Ngành Nội vụ 80 năm bền bỉ phụng sự, kiến tạo phát triển

Phía sau khối lượng công việc đồ sộ đó là nhiều trăn trở, lo toan, với những bữa ăn nuốt vội và những đêm không ngủ”. Đây là lời chia sẻ của Phó Thủ tướng Thường trực Nguyễn Hòa Bình tại Đại hội Đảng bộ Bộ Nội vụ mới đây, khi nói đến vai trò tiên phong của Bộ trong việc tham mưu và triển khai cuộc cách mạng về tổ chức bộ máy, kiến tạo lại không gian phát triển mới cho đất nước. Yêu cầu đặt ra vô cùng cấp bách, đòi hỏi chất lượng tham mưu rất cao trong thời gian rất ngắn.

Sáng tạo, đổi mới, chấp nhận khó khăn

Chỉ trong vòng chưa đầy 1 năm qua, Phó Thủ tướng Thường trực Nguyễn Hòa Bình đã 3 lần dự hội nghị và làm việc với Bộ Nội vụ và lần nào ông cũng ghi nhận Bộ có nhiều sáng tạo, đổi mới, chấp nhận khó khăn, không đùn đẩy, né tránh trách nhiệm, đã giải quyết được rất nhiều việc khó như:  vấn đề vị trí việc làm, tinh gọn bộ máy, sắp xếp đơn vị hành chính, tăng lương, giảm biên chế, đổi mới thi công chức, viên chức,…

Tại Hội nghị trực tuyến toàn quốc tổng kết công tác năm 2024 và triển khai nhiệm vụ năm 2025 của ngành Nội vụ vào đầu năm nay, Phó Thủ tướng từng chia sẻ, lăn lộn với lãnh đạo, cán bộ, công chức của Bộ, ông cảm nhận Bộ Nội vụ đảm nhận khối lượng công việc rất lớn, “cái gì cũng cấp bách, dồn dập, tính chất nhạy cảm và phức tạp”. Phó Thủ tướng không quên dặn dò: “Việc làm chính sách chạm đến nhiều người. Làm tốt chưa chắc được khen, vì người ta cho đó là bổn phận của chúng ta, nhưng làm sơ sẩy cái gì đấy là có vấn đề. Có những việc, tồn tại trong nhiều năm, ai cũng thấy là điểm nghẽn”.

Phó Thủ tướng dẫn chứng như việc cải cách chế độ tiền lương, xây dựng thể chế với khối lượng văn bản rất lớn, đặc biệt là tinh gọn bộ máy. “Có những lúc đồng chí Bộ trưởng đưa cho tôi báo cáo, hết giờ rồi nhưng yêu cầu sáng mai phải có để trình Quốc hội. Anh em văn phòng phải làm cật lực suốt đêm để ngày mai tôi ký để báo cáo Quốc hội, rất khẩn trương”.

Theo lời Phó Thủ tướng Nguyễn Hòa Bình, từ khi làm Phó Thủ tướng, ông ký văn bản cho ý kiến liên quan đến lĩnh vực của Bộ Nội vụ đầu tiên và là nhiều nhất. Bộ Nội vụ đã khẳng định là một tập thể đoàn kết, tâm huyết, chuyên nghiệp, có chuyên môn sâu. Các tham mưu của Bộ bám sát chủ trương, nghị quyết, đường lối của Đảng, chính sách của Nhà nước và sát thực tiễn.

Bền bỉ phụng sự, chủ động kiến tạo

80 năm xây dựng và phát triển (28/8/1945 – 28/8/2025) là 8 thập kỷ Bộ, ngành Nội vụ bền bỉ phụng sự, chủ động kiến tạo. Bộ Nội vụ đã thực hiện tốt vai trò là cơ quan tham mưu cho Đảng, Nhà nước những chủ trương, giải pháp xây dựng bộ máy nhà nước đáp ứng yêu cầu của cách mạng qua từng thời kỳ lịch sử, đồng thời trực tiếp tham gia giải quyết nhiều công việc cụ thể được Đảng, Chính phủ giao phó trong lĩnh vực tổ chức nhà nước.

