Hiện nay, giá XD không chỉ chịu tác động của giá nhập khẩu mà còn phụ thuộc quá lớn vào các “biến số” khác như thuế nhập khẩu (NK), thuế tiêu thụ đặc biệt, việc trích lập và sử dụng Quỹ bình ổn giá xăng dầu… Điều này khiến cho dư luận khó nắm bắt về giá XD và dễ có cách hiểu là giá XD không có sự minh bạch.
Nên ấn định thuế nhập khẩu
Theo đại diện Công ty Hóa dầu Quân đội, khi tham gia vào thị trường XD, doanh nghiệp mới thấy thị trường này như “ma trận” vì có quá nhiều biến số ảnh hưởng đến giá như: biến động giá thế giới, giá bán lẻ… khiến doanh nghiệp cảm thấy khó trong kinh doanh. “Quan điểm của nhà kinh doanh là cơ chế chính sách cần phải đơn giản đừng để quá nhiều biến số. Chẳng hạn như nên quy định thuế nhập khẩu ổn định 6 tháng hoặc một năm đảm bảo ngân sách vừa bớt một ẩn số để DN có thể dễ dàng hơn trong tính toán kinh doanh”, đại diện này nói.
Những năm gần đây, cùng với việc giá XD thế giới diễn biến phức tạp thì thuế NK cũng liên tục tăng (năm 2010: tăng thuế NK 4 lần; năm 2011: tăng thuế 3 lần, năm 2012 tăng đến 7 lần) nên gây khó khăn cho việc giám sát giá cơ sở của người tiêu dùng và các cơ quan chức năng. Ông Phan Thế Ruệ, Chủ tịch VINPA, cũng cho rằng, thuế NK nên ổn định trong một năm. Như vậy, Quốc hội quyết định giá bình quân XD của cả năm và sẽ biết được số tiền ngân sách thu được một năm là bao nhiêu. Việc ấn định thuế suất cũng không vi phạm nguyên tắc của WTO và hiện nhiều nước như Campuchia, Thái Lan, Philíppin, Xinhgapo đang áp dụng. “Khi thuế đã ổn định không còn biến động trong giá thì quyền quyết định giá của doanh nghiệp sẽ minh bạch, dễ kiểm soát và hải quan cũng không lo doanh nghiệp tìm cách trốn thuế”, ông Ruệ nói.
Ông Bùi Ngọc Bảo, Chủ tịch Hội đồng quản trị Tập đoàn Xăng dầu Việt Nam (Petrolimex) cho biết, kiến nghị áp thuế suất tuyệt đối đã được doanh nghiệp này kiến nghị lên Bộ Tài chính gần 10 năm trước. “Cái lợi của việc này là hàng năm ngân sách ấn định được khoản thu và điều quan trọng là tất cả những bất cập liên quan tạm nhập tái xuất XD sẽ không còn”, ông Bảo cho hay.
Cân nhắc về quỹ bình ổn giá xăng dầu
Thời gian qua, việc hình thành, quản lý và sử dụng Quỹ bình ổn giá XD còn khiến dư luận nghi ngờ về tính minh bạch về hiệu quả sử dụng. Nhiều ý kiến cho rằng, việc trích lập Quỹ bình ổn thông qua giá bán lẻ là thiếu hợp lý. Các quy định hiện nay cũng không làm rõ các nguyên tắc quản lý, quy mô và việc sử dụng quỹ. Còn quá lạm dụng Quỹ bình ổn để điều tiết giá bán lẻ, gây ra những cú sốc không cần thiết, gây bức xúc trong xã hội và chưa tạo được đồng thuận trong xã hội.
Do đó, VINPA đưa ra đề xuất về 2 phương án về Quỹ bình ổn giá XD, trong đó có phương án bỏ quỹ này. Theo đó, việc bỏ quỹ sẽ làm giảm bớt và ổn định các yếu tố cấu thành giá bán, làm minh bạch giá bán lẻ XD. Còn trong phương án giữ lại quỹ bình ổn giá, VINPA kiến nghị đổi tên là “Quỹ dự trữ tài chính”. Trong trường hợp này, Thủ tướng sẽ ban hành quyết định riêng quy định nguyên tắc trích lập, quản lý và sử dụng quỹ.
Nhiều ý kiến cho rằng, việc hình thành quỹ này nên lấy từ nguồn quỹ của DN, theo đó, doanh nghiệp kinh doanh XD trích 0,5% doanh số để trích lập quỹ hoặc trích lập một khoản lợi nhuận trước thuế để lập quỹ. Nếu lập quỹ từ tiền mua XD của người dân và để lại ở doanh nghiệp dễ gây hiểu sai về mục đích sử dụng quỹ.
Thu Hường