Tham dự Hội nghị có đại diện lãnh đạo Ủy ban MTTQ Việt Nam các tỉnh, thành phố: Hà Nội, Bắc Giang, Thái Nguyên, Hưng Yên, Vĩnh Phúc, Hòa Bình; lãnh đạo các Bộ: Công an, Văn hóa, Thể thao và Du lịch; thành viên Hội đồng tư vấn về Văn hóa - Xã hội Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam.
Tại Hội nghị, ông Cao Xuân Thạo, Ủy viên Đoàn Chủ tịch, Trưởng ban Vận động xã hội Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam nêu rõ: Xuất phát từ phương châm hướng mạnh về cơ sở, Đại hội đại biểu toàn quốc MTTQ Việt Nam lần thứ X, nhiệm kỳ 2024 - 2029 (tháng 10/2024) đề ra 6 chương trình hành động, tăng một chương trình so với nhiệm kỳ trước, đó là Chương trình hành động số 4 về "Phát huy vai trò làm chủ, tinh thần tự quản của nhân dân, xây dựng khu dân cư đoàn kết, ấm no, hạnh phúc". Chương trình hành động nhằm khơi dậy mạnh mẽ tinh thần yêu nước, trách nhiệm xã hội, ý thức cộng đồng, tinh thần làm chủ của mỗi người dân nhằm cải thiện đời sống cả về vật chất, tinh thần, đặc biệt là tạo dựng môi trường đáng sống của mỗi người dân trên địa bàn dân cư.
Ban Thường trực Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam đã xây dựng và ban hành hướng dẫn triển khai trong toàn hệ thống, trọng tâm là hướng dẫn xây dựng Khu dân cư đoàn kết, ấm no, hạnh phúc, trong đó bao gồm nội dung, tiêu chí thi đua, hình thức ghi nhận động viên khen thưởng và biện pháp tổ chức triển khai thực hiện.
Nội dung hướng dẫn bám sát vào thông báo kết luận Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Trung ương Đảng, Chủ tịch Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam Đỗ Văn Chiến tại Hội nghị Chủ tịch Ủy ban MTTQ Việt Nam các tỉnh, thành phố ngày 21/2/2025. Cụ thể, việc xây dựng tiêu chí khu dân cư "đoàn kết, ấm no, hạnh phúc" dựa trên cơ sở lấy tiêu chí cơ bản của danh hiệu "Thôn, tổ dân phố văn hóa" theo phụ lục II, Nghị định 86/2023/NĐ-CP, ngày 7/3/2023 của Chính phủ quy định về khung tiêu chuẩn và trình tự, thủ tục, hồ sơ xét tặng danh hiệu "Gia đình văn hóa", "Thôn, tổ dân phố văn hóa", "Xã, phường tiêu biểu", đồng thời nghiên cứu, bổ sung thêm những tiêu chí có tính chất đặc thù của MTTQ Việt Nam
Dự thảo Hướng dẫn xây dựng khu dân cư đoàn kết, ấm no, hạnh phúc với 3 nội dung cơ bản: khu dân cư đoàn kết; ấm no; hạnh phúc và 5 tiêu chí: Khu dân cư có ít nhất một mô hình tự quản được Chủ tịch UBND cấp xã, công nhận hoạt động hiệu quả; Khu dân cư không có mâu thuẫn, tranh chấp kéo dài, khiếu kiện đông người vượt cấp trái quy định của pháp luật; Khu dân cư không còn hộ nghèo, cận nghèo thấp hơn tiêu chí chung; Khu dân cư có hạ tầng giao thông, các công trình, thiết chế văn hóa phục vụ sinh hoạt, đời sống đạt tiêu chí sáng, xanh, sạch, đẹp; Ban Công tác Mặt trận và các chi đoàn, chi hội của tổ chức chính trị - xã hội hoạt động tốt, đạt trong sạch, vững mạnh.
Thống kê bước đầu cho thấy, Ủy ban MTTQ Việt Nam các tỉnh, thành phố đã nhất trí với nội dung dự thảo, đồng thời đề xuất cần ban hành hướng dẫn dưới dạng Khung tiêu chí Khu dân cư đoàn kết, ấm no, hạnh phúc; cần xác định đây là bộ tiêu chí mở có tính định hướng để cấp tỉnh bổ sung, cụ thể hóa thành hệ thống thang điểm cụ thể phù hợp với địa phương, đơn vị (thang điểm cụ thể có tổng số điểm khoảng 100).
Theo Phó Chủ tịch Ủy ban MTTQ Việt Nam tỉnh Hòa Bình Triệu Việt Anh, Đảng, Nhà nước đã ban hành nhiều chỉ thị, nghị quyết quan trọng liên quan đến việc triển khai mô hình này; nhất là trong giai đoạn thực hiện sắp xếp bộ máy, các cuộc vận động, phong trào thi đua yêu nước sẽ có sự thống nhất, khắc phục tình trạng chồng chéo; đồng thời với phương châm hướng mạnh về cơ sở, bộ máy tập trung tại cấp xã nên đội ngũ cán bộ Mặt trận khi triển khai sẽ là những người hội tụ cả kinh nghiệm thực tế và cập nhật kịp thời những văn bản chỉ đạo mới, như vậy việc triển khai sẽ hiệu quả hơn.
Thực tế cho thấy, các cuộc vận động và phong trào thi đua của MTTQ Việt Nam ở cơ sở nhận được sự hưởng ứng tích cực từ nhân dân. Minh chứng rõ nét thể hiện qua việc triển khai chương trình "Xóa nhà tạm, nhà dột nát" trên khắp cả nước thời gian qua. Tiêu chí khu dân cư trong dự thảo được nâng tầm cao hơn khu dân cư văn hóa, sau sáp nhập, địa bàn hoạt động rộng, thực tế sẽ có xóm đã đạt tiêu chí và chưa đạt tồn tại trong cùng một đơn vị. Bởi vậy, cần rà soát lại 5 tiêu chí bình xét sao cho phù hợp với địa bàn khu dân cư trên cả nước - ông Triệu Việt Anh nêu ý kiến.
Ở góc độ khác, ông Đào Xuân Dũng, Phó Chủ tịch Ủy ban MTTQ Việt Nam tỉnh Hưng Yên chia sẻ: Sau khi có dự thảo hướng dẫn của Trung ương, MTTQ Việt Nam tỉnh đã tổ chức tập huấn cho đội ngũ cán bộ từ huyện xuống cơ sở; tổ chức làm điểm tại 2 khu đân cư trên địa bàn 2 huyện: Phù cừ, Văn Lâm. Đại đa số người dân đều tán thành, nhất trí cao. Tuy nhiên, khi sắp xếp, tinh gọn bộ máy sắp tới, hoạt động ở khu dân cư là quan trọng nhất, do đó khi ban hành các tiêu chí thi đua, rất cần sự hướng dẫn cụ thể của Trung ương khi thực hiện nội dung này...
Cũng tại Hội nghị, các đại biểu đã tập trung thảo luận về nội dung khung tiêu chí đánh giá các khu dân cư được công nhận "Thôn, tổ dân phố văn hóa" và đảm bảo thêm 5 tiêu chí như trong dự thảo; về danh hiệu công nhận "Khu dân cư đoàn kết, ấm no, hạnh phúc" (cấp xã, cấp tỉnh, cấp toàn quốc). Các ý kiến cũng đề xuất các giải pháp cụ thể để triển khai ở các cấp; giải pháp phối hợp với các cơ quan nhà nước để đảm bảo cơ chế, điều kiện để tổ chức triển khai thực hiện...