Trong diễn văn kỷ niệm, Bí thư Thị ủy Mường Lay Ngôn Ngọc Khuê nhấn mạnh: Ngày 12/12/1953, huyện Châu Lai và thủ phủ Lai Châu (thị xã Mường Lay) được giải phóng. Nhân Ngày Giải phóng Lai Châu, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã gửi thư động viên và dặn dò đồng bào và cán bộ Lai Châu. Trong thư, Chủ tịch Hồ Chí Minh viết: "Đã hơn 80 năm nay, đồng bào tỉnh nhà bị thực dân Pháp và Việt gian phản động áp bức, bóc lột, lừa bịp; chưa hề được hưởng hạnh phúc, độc lập, tự do như đồng bào các nơi khác. Tôi và Chính phủ luôn luôn thương xót đồng bào. Ngày nay, đồng bào được Bộ đội Chính phủ giải phóng khỏi ách thực dân và phản động. Tôi thay mặt Chính phủ thân ái gửi lời hỏi thăm đồng bào và cán bộ”. Chủ tịch Hồ Chí Minh căn dặn cán bộ, đồng bào các dân tộc Mường Lay đoàn kết thân ái giúp đỡ lẫn nhau, giúp đỡ bộ đội diệt phỉ, trừ gian, giữ gìn trật tự; ra sức tăng gia sản xuất để mọi người được ấm no; hết sức trung thành với Tổ quốc và Chính phủ Việt Nam dân chủ cộng hòa.
Thực hiện lời Bác dặn, ngay sau ngày giải phóng, chính quyền và nhân dân thị xã đã nỗ lực không ngừng, cùng với nhân dân các dân tộc Tây Bắc tiếp tục thực hiện các nhiệm vụ cách mạng, khôi phục kinh tế, ổn định đời sống.
Thị xã Mường Lay ngày nay nằm ở vị trí rất đặc biệt so với những địa phương khác trong cả nước - đó là nơi tụ thủy của 3 dòng chảy là sông Đà, sông Nậm Na và suối Nậm Lay. Trong quá trình phát triển, vùng đất này đã trải qua nhiều biến cố lớn. Điển hình nhất là hai trận lũ ống lịch sử năm 1990 và 1996 đã tàn phá nặng nề vùng đất này, cuốn trôi nhiều công trình, nhà cửa, làng bản của đồng bào. Năm 2004, những cư dân sinh sống trên mảnh đất này lại bắt đầu cuộc di dời lịch sử: di dời lên cao hoặc đến những vùng đất khác để nhường chỗ cho lòng hồ Thủy điện Sơn La.
Đến nay, thị xã Mường Lay là một trong những thị xã nhỏ nhất cả nước với chỉ hai phường và một xã. Năm 2023, thu nhập bình quân đầu người của thị xã Mường Lay đạt 37,2 triệu đồng/người/năm. Tổng sản lượng lương thực đạt 3.865 tấn; chuyển dịch cơ cấu sản xuất trong nông nghiệp theo hướng sản xuất hàng hóa, sản xuất các mặt hàng phục vụ du lịch và nhu cầu tiêu dùng của đô thị. Thị xã tích cực áp dụng các tiến bộ khoa học kỹ thuật vào sản xuất, góp phần nâng cao năng suất lao động, tăng sản lượng lương thực; triển khai các mô hình phát triển kinh tế như trồng quế, trồng cây dược liệu dưới tán rừng...
Các Chương trình mục tiêu quốc gia giai đoạn 2021-2025 được quan tâm chỉ đạo và tổ chức thực hiện có ý nghĩa quan trọng, tác động tích cực đến đời sống của người dân. Đến nay, xã Lay Nưa của thị xã Mường Lay là đơn vị đầu tiên của tỉnh Điện Biên đạt chuẩn nông thôn mới nâng cao. Cơ sở hạ tầng, bộ mặt đô thị đã đổi thay rõ rệt với những công sở được xây dựng khang trang, hiện đại. Nhiều công trình dự án được xây dựng, đang từng bước hoàn thiện.
Đặc biệt, Mường Lay ngày nay là những khu phố nhà sàn lợp đá của đồng bào Thái trắng soi bóng xuống dòng sông Đà, tạo nên một vẻ đẹp của "phố trong bản", "trên bến dưới thuyền" đặc trưng, riêng có của thị xã. Với cảnh quan thiên nhiên đẹp, có lòng hồ thủy điện Sơn La, khí hậu mát mẻ, trong lành, thị xã có nhiều tiềm năng, thế mạnh để khai thác các loại hình du lịch như: du lịch cộng đồng; du lịch sinh thái, lịch sử; du lịch trải nghiệm...
Ông Chui Văn Tải, 93 tuổi, một trong những cán bộ của tỉnh Lai Châu vào thời điểm giải phóng cho biết: Trước kia, đời sống nhân dân ở Mường Lay rất khổ, bị áp bức bóc lột. Sau giải phóng, cán bộ và nhân dân thị xã luôn đoàn kết một lòng xây dựng bản làng, các mặt kinh tế, chính trị, văn hóa, xã hội không ngừng phát triển. Thị xã Mường Lay ngày nay là một trong những điểm đến đẹp nhất của tỉnh Điện Biên với cảnh sông nước, nhà sàn. Bà con dân bản vô cùng phấn khởi.
Tại Lễ kỷ niệm, Phó Bí thư Thường trực Tỉnh ủy Điện Biên Mùa A Sơn đề nghị trong thời gian tới, Đảng bộ, chính quyền và nhân dân thị xã Mường Lay tiếp tục phát huy truyền thống cách mạng, xây dựng Mường Lay ngày càng phát triển. Thị xã cần tăng cường thu hút đầu tư vào địa bàn, tập trung xây dựng kết cấu hạ tầng đồng bộ, tạo động lực để phát triển kinh tế, xã hội bền vững.
Thị xã Mường Lay cần khai thác các tiềm năng, thế mạnh, đặc biệt là đầu tư cho thương mại, du lịch và dịch vụ, gắn với bản sắc văn hóa truyền thống các dân tộc; triển khai thực hiện hiệu quả hơn nữa các chương trình, dự án đầu tư trên địa bàn, nhất là các chương trình hậu tái định cư thủy điện Sơn La và xây dựng nông thôn mới, giảm nghèo bền vững, từng bước nâng cao đời sống vật chất, tinh thần của nhân dân.