Chánh án Tòa án nhân dân Tối cao Nguyễn Hòa Bình. Ảnh: Doãn Tấn/TTXVN
Ủy viên Bộ Chính trị, Chánh án Tòa án nhân dân Tối cao Nguyễn Hòa Bình, Trưởng ban Chỉ đạo Đề án chủ trì phiên họp.
Đây cũng là phiên họp đầu tiên sau khi ra mắt Ban chỉ đạo Đề án của Tòa án để bàn về kế hoạch hoạt động trong thời gian tới. Tòa án nhân dân Tối cao sẽ phối hợp với các cơ quan liên quan để hoàn thành Đề án.
Nghị quyết tại Đại hội XIII của Đảng đề ra nhiều nội dung quan trọng, trong đó có việc xây dựng, hoàn thiện Nhà nước pháp quyền và tiếp tục thực hiện cải cách tư pháp. Đối với cơ quan tham gia hoạt động tư pháp, Đại hội cũng đề ra yêu cầu phải xây dựng nền tư pháp Việt Nam trong sạch, liêm chính, chuyên nghiệp.
Theo báo cáo tại Phiên họp, để thực hiện chủ trương của Bộ Chính trị, Ban Chỉ đạo Cải cách tư pháp Trung ương, Ban Chỉ đạo Đề án “Chiến lược xây dựng và hoàn thiện Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam đến năm 2030, định hướng đến năm 2045”, Ban cán sự đảng Tòa án nhân dân Tối cao đã ban hành Quyết định số 909/TANDTC-TCCB về việc thành lập Ban Chỉ đạo và Tổ Biên tập xây dựng Đề án. Tổ Biên tập đã xây dựng dự thảo Kế hoạch xây dựng Đề án, dự thảo Đề cương Đề án và dự kiến các vấn đề lớn của Đề án để xin ý kiến Ban Chỉ đạo, Tổ Biên tập, các chuyên gia, nhà khoa học.
Cũng theo báo cáo, hiện nay, cùng với sự phát triển của xã hội, các vi phạm pháp luật, tội phạm ngày càng gia tăng cả về số lượng quy mô và tính chất, mức độ, các tranh chấp cũng không ngừng tăng theo quy mô dân số và nền kinh tế hội nhập. Dưới tác động mạnh mẽ của cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư, việc tiếp cận thành tựu của khoa học nói chung, khoa học pháp lý nói riêng trở nên thuận lợi, dễ dàng.
Bối cảnh thực tiễn này đặt ra yêu cầu cần tiếp tục có định hướng cải cách phù hợp để vừa giữ vững sự ổn định chính trị, trật tự, an toàn xã hội vừa góp phần xây dựng nền tư pháp vì dân, thuận lợi cho nhân dân, nhân dân cảm thụ được công lý, giá trị văn minh của nền tư pháp hiện đại; nhân dân giám sát được hoạt động tư pháp; quyền con người, quyền công dân được tôn trọng và bảo vệ.
Tại phiên họp, các đại biểu thống nhất thông qua Kế hoạch xây dựng Đề án, Đề cương Đề án, trong đó nhấn mạnh những vấn đề lớn của Đề án cần tiếp tục phải nghiên cứu, đánh giá: làm rõ nội hàm quyền tư pháp, chủ thể thực hiện quyền tư pháp và đặc trưng cơ bản của quyền tư pháp; hoàn thiện tổ chức và hoạt động của Tòa án để bảo đảm thực hiện nguyên tắc xét xử độc lập và chỉ tuân theo pháp luật.
Đề án nghiên cứu, đánh giá vấn đề đảm bảo công khai, minh bạch và tạo thuận lợi cho nhân dân tiếp cận tư pháp; đổi mới và hoàn thiện thủ tục tố tụng; đổi mới và hoàn thiện cơ chế nhân dân tham gia vào hoạt động xét xử của Tòa án; đổi mới cơ chế quản lý, đánh giá, tuyển chọn, bổ nhiệm, đào tạo, bồi dưỡng Thẩm phán, đề cao kỷ cương, kỷ luật nội bộ; xây dựng thiết chế để bảo vệ quyền uy tư pháp, bảo đảm chế độ, tiền lương, bảo vệ Thẩm phán.
Đồng thời, đề án tăng cường sự lãnh đạo của Đảng và sự giám sát của cơ quan dân cử; xây dựng nền tảng hình thành Tòa án điện tử; làm rõ cơ chế kiểm soát quyền lực giữa Tòa án và các cơ quan nhà nước khác; xây dựng thiết chế bảo vệ Hiến pháp. Trên cơ sở đó tham mưu, hoạch định chính sách, định hướng về cải cách tư pháp tại Tòa án trong thời gian tới.
Bên cạnh đó, các đại biểu cho rằng, việc thực hiện cải cách tư pháp tại Tòa án nhân dân theo Nghị quyết số 49-NQ/TW vẫn còn một số hạn chế, vướng mắc; một số vấn đề còn có nhận thức không thống nhất như: vị trí, vai trò “trung tâm” của Tòa án, xét xử là trọng tâm trong hoạt động tư pháp; nội hàm của “tư pháp”, “quyền tư pháp”, “cơ quan tư pháp”, “cơ quan có hoạt động tư pháp” trong Nhà nước pháp quyền Việt Nam xã hội chủ nghĩa...
Phát biểu tại hội nghị, Chánh án Tòa án nhân dân Tối cao Nguyễn Hòa Bình nhấn mạnh, để xây dựng Nhà nước pháp quyền và cải cách tư pháp, hạt nhân chính là những đổi mới hoạt động của Tòa án. Tổng kết thực hiện Nghị quyết 49 giai đoạn 2008-2020 cho thấy, cải cách tư pháp của Tòa án đã đạt những kết quả quan trọng, nhưng trong thời gian tới, đòi hỏi yêu cầu cao hơn.
Chánh án cũng đánh giá: "đây là phiên họp đầu tiên, nhưng công tác chuẩn bị xây dựng đề án đã được tiến hành từ đầu năm. Đây cũng là nhu cầu nội tại của chúng ta, mặc dù là nhiệm vụ Đảng và Nhà nước giao nhưng Tòa án cũng thấy rằng cần đổi mới hơn nữa hoạt động của Tòa án, nâng cao hơn nữa vị thế Tòa án trong hệ thống tư pháp. Vậy nên Ban cán sự đảng Tòa án nhân dân Tối cao đã nghiên cứu và chuẩn bị kế hoạch thời gian tới".
Vừa qua, Chánh án Tòa án nhân dân Tối cao đã có thư gửi các nhà khoa học pháp lý hàng đầu của Việt Nam đề nghị có những gợi mở cho định hướng quan trọng của Tòa án trong giai đoạn tới và nhận được sự đồng tình hưởng ứng cao. Hy vọng với chủ trương lớn của Đảng về cải cách tư pháp thời gian tới nền tư pháp nước nhà có những thay đổi mạnh mẽ trong tương lai.
Tiếp thu các ý kiến đóng góp của các đại biểu, Chánh án Nguyễn Hòa Bình đề nghị Tổ Biên tập xây dựng Đề án hoàn thiện Kế hoạch, Đề cương Đề án theo đúng tiến độ đề ra.