Thảo luận lĩnh vực kinh tế - xã hội được cử tri và đại biểu Quốc hội quan tâm

Theo Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải, nhìn chung, không khí thảo luận sôi nổi, thẳng thắn và trách nhiệm, các đại biểu Quốc hội đã tham gia nhiều ý kiến quan trọng, tâm huyết về thực hiện ngân sách nhà nước năm 2025, dự toán năm 2026, các kế hoạch 5 năm về đầu tư công trung hạn, tài chính quốc gia, vay và trả nợ công. 

Qua theo dõi các phiên thảo luận của các vị đại biểu tại tổ và hội trường cho thấy, các đại biểu Quốc hội thống nhất đánh giá: Năm 2025, bối cảnh thế giới có nhiều biến động, thách thức. Trong nước triển khai nhiều lĩnh vực đột phá, đồng thời phải huy động nguồn lực để thực hiện mục tiêu tăng trưởng trên 8%. 

Tuy nhiên, việc quản lý, điều hành ngân sách nhà nước đạt kết quả tích cực, ước thu vượt cao hơn so với dự toán, các nhiệm vụ chi cơ bản đáp ứng, đảm bảo đủ kinh phí nợ công trong giới hạn cho phép.

Bối cảnh kinh tế - xã hội những tháng còn lại của cuối năm 2025 dự báo còn nhiều thách thức, đặc biệt là ảnh hưởng từ thiên tai, bão lũ, những bất ổn của kinh tế toàn cầu. Do đó, các đại biểu đề nghị tiếp tục tháo gỡ các khó khăn, vướng mắc để hoàn thành ở mức cao nhất các chỉ tiêu, nhiệm vụ ngân sách năm 2025.

Năm 2026 là năm đầu thực hiện kế hoạch 5 năm 2026 - 2030, với những yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội ở mức cao hơn nhiều so với giai đoạn trước. Thu chi ngân sách, bội chi, nợ công xây dựng gắn với mục tiêu tăng trưởng 2 con số, nên có nhiều thách thức. Do đó, các đại biểu Quốc hội đề nghị lường trước các rủi ro đối với dự toán thu, có giải pháp tăng cường quản lý thu, nắm chắc nguồn thu, mở rộng cơ sở thu, đảm bảo thu đúng, thu đủ, thu kịp thời. 

Các đại biểu Quốc hội cũng lưu ý, nhu cầu tăng chi ngân sách trung ương năm 2026 rất lớn, do đó, cần có giải pháp huy động và sử dụng có hiệu quả các nguồn lực để hoàn thành các mục tiêu, nhiệm vụ. Cần đánh giá kỹ lưỡng ảnh hưởng của tăng chi tiêu công tới lạm phát, để có giải pháp kiềm chế lạm phát, điều hành chi ngân sách chặt chẽ, hiệu quả, triệt để, tiết kiệm chi thường xuyên. Cũng có đại biểu Quốc hội đề nghị có thể tăng bội chi ngân sách nhà nước hợp lý, để tăng nguồn lực cho phòng, chống thiên tai, dịch bệnh, chi đầu tư phát triển và thực hiện các đột phá theo chủ trương của Trung ương. 

Cần kịp thời phân bổ, giao vốn đầu tư công năm 2026, quyết liệt chỉ đạo để đẩy nhanh tiến độ giải ngân, siết chặt kỷ luật, kỷ cương, gắn trách nhiệm của người đứng đầu với kết quả thực hiện kế hoạch đầu tư công. Quản lý, sử dụng vốn đầu tư công tuân thủ pháp luật hiệu quả, chống lãng phí, tiêu cực, sử dụng có hiệu quả tài sản công của các đơn vị sau khi sáp nhập, các đơn vị hành chính ở địa phương và các bộ, cơ quan trung ương, tiếp tục đổi mới việc quản lý, sử dụng các quỹ tài chính ngoài ngân sách nhà nước, trong đó chú ý đến Quỹ bảo hiểm y tế, Quỹ bảo hiểm xã hội và các loại quỹ khác; việc tăng cường thể chế quản lý tài sản của các doanh nghiệp nhà nước. 

Các đại biểu Quốc hội cũng tham gia ý kiến về chính sách miễn, giảm, tình hình nợ đọng, trốn thuế làm giảm các khoản thu ngân sách. Việc tiết kiệm theo tỷ lệ phần trăm trên dự toán giải ngân vốn ODA, vốn vay nước ngoài, các hình thức PPP, việc thực hiện các chương trình mục tiêu quốc gia, ảnh hưởng của việc thiếu nguyên liệu, vật liệu, công tác quy hoạch, thu hồi và định giá đất đến đầu tư công.

