Bảo lãnh tín dụng chưa hiệu quả Từ năm 2011, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 03/2011/QĐ-TTg về quy chế bảo lãnh cho doanh nghiệp nhỏ và vừa (DNNVV) vay vốn Ngân hàng Thương mại. Tới năm 2013, Thủ tướng Chính phủ tiếp tục ra Quyết định số 58/2013/QĐ- TTg về quy chế thành lập, tổ chức, hoạt động của Quỹ bảo lãnh tín dụng cho DNNVV tại các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương.
Theo Thứ trưởng Bộ Tài chính Trần Văn Hiếu, các quyết định trên tạo ra khuôn khổ pháp lý để triển khai đồng bộ, thống nhất hoạt động bảo lãnh tín dụng, tạo điều kiện thuận lợi cho DNNVV tiếp cận nguồn vốn vay từ tổ chức tín dụng để duy trì, phát triển và mở rộng hoạt động sản xuất kinh doanh, tạo công ăn việc làm cho người lao động.
Tuy nhiên, ông Hiếu cho biết hoạt động bảo lãnh tín dụng ở Ngân hàng Phát triển Việt Nam (VDB) hay ở các quỹ bảo lãnh tín dụng xuất hiện nhiều bất cập. Cả nước hiện có 27 quỹ bảo lãnh tín dụng nhưng nhiều quỹ có năng lực hạn chế, vốn thấp (không đạt mức tối thiểu 30 tỷ đồng), chủ yếu do ngân sách địa phương góp, tổ chức tín dụng có tham gia góp vốn nhưng ở mức khiêm tốn do quỹ hoạt động phi lợi nhuận còn ngân hàng hoạt động vì lợi nhuận; năng lực bộ máy còn hạn chế.
Trong khi đó, ông Nguyễn Chí Trang, Phó Tổng Giám đốc VDB cho biết nhiệm vụ đặt ra cho VDB bảo lãnh tín dụng cho DNNVV nhưng lại không cấp nguồn cho đơn vị này thực hiện, trong khi đó hoạt động của VDB còn gặp nhiều khó khăn. Quy trình thẩm định dự án đầu tư của VDB và ngân hàng thương mại chưa thống nhất nguyên tắc phối hợp, điều kiện, trình tự thủ tục…
Chính vì quy trình thẩm định dự án còn bất cập nên Phó Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Nguyễn Đồng Tiến cho biết thời gian tiếp cận vốn tín dụng được bảo lãnh của DNNVV lên tới 3 tháng.
Bộ Tài chính cho rằng cơ chế bảo lãnh tín dụng chưa được thực hiện hiệu quả. Tổng vốn điều lệ của 27 quỹ bảo lãnh tín dụng ước khoảng 1.462 tỷ đồng, tổng số dư nợ bảo lãnh đang là 361 tỷ đồng và quỹ này phải thực hiện trả nợ thay DNNVV ước khoảng 137,95 tỷ đồng.
Còn tại VDB, lũy kế chứng thư phát sinh mà VDB trả nợ thay cho DNNVV là 78 chứng thư với số tiền 355,15 tỷ đồng và 454.437 USD, trong khi lũy kế thu nợ bắt buộc là hơn 68 tỷ đồng và 457.000 USD. Trong 78 khoản mà VDB trả nợ thay, còn 73 khoản chưa thu được. Hoặc đang có nhiều hợp đồng bảo lãnh có sự tranh chấp giữa VDB và các ngân hàng thương mại mà khi khởi kiện, Tòa án các cấp đã buộc VDB phải trả nợ ngân hàng thương mại thay cho DNNVV.
Xây dựng Nghị định của Chính phủ về bảo lãnh tín dụng Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ giao Bộ Tài chính chủ trì, chỉ đạo VDB đánh giá tình hình thực hiện Quyết định số 03, đề xuất Thủ tướng Chính phủ cho phép thực hiện các cơ chế, chức năng về bảo lãnh tín dụng, nhất là việc xử lý những tồn đọng trong bảo lãnh tín dụng tại VDB. Bộ Tài chính phối hợp với các địa phương đánh giá việc thực hiện Quyết định số 58, chủ trì với các bộ khác dự thảo Nghị định quy chế bảo lãnh tín dụng cho DNNVV song song với tiến trình sửa đổi, bổ sung dự án Luật DNNVV đang được Quốc hội cho ý kiến, vì bảo lãnh tín dụng cũng là một nội dung quan trọng trong dự thảo Luật.
Các ngân hàng không ngừng nâng cao chất lượng tín dụng, tạo mọi điều kiện cho khách hàng, trong đó có các doanh nghiệp nhỏ và vừa vay vốn phát triển kinh doanh, sản xuất. Trần Việt – TTXVN |
Về mô hình hoạt động của Quỹ bảo lãnh tín dụng, Phó Thủ tướng đề nghị tiếp tục bám sát các quy định tại Quyết định số 58. Tuy nhiên, nguồn hình thành quỹ bước đầu lấy từ ngân sách nhà nước và cấp bổ sung, từ tiền lãi gửi, tiền phí bảo lãnh thu được, chênh lệch thu chi, vốn tài trợ hợp pháp của tổ chức, cá nhân trong và ngoài nước bao gồm cả ODA phục vụ phát triển DNNVV.
Theo Phó Thủ tướng, quỹ này sẽ hướng tới bảo lãnh tín dụng cho DNNVV, DN siêu nhỏ không đủ sức tiếp cận nguồn lực từ ngân hàng, nhất là các quy định về tài sản thế chấp, tài sản bảo đảm nhưng lại có phương án kinh doanh tốt. Đồng thời, Phó Thủ tướng giao các bộ đặt ra tiêu chí xác định đối tượng rõ ràng để có thể “hỗ trợ các doanh nghiệp chiến thắng chứ không hỗ trợ các doanh nghiệp chiến bại”.
Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ giao Bộ Tài chính nghiên cứu Nghị định 58 về cơ chế tổ chức, điều hành, cơ chế bảo lãnh tín dụng theo hướng bảo lãnh toàn bộ nhu cầu vay, không đặt vấn đề phải có tài sản bảo đảm như yêu cầu vay vốn tại ngân hàng thương mại, không hủy ngang bảo lãnh và có mức thu phí bảo lãnh phù hợp.
Các cơ quan liên quan phối hợp nghiên cứu xác định mối quan hệ 3 bên quỹ bảo lãnh tín dụng, ngân hàng thương mại và DNNVV theo nguyên tắc thị trường, các quy định của luật pháp, nhưng vẫn đảm bảo thủ tục thuận lợi cho DNNVV, quy định trách nhiệm cuối cùng cho Quỹ bảo lãnh tín dụng. Phó Thủ tướng yêu cầu dự thảo Nghị định nhấn mạnh việc thực hiện đồng bộ các giải pháp chia sẻ rủi ro cho bảo lãnh tín dụng là trích lập dự phòng rủi ro, đảm bảo có sự tham gia của bảo hiểm vào hoạt động này.