Tin tưởng Việt Nam đóng vai trò toàn cầu lớn hơn nữa

Chuyến công tác của Chủ tịch nước diễn ra trong bối cảnh Việt Nam kỷ niệm 48 năm ngày gia nhập tổ chức đa phương lớn nhất thế giới Liên hợp quốc (20/9/1977 – 20/9/2025).

Nhân dịp này, Trợ lý Tổng Thư ký Liên hợp quốc, Giám đốc Khu vực châu Á – Thái Bình Dương của tổ chức Chương trình Phát triển Liên hợp quốc (UNDP) Kanni Wignaraja đã có cuộc trao đổi với phóng viên Thông tấn xã Việt Nam về sự tham gia của Việt Nam trong công việc chung của Liên hợp quốc cũng như sự hợp tác giữa Việt Nam với UNDP:

Bà đánh giá thế nào về vai trò và vị thế của Việt Nam trong khu vực và trên thế giới hiện nay?

Trước hết, từ Liên hợp quốc và UNDP, xin gửi lời chúc mừng nồng nhiệt đến Việt Nam. Với tất cả những gì đã trải qua trong quá khứ, Việt Nam coi lịch sử là một phần câu chuyện của mình nhưng cũng sẵn sàng gác lại quá khứ để hướng tới tương lai. Lễ kỷ niệm Quốc khánh vừa qua thực sự cho thấy đó là một lễ kỷ niệm của Việt Nam ngày hôm nay và trong tương lai.

Một đất nước đã cùng nhau đoàn kết và vững mạnh, một quốc gia nơi mọi người đều có vị trí bình đẳng. Đó là điều đáng được ca ngợi. Đối với Liên hợp quốc và UNDP, đó là những giá trị cốt lõi quan trọng nhất. Tôi nghĩ rằng trọng tâm của điều đó là Việt Nam hiện mong muốn có vai trò đóng góp nhiều hơn cho ASEAN, khu vực châu Á - Thái Bình Dương cũng như cho cả thế giới.

Thế giới cần thêm những tiếng nói như Việt Nam để thấy rằng mọi thứ có thể được thực hiện theo những cách khác nhau. Các bạn có thể thoát khỏi một cuộc chiến tranh và giai đoạn hậu chiến, gác lại quá khứ, học hỏi từ quá khứ để hướng tới hòa bình và ổn định, không chỉ cho đất nước mà còn cho thế giới.

Vì vậy, mong muốn của tôi, với tư cách là một người rất ngưỡng mộ và tôn trọng đất nước này là được thấy Việt Nam đóng vai trò toàn cầu lớn hơn nữa,trong hoạt động gìn giữ hòa bình, kiến tạo hòa bình, thể hiện xu hướng phát triển mới mà Việt Nam sẽ theo đuổi và hỗ trợ các quốc gia kém may mắn hơn. Bởi vì khi Việt Nam gặp khó khăn, các quốc gia khác đã giúp đỡ, và bây giờ Việt Nam có thể giúp đỡ những nước khác đang gặp khó khăn.

Việt Nam và UNDP đã có mối quan hệ hợp tác dài lâu. Theo bà, đâu là những lĩnh vực trọng tâm tiếp theo trong chặng đường hợp tác sắp tới?

UNDP đã có mặt tại Việt Nam từ năm 1978 – là một trong những văn phòng đầu tiên của Liên hợp quốc tại đây. Mối quan hệ đó được xây dựng trên sự tin cậy sâu sắc và UNDP đã đồng hành cùng Việt Nam trong những bước đi đầu tiên của Đổi mới, từ hỗ trợ những thay đổi thể chế, đến cải thiện năng lực dịch vụ công, tất cả những điều đó đã góp phần vào sự phát triển của Việt Nam.

Điều tôi rất tự hào khi trở lại Việt Nam hôm nay là chứng kiến giai đoạn tiếp theo của các cải cách quản trị. Làm thế nào để ngành tư pháp đáp ứng được những yêu cầu mới của Việt Nam, cả trong và ngoài nước? Nếu các bạn muốn phát triển khu vực tư nhân, hay làm thế nào để phát triển mạnh mẽ thị trường vốn nội địa? Việt Nam cần một thị trường vốn nội địa sôi động hơn, không chỉ FDI. FDI sẽ đến khi thấy một thị trường vốn nội địa mạnh mẽ. Làm thế nào để tiếp tục phát triển nguồn nhân lực? 