Về kế hoạch tài chính 5 năm quốc gia, kế hoạch đầu tư công trung hạn, các đại biểu Quốc hội thống nhất giai đoạn 2021 - 2025 tình hình thế giới và trong nước diễn biến nhanh, phức tạp, có trường hợp vượt khả năng dự báo, trong nước triển khai nhiều nghị quyết quan trọng, cách mạng, đột phá của Trung ương. Tuy nhiên, các chỉ tiêu, mục tiêu của kế hoạch tài chính 5 năm cơ bản hoàn thành, thu, chi ngân sách cải thiện, ưu tiên bố trí chi cho đầu tư và cân đối đủ nguồn cho các nhiệm vụ chi quan trọng trên các lĩnh vực, đảm bảo vốn vay cho ngân sách nhà nước và đầu tư phát triển, các chỉ tiêu an toàn nợ công trong ngưỡng cho phép.

Các đại biểu Quốc hội đề nghị kế hoạch tài chính ngân sách giai đoạn 2026 - 2030 cần khắc phục hạn chế của giai đoạn trước. Có đại biểu đề nghị cần thay đổi tư duy quản lý tài chính quốc gia, chuyển từ phân bổ nguồn lực ngân sách nhà nước sang dẫn dắt các nguồn lực của Nhà nước và tăng cường áp dụng cơ chế quản lý ngân sách theo kết quả đầu ra để phục vụ các mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội, đưa đất nước vào giai đoạn phát triển mới.

Tiếp tục hoàn thiện pháp luật thu, chi ngân sách, đảm bảo vai trò chủ đạo của ngân sách trung ương, cơ cấu thu ngân sách theo hướng bền vững, cải thiện việc phân bổ, giao kế hoạch giải ngân đầu tư công, tập trung vốn cho các công trình trọng điểm, các công trình hạ tầng có tính chất kết nối vùng, ưu tiên các khu vực khó khăn, các vùng trọng điểm, vừa tạo động lực phát triển, đồng thời tránh chênh lệch trong quá trình phát triển. Tiếp tục giảm tỷ trọng chi thường xuyên, hạn chế chi chuyển nguồn, các chỉ tiêu thu, chi, vay nợ công tăng rất cao so với giai đoạn trước để thực hiện các mục tiêu tăng trưởng 2 con số và nghị quyết quan trọng của Trung ương.

Do đó, các đại biểu Quốc hội đề nghị dự phòng đầy đủ các rủi ro, tăng cường quản lý thu, có giải pháp hiệu quả, khả thi, huy động đủ nguồn lực cho mục tiêu phát triển nhưng đảm bảo an toàn nợ công, an ninh tài chính quốc gia, huy động được các nguồn lực trong xã hội như vàng, ngoại tệ và đảm bảo hiệu quả quản lý, sử dụng các nguồn lực; xử lý các khó khăn, vướng mắc để vận hành thông suốt việc quản lý tài chính, ngân sách, tài sản công theo mô hình chính quyền địa phương 2 cấp; tăng cường kỷ luật ngân sách, không để xảy ra thất thoát, lãng phí khi thực hiện các lĩnh vực đột phá về y tế, giáo dục, khoa học, công nghệ, chuyển đổi số và đầu tư công.

Các đại biểu Quốc hội cũng đề nghị rà soát, đánh giá kỹ khả năng vay, khả năng trả nợ, kiểm soát chặt chẽ nghĩa vụ nợ dự phòng, bảo lãnh Chính phủ, nhận diện đầy đủ các rủi ro về vay nợ, tỷ giá, rủi ro về cân đối nguồn trả nợ để có các giải pháp phù hợp; việc phát hành trái phiếu Chính phủ, thời hạn vay, lãi suất vay cần rà soát kỹ lưỡng, đặc biệt là trái phiếu kỳ hạn ngắn.

Cũng tại các phiên thảo luận, Quốc hội đã nghe các đồng chí Bộ trưởng Bộ Y tế, Bộ Văn hóa Thể thao và Du lịch, Bộ Nông nghiệp và Môi; các đồng chí Phó Thủ tướng Phạm Thị Thanh Trà, Lê Thành Long và đặc biệt là Quốc hội đã nghe Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính phát biểu giải trình nhiều vấn đề được cử tri và các đại biểu Quốc hội quan tâm.