Nếu như giai đoạn 1945- 1954, dấu ấn nổi bật của Bộ Nội vụ là khẩn trương tham mưu xây dựng, củng cố, bảo vệ thành công và phát huy tối đa công năng của hệ thống chính quyền cách mạng còn non trẻ thì giai đoạn 1954 – 1975, thành tựu quan trọng của Bộ là củng cố chính quyền nhân dân, xây dựng bộ máy nhà nước phục vụ cho sự nghiệp kháng chiến chống Mỹ cứu nước.

Giai đoạn 1975 – 2022, tổ chức bộ máy nhà nước được chuyển đổi từ chế độ quản lý tập trung, kế hoạch hóa, bao cấp sang chế độ quản lý mới, xóa bỏ bao cấp, từng bước đổi mới bộ máy nhà nước phù hợp với kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa. Bộ Nội vụ (khi đó là Ban Tổ chức - Cán bộ Chính phủ) đã tham mưu cho Chính phủ để trình cấp có thẩm quyền xem xét, quyết định chủ trương tinh gọn bộ máy của Chính phủ theo hướng giảm dần các bộ chuyên ngành chuyển sang hoạt động theo cơ chế bộ đa ngành, đa lĩnh vực, giảm số lượng tổng cục thuộc Chính phủ, chuyển chức năng quản lý sản xuất kinh doanh cho các doanh nhiệp nhà nước thực hiện và tự chịu trách nhiệm. Bộ máy của Chính phủ đã giảm từ 76 xuống còn 38 đầu mối. Đây có thể coi là cuộc cách mạng về công tác tổ chức, mạnh dạn đột phá vào khâu khó khăn, phức tạp nhất vì mục tiêu xây dựng nền hành chính tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả.

Từ năm 2002 đến nay, Bộ Nội vụ, ngành Tổ chức nhà nước được Đảng, Nhà nước quan tâm, tin tưởng và giao thực hiện nhiều nhiệm vụ quan trọng trong thực hiện Cương lĩnh, chiến lược của Đảng và Hiến pháp năm 2013. Bộ đã nỗ lực cao và tập trung ưu tiên nguồn lực vào việc hoàn thiện thể chế, chính sách thuộc lĩnh vực nội vụ nhằm cụ thể hóa các chủ trương, chính sách của Đảng; nghiên cứu, xây dựng, sửa đổi, bổ sung, hoàn thiện các văn bản quy phạm pháp luật, các Đề án để trình Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ hoặc trình Chính phủ để trình Trung ương Đảng, Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội ban hành.

Dấu ấn nổi bật nhất, tiêu biểu nhất là những đóng góp của Bộ Nội vụ trong cuộc cách mạng tinh gọn bộ máy, sắp xếp đơn vị hành chính, tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp. Hơn một năm qua, Bộ Nội vụ gánh vác sứ mệnh tâm điểm trong tham mưu cho các cấp có thẩm quyền về cuộc cách mạng tổ chức bộ máy và kiến tạo không gian phát triển mới với nhiều vấn đề khó, phức tạp, chưa có tiền lệ và yêu cầu rất cao về tiến độ.

Kiến tạo lại giang sơn trong thời đại mới

Hình ảnh “khi tiếp nhận hồ sơ gửi sang để các đồng chí Thường vụ Quốc hội cho ý kiến, hồ sơ lên đến nửa gian nhà” và câu nói của Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định “Ủy ban Thường vụ Quốc hội và các cơ quan của Quốc hội đã dành rất nhiều thời gian nghiên cứu để xem xét thẩm tra một khối lượng hồ sơ đồ sộ do Chính phủ trình trong việc sắp xếp đơn vị hành chính cấp xã của 63 địa phương gộp lại thành 34 tỉnh, thành phố mới. Các cơ quan của Quốc hội, đặc biệt là Ủy ban Pháp luật và Tư pháp đã làm việc không kể ngày đêm, không kể ngày nghỉ để thẩm tra toàn bộ các bộ hồ sơ sắp xếp đơn vị hành chính cấp tỉnh”, tại Phiên họp thứ 46 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho thấy phần nào những nỗ lực của cán bộ, công chức Bộ, ngành Nội vụ trong việc kiến tạo những nền tảng tổ chức nhà nước trước thềm kỷ nguyên phát triển mới của dân tộc.

