Khắc phục tình trạng lạm dụng yêu cầu cấp Phiếu lý lịch tư pháp

Đa dạng phương thức cấp Phiếu lý lịch tư pháp

Theo Tờ trình của Chính phủ, phạm vi điều chỉnh và đối tượng áp dụng của dự án Luật cơ bản được giữ nguyên so với Luật Lý lịch tư pháp năm 2009. Bên cạnh đó, dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung 26/57 điều; bãi bỏ 2/57 điều của Luật Lý lịch tư pháp năm 2009.

Dự thảo Luật sửa đổi theo hướng mở rộng mục đích quản lý lý lịch tư pháp và quyền yêu cầu cấp Phiếu lý lịch tư pháp, cung cấp thông tin lý lịch tư pháp; sửa đổi mô hình Cơ sở dữ liệu lý lịch tư pháp từ 2 cấp phân tán, chưa tập trung sang mô hình Cơ sở dữ liệu lý lịch tư pháp một cấp tập trung, thống nhất...

Dự thảo Luật cũng bổ sung một số quy định liên quan đến nguồn thông tin lý lịch tư pháp để phù hợp với các quy định pháp luật có liên quan; bổ sung quy định Cơ sở dữ liệu lý lịch tư pháp liên thông, đồng bộ với hệ thống dữ liệu quốc gia về dân cư và kết nối, chia sẻ với các Cơ sở dữ liệu chuyên ngành khác và các tiêu chuẩn của Cơ sở dữ liệu lý lịch tư pháp.

Để cụ thể hóa tối đa chỉ đạo của Chính phủ và Thủ tướng Chính phủ về đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin, thực hiện dịch vụ công trực tuyến, chuyển đổi số trong công tác lý lịch tư pháp, dự thảo Luật đã bổ sung quy định về Phiếu lý lịch tư pháp điện tử, đa dạng các phương thức cấp Phiếu lý lịch tư pháp, trong đó khuyến khích yêu cầu cấp Phiếu lý lịch tư pháp trực tuyến.

Thủ tục cấp Phiếu lý lịch tư pháp được quy định theo hướng đơn giản hóa tối đa hồ sơ yêu cầu cấp Phiếu lý lịch tư pháp, chỉ bao gồm Tờ khai yêu cầu cấp Phiếu lý lịch tư pháp và giấy tờ nhân thân (căn cước công dân, thẻ căn cước, hộ chiếu…). Trường hợp hồ sơ yêu cầu cấp Phiếu lý lịch tư pháp đã có thông tin, thành phần hồ sơ trong Cổng dịch vụ công quốc gia, hệ thống thông tin giải quyết thủ tục hành chính, cơ sở dữ liệu quốc gia, cơ sở dữ liệu chuyên ngành được chia sẻ, khai thác theo quy định của pháp luật thì không yêu cầu cá nhân cung cấp hoặc xuất trình lại các thông tin, giấy tờ này. Thời gian cấp Phiếu lý lịch tư pháp giảm còn 5 ngày.

Dự thảo Luật cũng bổ sung quy định về không phân biệt địa giới hành chính trong giải quyết thủ tục hành chính cấp Phiếu lý lịch tư pháp để phù hợp với quy định của pháp luật hiện hành. Theo đó, cá nhân có quyền nộp hồ sơ yêu cầu cấp Phiếu lý lịch tư pháp trực tiếp tại bất kì Công an cấp tỉnh hoặc Công an cấp xã thuận lợi nhất cho người dân.

Đủ điều kiện trình Quốc hội cho ý kiến và thông qua tại Kỳ họp thứ 10

Trình bày báo cáo thẩm tra, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp của Quốc hội Hoàng Thanh Tùng cho biết, Thường trực Ủy ban tán thành với sự cần thiết sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Lý lịch tư pháp. Các quy định của dự thảo Luật bám sát và cụ thể hóa các yêu cầu, chỉ đạo của Bộ Chính trị, Ban Bí thư về cải cách thủ tục hành chính, đẩy mạnh chuyển đổi số, ứng dụng khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo trong hoạt động của các cơ quan trong hệ thống chính trị, nâng cao chất lượng dịch vụ công.

Để khắc phục tình trạng lạm dụng đối với yêu cầu cấp Phiếu lý lịch tư pháp số 1 và Phiếu lý lịch tư pháp số 2, cơ quan thẩm tra đề nghị nghiên cứu, bổ sung vào dự thảo Luật quy định mang tính nguyên tắc về các trường hợp được yêu cầu cấp Phiếu lý lịch tư pháp; đồng thời tiếp tục cân nhắc, chỉnh lý quy định về mục đích quản lý lý lịch tư pháp cho phù hợp với tình hình thực tiễn và chủ trương cắt giảm, đơn giản hóa thủ tục hành chính.

Cơ quan thẩm tra cũng cho rằng, việc tiếp tục duy trì quy định về cấp Phiếu lý lịch tư pháp số 2 cho cá nhân để họ biết được nội dung về lý lịch tư pháp của mình là cần thiết. Tuy nhiên, để hạn chế việc lạm dụng yêu cầu cấp Phiếu lý lịch tư pháp số 2, đề nghị nghiên cứu, bổ sung vào dự thảo Luật quy định nghiêm cấm các cơ quan, tổ chức, đơn vị yêu cầu cá nhân phải cung cấp Phiếu lý lịch tư pháp số 2 khi thực hiện các thủ tục hành chính thông thường hoặc trong các quan hệ dân sự, lao động...

Qua thảo luận, các Ủy viên Ủy ban Thường vụ Quốc hội tán thành cao với sự cần thiết sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Lý lịch tư pháp; đánh giá cao những nội dung đổi mới trong dự thảo Luật phù hợp với thực tiễn; cho rằng, dự thảo Luật đủ điều kiện để trình Quốc hội cho ý kiến và thông qua tại Kỳ họp thứ 10 theo trình tự, thủ tục rút gọn.

Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Thanh nêu rõ, dự thảo Luật đã sửa đổi theo hướng quy định các cơ quan, tổ chức chỉ có quyền yêu cầu cấp thông tin lý lịch tư pháp, không được yêu cầu cấp Phiếu lý lịch tư pháp. Tuy nhiên, nếu các cơ quan, tổ chức không thực hiện quyền yêu cầu cấp thông tin mà lại chuyển hóa thành yêu cầu cá nhân đương sự phải nộp Phiếu lý lịch tư pháp để bổ sung hồ sơ giải quyết thủ tục hành chính, thì tình trạng lạm dụng phiếu này vẫn có thể xảy.

Do đó, Phó Chủ tịch Quốc hội đề nghị nghiên cứu bổ sung quy định rõ ràng hơn về việc các cơ quan, tổ chức không yêu cầu cá nhân phải nộp Phiếu lý lịch tư pháp, trừ trường hợp pháp luật có quy định khác. Đồng thời, cân nhắc kỹ quy định việc sử dụng Phiếu lịch tư pháp phải được sự đồng ý của người được cấp Phiếu lý lịch tư pháp theo quy định của pháp luật về bảo vệ dữ liệu cá nhân để ngăn ngừa, hạn chế khả năng lạm dụng yêu cầu người dân phải nộp Phiếu lý lịch tư pháp.

Phó Chủ tịch Quốc hội Vũ Hồng Thanh cho rằng, việc sử dụng Phiếu lý lịch tư pháp số 2 cần phải cân nhắc hết sức thận trọng để tránh lạm dụng và có thể ảnh hưởng đến quyền, lợi ích hợp pháp của công dân, đặc biệt là những người có án tích đã được xóa án tích.