Báo cáo tại cuộc họp, Thứ trưởng Bộ Văn hóa - Thể thao và Du lịch Trịnh Thị Thủy cho biết phong trào "Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa" là trụ cột vững chắc góp phần xây dựng đời sống văn hóa, môi trường văn hóa ngày càng phong phú, lành mạnh.
Nhiều bất cập, hạn chế, yếu kém đã được khắc phục từng bước, như: việc bình xét các danh hiệu văn hóa mang tính hình thức, chồng chéo về tiêu chí, tiêu chuẩn trong một số văn bản hướng dẫn phong trào, cuộc vận động về xây dựng đời sống văn hóa, nếp sống văn minh…
Công tác quản lý, tổ chức lễ hội có chuyển biến tích cực. Một số lễ hội có yếu tố bạo lực, phản cảm được khắc phục. Nhiều giá trị văn hóa, nghệ thuật, thể thao truyền thống được phát huy, đáp ứng nhu cầu hưởng thụ văn hóa của nhân dân.
Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam phát biểu. Ảnh: Văn Điệp/TTXVN
Ban Chỉ đạo Trung ương đã thành lập 20 đoàn kiểm tra, giám sát nhằm đánh giá thực chất kết quả thực hiện phong trào. Công tác phối hợp giữa các cơ quan thành viên có chuyển biến trong nhận thức, hành động cụ thể. Một số địa phương có cách làm hay, sáng tạo, phù hợp với thực tiễn, nâng cao chất lượng phong trào, lồng ghép với xây dựng nông thôn mới, đô thị văn minh, xây dựng gương người tốt, việc tốt, rèn luyện thân thể, phòng chống tội phạm, tệ nạn xã hội. Vai trò của người có uy tín trong cộng đồng được nêu cao...
Các đại biểu đã cho ý kiến về các “điểm nhấn” trong hoạt động của Ban Chỉ đạo trong năm 2019. Thứ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường Võ Tuấn Nhân đề xuất chọn vấn đề vệ sinh môi trường, rác thải vì đây là vấn đề đang vô cùng bức xúc. Theo Thứ trưởng, cần có các cuộc vận động cụ thể, có tiêu chí chấm điểm khu dân cư, làng bản về xả rác nơi công cộng, phân loại rác tại sinh hoạt tại từng gia đình, giữ vệ sinh môi trường, bảo đảm vệ sinh an toàn thực phẩm trong nuôi trồng, chế biến, kinh doanh thực phẩm…
Quan tâm đến những vấn đề “nóng” liên quan đến an toàn giao thông, Thứ trưởng Bộ Giao thông Vận tải Lê Đình Thọ cho rằng ý thức của người tham gia giao thông cần bắt đầu từ việc xây dựng thái độ ứng xử văn minh cho những người làm việc trên các phương tiện vận tải công cộng; xử lý nghiêm người sử dụng bia rượu, chất gây nghiện khi tham gia giao thông; vượt đèn đỏ, lấn làn…
Phó Chủ tịch Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam Trần Thanh Hải đề nghị tập trung vận động người dân thay đổi một số hành vi ứng xử không văn hóa, văn minh bắt đầu từ các địa điểm công cộng, có đông người như: nhà ga, sân bay, bến xe, các điểm vui chơi giải trí, công viên, trường học…
Kết luận cuộc họp, Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam cho biết 2019 là dịp kỷ niệm 50 năm thực hiện Di chúc của Bác Hồ. Trong Di chúc, Bác có viết: "Đảng cần có kế hoạch thật tốt để phát triển kinh tế và văn hóa nhằm nâng cao đời sống của nhân dân". Điều đó cho thấy trách nhiệm của Ban Chỉ đạo và từng thành viên cần tăng cường hơn nữa, khắc phục hạn chế việc chỉ đạo các phong trào liên quan đến văn hóa nhưng không gắn với cơ chế chính sách, chế tài xử lý, đánh giá thi đua...
Theo Phó Thủ tướng, việc thực hiện các quy định, tiêu chí mới về công nhận gia đình văn hóa, khu dân cư văn hóa, đơn vị văn hóa… cần thực hiện theo đúng tinh thần mới: ,"bớt bệnh hình thức như số liệu báo cáo không đo đếm, kiểm chứng được, danh hiệu có cũng được, không có cũng không sao".
Các danh hiệu văn hóa phải thuyết phục. Một gia đình văn hóa, khu phố văn hóa là phải thực hiện tốt mọi phong trào, cuộc vận động ở địa phương, như: khuyến học, giữ gìn vệ sinh môi trường, hoạt động văn hoá thể thao, giữ gìn an ninh trật tự, phòng chống tệ nạn… chứ không chỉ 1-2 tiêu chí thành phần. "Chúng ta không chỉ vận động đơn thuần, cần phối hợp đồng bộ với các văn bản, quy định, chế tài của nhà nước và vai trò gương mẫu của cán bộ đảng viên", Phó Thủ tướng lưu ý.
Phó Thủ tướng gợi mở: Trước hết là phát động phong trào giáo dục văn hóa cho học sinh trong trường học từ những hành vi cụ thể như xếp hàng, tập luyện thể dục - thể thao, ý thức tham gia giao thông, vứt rác đúng nơi quy định…
Quang cảnh cuộc họp. Ảnh: Văn Điệp/TTXVN
Bên cạnh đó, cần tăng cường công tác truyền thông, báo chí tuyên truyền vận động người dân thực hiện một số hành vi ứng xử đời sống hàng ngày, qua đó từng bước xây dựng nếp sống văn hóa, thể hiện văn hóa của người Việt Nam, phù hợp với ứng xử văn minh trên thế giới.
Các phương tiện thông tin đại chúng ở địa phương có thể mở chuyên mục về về người tốt, việc tốt cũng như một số hành vi văn hóa và không văn hóa được phân tích dưới góc độ văn hóa. "Kho dữ liệu" này sẽ giúp mọi người xem xét, soi chiếu vào những hành vi trong cuộc sống hàng ngày, phân định được thế nào là tốt, thế nào là xấu. Nên xem xét để khơi dậy trong mỗi người dân ý thức trách nhiệm với cộng đồng, tinh thần tiết kiệm, tôn trọng sự khác biệt, để ứng xử đúng đắn trước những hiện tượng trong đời sống xã hội. Không để những việc làm tử tế, bình dị không bị coi là bất thường. Nhân rộng những giá trị tốt đẹp, đẩy lùi cái xấu, hiện tượng tiêu cực - Phó Thủ tướng nói.