Bởi vì những gì mọi người học được, những kỹ năng hôm qua chưa chắc đã đáp ứng  cho ngày mai. Hệ thống giáo dục cần đổi mới để chuẩn bị cho thế hệ trẻ Việt Nam cạnh tranh toàn cầu.
Điều quan trọng nhất, tôi cho rằng đó là với sự hỗ trợ của UNDP và các đối tác khác, Việt Nam có thể chứng minh rằng tăng trưởng kinh tế không nhất thiết phải đánh đổi bằng môi trường. Sự thịnh vượng phải dành cho cả con người và hành tinh. Tôi nghĩ đó sẽ là một mô hình phát triển tốt và Việt Nam sẽ trở thành một hình mẫu cho các quốc gia khác.

Bà nhận định như thế nào về tiến trình thực hiện các Mục tiêu Phát triển Bền vững (SDGs) tại Việt Nam?

Các SDG không phải là một đích đến, mà là một hành trình. Đó là một hành trình liên tục phát triển và tiến hóa. Điều rất đáng mừng là Việt Nam đã lồng ghép các SDG vào các kế hoạch quốc gia của mình. Tuy nhiên, câu hỏi đặt ra là liệu mọi địa phương, với những cải cách gần đây, đã lồng ghép các SDG vào quy hoạch phát triển của địa phương chưa? Bởi vì các tỉnh, thành phố mới là nơi người dân thực sự sinh sống và chịu ảnh hưởng trực tiếp. Đây là điều mà UNDP sẽ ưu tiên hỗ trợ.

Mặc dù các đơn vị hành chính được sáp nhập, song điều đó không có nghĩa là hành trình phát triển bền vững sẽ gián đoạn, không đến với tất cả mọi người, ở nơi họ đang sống. Nếu mỗi người dân Việt Nam có thể hiểu rằng "SDG là dành cho tôi, cho cộng đồng của tôi", thì chúng ta đã thành công.
Đối với UNDP, chúng tôi sẽ làm việc với tất cả các đối tác địa phương của Việt Nam, đối tác quốc tế để biến điều đó thành hiện thực. Một phần trong đó là đổi mới, đột phá phát triển với trí tuệ nhân tạo (AI), nhưng cốt lõi vẫn là con người. Nếu người dân nhận thấy được năng lực, hào hứng và quyết tâm cải thiện không chỉ cuộc sống của chính họ và cộng đồng, tôi nghĩ Việt Nam sẽ bứt phá.

Có nhiều ý kiến lo ngại về "bẫy thu nhập trung bình". Bà nhìn nhận thế nào về vấn đề này đối với Việt Nam?

Về "bẫy thu nhập trung bình", cá nhân tôi và cả UNDP không sử dụng thuật ngữ "bẫy" thu nhập trung bình. Nó mang một cảm giác bất lực nào đó, như thể bạn bị nhốt trong lồng và không thể thoát ra. Tôi không nghĩ đó là câu chuyện của Việt Nam hay của nhiều quốc gia trong khu vực của chúng ta. Vì vậy, tôi nghĩ điều mà các bạn nói là phải thoát khỏi "bẫy thu nhập trung bình" – thực ra đó chỉ là một cái "bẫy tinh thần".

Vấn đề không phải là ai đang giữ ta lại, mà là mỗi chúng ta có quyết tâm và chính sách đúng để tiến lên hay không. Đó là câu chuyện của cải cách thể chế, sử dụng nguồn tài chính hiệu quả để phát triển thịnh vượng cho nhiều người hơn, để thu hút thêm dòng vốn, …. giúp thúc đẩy không chỉ nền kinh tế mà còn tăng phúc lợi xã hội.

Một câu hỏi lớn hơn là: Việt Nam muốn trở thành quốc gia có thu nhập cao, nhưng liệu người dân có hạnh phúc không?  Đó là một tập hợp các tiêu chí khác nhau khi các bạn nhìn dưới nhiều góc độ: liệu mọi người có công bằng trong cơ hội phát triển? Liệu mọi người dân có cảm thấy gắn bó mạnh mẽ với đất nước không? Và liệu mọi người có khát vọng mạnh mẽ  cùng tiến lên không ; sự phát triển không chỉ dành cho các thành phố lớn.  Tôi nghĩ đây là những vấn đề mà nếu giải quyết được thì sẽ thực sự đưa Việt Nam thoát khỏi “bẫy thu nhập trung bình “. 

Và đây cũng là lý do tại sao tôi cảm thấy vinh dự khi UNDP nói riêng và Liên hợp quốc nói chung được làm việc ở đất nước này, bởi vì đây là một đất nước tin vào những giá trị cốt lõi trên, tuân thủ Hiến chương Liên hợp quốc. Việt Nam sẽ đóng vai trò ngày càng quan trọng trên toàn cầu, trong khu vực. Tài sản quý giá nhất mà Việt Nam có, chính là con người. Nếu tiếp tục đầu tư vào con người – vào năng lực, khát vọng, bản sắc và sự bình đẳng, tôi tin Việt Nam sẽ đạt đến những thành tựu bứt phá trong tương lai.

Trân trọng cảm ơn bà!