông Ngãi cho biết.

Trong tổng số 70% sản lượng điện năng mà ngành công nghiệp tiêu thụ thì thép và xi măng chiếm tỷ lệ khá lớn (có thể hơn 11 - 12%). Đến năm 2020, để đáp ứng nhu cầu điện cho phát triển kinh tế, cần có 80 triệu tấn than cho sản xuất điện. Trong khi đó, nguồn than ngày càng ít đi và sắp tới nước ta sẽ phải nhập khẩu mặt hàng này. Như vậy, giá điện trong tương lai cũng sẽ phải tăng theo. Nếu các ngành công nghiệp nói chung, ngành thép, xi măng nói riêng không trang bị công nghệ, thiết bị tiên tiến thì sẽ đón nhận hậu quả xấu.

Do vậy, ông Ngãi cảnh báo, hai ngành này cần sớm đổi mới công nghệ, cơ cấu lại sản xuất. Ngành điện nói riêng và ngành năng lượng nói chung cần có quy hoạch lớn để chuẩn bị đón đầu cho việc nhập khẩu nhiên liệu như than, khí. Tới năm 2020 sẽ không còn nhiều nhiên liệu nữa, đến năm 2017 cũng sẽ chấm dứt việc xây dựng các công trình thủy điện. Các ngành phải chủ động tìm kiếm năng lượng. Ví dụ như việc tận dụng khí thải tạo ra tuốc - bin nhỏ phát điện cũng đáp ứng được 25% nhu cầu của ngành xi măng. Ngành thép nên tổ chức cơ cấu lại, đầu tư công suất cỡ 1 triệu tấn/năm trở lên. Công suất cao, công nghệ mới sẽ giúp ngành này giảm tiêu hao năng lượng.

Ông Ngãi cũng cho rằng, việc tăng giá điện là đúng nhưng cần có lộ trình phù hợp. “Ví dụ, sản xuất cán thép, các doanh nghiệp tiêu hao 100 kWh/tấn sản phẩm, nếu doanh nghiệp nào có mức tiêu hao 150kWh/tấn sản phẩm thì sẽ khó khăn... Vì vậy, thời điểm hiện nay không nên tăng và cần có sự công bằng về giá điện cho các ngành sản xuất”, ông Ngãi phân tích.

Bên cạnh đó, ngành thép và xi măng cần có báo cáo chính xác một năm tiêu thụ bao nhiêu kWh, tiết kiệm bao nhiêu, ảnh hưởng đến ngành điện và ngành năng lượng Việt Nam như thế nào. Ngược lại, ngành điện cũng cần điều tra kỹ về nhu cầu sử dụng điện của hai ngành này cũng như các ngành khác, để từ đó đưa ra mức giá phù hợp.

Hoàng Tùng