Thành quả minh chứng cho những nỗ lực đó là việc sắp xếp tổ chức bộ máy của Chính phủ với việc giảm 5 bộ và cơ quan ngang bộ, giảm 3 cơ quan thuộc Chính phủ, xóa bỏ 30/30 tổng cục và tương đương, cắt giảm hàng nghìn đầu mối cấp vụ, cục, chi cục -thành tựu đột phá, giúp bộ máy Chính phủ trở nên tinh gọn, giảm tầng lớp trung gian, hoạt động hiệu lực, hiệu quả hơn.

Là “cuộc kiến tạo lại giang sơn trong thời đại mới”, giảm từ 63 xuống còn 34 tỉnh, thành phố (giảm 46%), giảm 6.714 đơn vị cấp xã (tương đương 66,91%), và kết thúc hoạt động của đơn vị hành chính cấp huyện. Đi cùng với đó là một cuộc phân cấp, phân quyền mạnh mẽ, với hơn 1.200 nhiệm vụ được chuyển từ cấp huyện về cho cấp tỉnh và xã, trong đó hơn 84% đã trao quyền cho chính quyền cấp xã để bảo đảm chính quyền gần dân, sát dân, phục vụ nhân dân tốt hơn.

Đó còn là việc đổi mới mạnh mẽ công tác cán bộ, tinh giản trên 94 nghìn cán bộ, công chức, viên chức một cách thấu tình, đạt lý, nhân văn; đào tạo, bồi dưỡng cho hơn 4 triệu lượt cán bộ, công chức, viên chức, nâng cao năng lực thực thi công vụ; cắt giảm trên 100 chứng chỉ hình thức, nặng bằng cấp, tháo gỡ áp lực, thủ tục rườm rà cho đội ngũ công chức, viên chức, ban hành chính sách để bảo vệ những cán bộ năng động, dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm…

Xây dựng nền hành chính liêm chính, gần dân

Cuộc cách mạng về tổ chức bộ máy là bước đột phá vĩ đại, mở ra thời kỳ mới, không gian phát triển mới cho đất nước. Kết quả đã có mới chỉ là bước khởi đầu. Nhiệm vụ phía trước còn nặng nề.

Nói như Phó Thủ tướng Nguyễn Hòa Bình là bộ máy mới, không gian mới, nhiệm vụ mới, phân cấp, phân quyền mới thưở ban đầu có thể sẽ còn nhiều khó khăn với những bỡ ngỡ, vấp váp, nhất là ở chính quyền cơ sở. Vì vậy, phải vừa quyết liệt, vừa kiên trì, rất quyết tâm nhưng rất sát thực tiễn, có tư duy mới, phương thức làm việc mới để bộ máy vận hành thực sự hiệu quả, thúc đẩy đất nước phát triển.

Bộ Nội vụ phải tiếp tục rà soát, đánh giá hoạt động bộ máy đã triển khai ở cả cấp chính quyền địa phương lẫn tổ chức bên trong các cơ quan. Theo dõi, đôn đốc, hướng dẫn chính quyền địa phương 2 cấp để bảo đảm hoạt động thông suốt, nắm chắc tình hình cơ sở, phục vụ tốt người dân, không để đứt gãy các dịch vụ hành chính công. Đồng thời, tham mưu cho Đảng, Chính phủ hoàn thiện thể chế liên quan đến cán bộ, công chức, viên chức, người lao động, bởi “chúng ta đã có bộ máy được tổ chức ‘gọn’ nhưng nếu không “tinh” thì cũng không đạt yêu cầu”.

Trong không gian Triển lãm thành tựu đất nước nhân dịp 80 năm Quốc khánh, không gian trưng bày "Kiến tạo để đất nước vươn mình" của Bộ Nội vụ với hình ảnh con tàu đang rẽ sóng ra khơi mang đi khát vọng đồng hành cùng đất nước, khẳng định vị thế là một trong những trụ cột trung tâm, đầu tàu đổi mới của Chính phủ trong hành trình xây dựng một nền hành chính kiến tạo, liêm chính, gần dân và phát triển bền vững.